Condyloma accuminata
Condyloma accuminata
Quick Rx:
Podophyllin ทาทิ้งไว้ 4 ชั่วโมงแล้วล้างออก สัปดาห์ละครั้ง
Aldara cream: ทาก่อนนอน * 3วัน/สัปดาห์ เป็นเวลา 16 สัปดาห์ ใช้สบู่ล้างออกหลังจากทาไปแล้ว 6-10 ชั่วโมง
หูดหงอนไก่ คือหูดที่เกิดขึ้นที่อวัยวะเพศซึ่งเกิดจากการติดเชื้อ อาจติดต่อโดยเพศสัมพันธ์ หรือเกี่ยวกับการดูแลความสะอาดเฉพาะที่
Virology
– Human papilloma virus
เป็น DNA virus มีมากกว่า 180 สายพันธุ์แต่สายพันธุ์ที่ทำให้เกิดการติดเชื้อบริเวณ aogenital area
มีมากกว่า 20 ชนิด
Type
แบ่ง 2 ชนิด ตามความเสี่ยงที่ก่อมะเร็ง ดังนี้
Low risk : HPV 6,11 ทำให้เกิด benigh genital warts
High risk : HPV 16,18,31,33,35 สัมพันธ์กับการเกิด anogenital intraepithelial neoplasia(IN) และมะเร็งปากมดลูก
Transmission route
• Sexual route : เป็นการติดต่อทางเพศสัมพันธ์มากกว่า 99%
• Perinatal transmission : จากมารดาสู่ลูก ติดได้โดยติดจากนิ้วมือไปที่ anogenital area
• ติดต่อโดยการใช้เครื่องใช้ส่วนตัวร่วมกัน เช่น เสื้อผ้าหรือผ้าเช็ดตัว สบู่อาบน้ำ
• ติดต่อโดยการสัมผัสหรือเกา แล้วไปสัมผัสบริเวณอื่น
แต่ยังไม่มีรายงานว่าติดจากทางอื่น เช่น ที่จับประตู ที่นั่งชักโครก เสื้อผ้าชั้นใน การว่ายน้ำ แต่แนะนำว่าอาจติดต่อได้
Clinical presentation
ระยะฟักตัว ประมาณ 1 ถึง 6 เดือน หลังรับเชื้อมาแล้ว บางราย แค่สัปดาห์ก็แสดงอาการ บางรายเป็นเดือนๆค่อยแสดงอาการแต่หลายๆรายก็ไม่แสดงอาการเลยก็มี มีการประมาณการกันว่า ประชากรของไทยเรา ประมาณ 20 – 40 % ติดเชื้อ HPV แต่ส่วนใหญ่การติดเชื้อนั้นไม่แสดงอาการ ส่วนที่มีอาการไม่ว่าจะเป็นสายพันธุ์ธรรมดาหรือสายพันธุ์ดุ ก็มีโอกาสหายเองได้เหมือนกัน โดยที่คนอายุน้อยมีโอกาสหายได้เองมากกว่าคนอายุมาก
-ในหญิงมีครรภ์ หากเป็นหูดหงอนไก่ หูดจะขยายตัวอย่างเร็วมาก เพราะมีเลือดมาเลี้ยงมากในช่วงตั้งครรภ์ ต้องรีบรักษาแต่เนิ่นๆ ไม่อย่างนั้นอาจเป็นอุปสรรคต่อการคลอดได้ ซึ่งถ้าพบตอนคลอด จะผ่าให้คลอดทางหน้าท้องแทนการคลอดตามธรรมชาติ
หูดของอวัยวะสืบพันธุ์
มีอาการแสดงออกหลายแบบ แบ่งเป็นกลุ่มใหญ่ๆได้ 4 กลุ่มดังนี้
1. หูดหงอนไก่ ( condyloma accuminata) มีลักษณะเป็นดอกกะหล่ำหรือแบบหงอนที่หัวไก่ชน เป็นติ่งเนื้ออ่อนๆ สีชมพูคล้ายหงอนไก่หูดชนิดนี้ชอบขึ้นตรงบริเวณที่อับชื้นและอุ่น
2. หูดผิวเรียบ (smooth papular warts) มีสีเนื้อ ผิวเรียบขนาด 1 – 4 มิลลิเมตร มักพบบริเวณเยื่อบุต่างๆ แต่ที่ผิวหนังก็อาจพบได้ ที่พบบ่อยๆ ก็ตรงโคนอวัยวะที่ถุงยางอนามัยคลุมไม่ถึง
3. หูดผิวหนัง (keratotic genital warts) ลักษณะก็เหมือนหูดตามผิวหนังทั่วไป บางรายอาจพบหูดนี้ ตามร่างกายก่อนที่จะเป็นที่อวัยวะเพศด้วยซ้ำไป
4. หูดแบน (flat warts) อาจเป็นหลายจุดใกล้ๆกันแล้วรวมตัวเป็นปื้นใหญ่ มักพบตามเยื่อบุต่างๆ หรือตามผิวหนังก็อาจ พบได้
นอกจากนี้ยังมีชนิดย่อยๆ ที่พบได้เช่น
-หูดยักษ์ ( Giant Condyloma Accumunata หรือ Buschke-Lowenstein tumor) เกิดจาก HPV สายพันธุ์ไม่ดุ (6, 11) แต่ดูน่ากลัวเพราะมีขนาดใหญ่
-หูดในท่อปัสสาวะ ( Urethral Meatus Warts) เป็นหูดที่มีปัญหาในการรักษามากที่สุด เพราะมักจะไม่หายขาด หายแล้วกลับมาเป็นอีก เพราะนอกจากจะเกิดบริเวณปลายท่อปัสสาวะให้เจ้าของเห็นแล้ว ก็อาจยังมีในท่อปัสสาวะที่ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วย
-หูดในทวารหนัก (Intra-Anal Warts) หูดพวกนี้พบมากในกลุ่มเกย์ พบว่าเยื่อบุในทวารหนักมีลักษณะคล้ายกับบริเวณปากมดลูกจึงมีโอกาสเกิดมะเร็งได้เช่นเดียวกับปากมดลูก เมื่อปีที่แล้วมีรายงานใน New England Journal of Medicine ว่าพบมะเร็งที่เกิดจากการมีเพศสัมพันธ์ในทวารหนักด้วย ซึ่งแน่นอนว่ามะเร็งนั้นกลายพันธุ์มาจากหูดที่เกิดจากเชื้อ HPV อวัยวะเพศอักเสบจากหูด (Papillomavirus-associat balanoprosthitis) อันนี้พบค่อนข้างบ่อย จะเกิดรอยแผลแตกเป็นร่องๆ โดนน้ำหรือโดนของเหลวในช่องคลอดจะแสบ เวลาแข็งตัวหรือเวลาร่วมเพศจะเจ็บ รักษาไม่ค่อยจะหายขาด เป็นๆหายๆ
Diagnosis
วินิจฉัยได้โดยการตรวจร่างกาย
หูดที่อวัยวะเพศจะขึ้นเป็นติ่งเนื่องอกอ่อนๆสีชมพูซึ่งลุกลามอย่างรวดเร็ว จนมีลักษณะคล้ายหงอนไก่หรือดอกกะหล่ำมักจะพบในตำแหน่งที่จะเกิดรอยถลอก ระหว่างการมีเพศสัมพันธ์
- ผู้ชายที่ไม่ได้คลิปหนังหุ้มปลายจะเกิดที่ตำแหน่ง preputial cavity ใต้หนังหุ้มปลาย อัณฑะ
- ผู้ชายที่คลิปหนังหุ้มปลาย จะเกิดที่ตำแหน่ง shaft of penis
- ผู้หญิงพบที่ fourchette, labia minora, labia majora ผนังช่องคลอด ปากมดลูก ทวารหนัก
ที่ตำแหน่ง urethral meatus ผู้ชายพบ 20-25% ผู้หญิงพบ 4-8%
หากเป็นที่ anus จะไม่เข้าไปเกิน dentate line
Treatment
การรักษาแบ่งเป็น 3 categories:
1. topical preparations that destroy wart tissue
2. surgical methods that remove wart tissue
3. biological-based approaches that target the virus causing the underlying condition.
การรักษา genital warts แนะนำให้ใช้ anti-viral therapies เป็นหลัก แต่ไม่มีการรักษาที่แน่นอนเพียงอย่างเดียว บางรายอาจต้องใช้หลายวิธีร่วมกัน
การใช้ยาจี้หรือแต้ม
Podophyllin resin 10-25%
การใช้ Podophyllin resin 10%--25% ทาบริเวณที่เป็น แล้วปล่อยให้แห้งหลังจากนั้น 4 ชั่วโมงจึงล้างออก ทาสัปดาห์ละครั้ง ทั้งนี้ต้องทาวาสลินรอบหูดบริเวณผิวหนังที่ดีเพื่อป้องกันไม่ให้ถูกน้ำยา แพทย์มักจะใช้ยาตัวนี้ทาเป็นตัวแรก ไม่แนะนำให้ผู้ป่วยทาเองเนื่องจากหากน้ำยาถูกบริเวณอื่นจะทำให้เป็นแผลที่ผิวหนังได้
Podophyllotoxin (0.15% cream or 0.5% solution)
(Podofilox(condylox) 0.5% solution or gel)
เป็นยาสกัดจาก podophyllum plant ทำงานโดยการยับยั้งการขั้นตอน mitotic division
สามารถให้ทาเองได้ที่บ้านวันละ 2 ครั้ง ไม่ต้องล้างออก เป็นเวลา 3 วัน โดยใช้ 0.5% solution แล้วพัก 4-7 วัน หากไม่หลุดให้ทาซ้ำ ในผู้หญิงอาจใช้กระจกช่วยส่อง ประมาณ 70-90% ของหูดจะหายหลังจากทำ 1-2 course และ ประมาณ 60-80% จะไม่พบ wart ภายใน 1 เดือนหลังจากการรักษา อัตราการเป็นซ้ำ 7-38% ผู้ใช้ยาตัวนี้อาจมีอาการปวดแสบร้อน คัน มีผื่นแดง ถลอก บริเวณที่ทาได้
- หูดบริเวณ urinary meatus และ บริเวณ keratinized skin มักจะดื้อหายยาก
- 50-65% จะมีภาวะระคายเคืองเฉพาะที่จากตัวยาได้ จะหายไปได้เอง
- การใช้ 0.15% Podphyllotoxin cream ได้ผลพอกับ 0.5% Podphyllotoxin solution แต่การทาจะง่ายกว่าในเพศหญิง
- เมื่อเทียบกับ podophyllin ในส่วนของ podophyllotoxin จะดีกว่า 0.5% podophyllotoxin มี efficacy สูงกว่า 20% podophyllin ในการรักษา genital warts
Immiquimod(5% Aldara cream)
เป็นยาที่ใช้ทา genital warts ทาเองที่บ้านได้
ทาวันละครั้งก่อนนอน ทา 3วัน/สัปดาห์เป็นเวลา 16 สัปดาห์ ใช้สบู่ล้างออกหลังจากทาไปแล้ว 6-10 ชั่วโมง
คุณสมบัติเป็น immune response modifier สามารถรักษาให้หายได้ 56 %(77% in women, 40% in men) clearane time จะสั้นกว่าในเพศหญิง 8 สัปดาห์ เพศชาย 12 สัปดาห์ อัตราการเป็นซ้ำ 13%
Trichloroacetic acid(TCA)
รักษา genital wart โดยเป็น caustic action สามารถใช้ในคนท้องได้เนื่องจากไม่มีฤทธ์ anti-mitotic action ยานี้น่าจะเหมาะสมสุดในการใช้รักษา small acuminate หรือ popular wart แต่จะได้ผลน้อยใน keratinized หรือ large warts การรักษาได้ผลเบื้องต้น 70-81% แต่อัตราการเป็นซ้ำสูงถึง 36 % เมื่อใช้อย่างเหมาะสม แผลตื้นจะหายไปโดยไม่มีแผลเป็น หากใช้มากเกินจะทำให้ปวดแสบเป็นแผลลึกและกลายเป็นแผลเป็นได้
ในหญิงตั้งครรภ์ยาที่แนะนำ คือ TCA กับ aldara creame
Surgical procedure
มีหลายวิธีการในการรักษา เช่น electricsurgery, laser, curettage, scissors excision สามารถใช้ใน genital wart ได้ การทาEMLA 10 นาทีก่อนฉีดยาชาช่วยลดอาการปวดลงได้ วิธีนี้โอกาสกลับเป็นซ้ำมีได้สูงเนื่องจากตัว HPV ยังคงอยู่รอบๆบริเวณที่ทำไป การใช้วิธีนี้มักทำในกรณีที่หูดมีขนาดใหญ่และใช้วิธีอื่นไม่ได้ผล
Interferon therapy
โดยการฉีด alpha interferon เข้าที่หูดโดยตรง การรักษานี้เข้าไปมีผลกับเชื้อไวรัสโดยตรง แต่การรักษาแบบนี้ค่อนข้างมีราคาแพงและไม่ลดอัตราการเป็นซ้ำ
โดยปกติการรักษาโดยวิธีต่างๆ จะหายได้ภายใน 1-6 เดือน แม้ว่าจะมีผู้ป่วย 1/3 ที่ยังเป็นอยู่ได้
การป้องกัน
• การสวมถุงยางจะป้องกันได้เฉพาะผิวหนังขององคชาติและช่องคลอดเท่านั้น ไม่สามารถป้องกันผิวหนังบริเวณอื่น
• ช่วงที่เป็นโรคไม่ควรจะมีเพศสัมพันธ์
• ให้มีสามีหรือภรรยาคนเดียว
Reference
Hong Kong Dermatology & Venereology Bul letin 2001 vol9