Lactate

lactate ในภาวะ sepsis และ septic shock

Lactate เป็น maker ของสภาวะที่เซลขาดออกซิเจน (cellular hypoxia) ซึ่งขบวนการ glycolysis ที่เกิดขึ้นใน cytoplasm ซึ่งอยู่นอก mitochondria  ภายใต้สภาวะ anaerobic จะได้ผลิตภัณฑ์สุดท้าย คือ lactate รวมถึงการกำจัดออกของไตและตับลดลงก็จะทำให้มีการคั่งค้างมากยิ่งขึ้น

Lactate 

ช่วยวินิจฉัยและรักษาภาวะ Lactic acidosis

วินิจฉัยโรค bacterial meningitis

ระดับ lactate กับอัตราการเสียชีวิต

ระดับที่มากกว่า 4 มิลลิโมล/ลิตร พบว่ามีอัตราการเสียชีวิต 27%

ถ้าอยู่ระหว่าง 2.5-4 มิลลิโมล/ลิตร มีอัตราการเสียชีวิต 7%

ระดับน้อยกว่าน้อยกว่า 2.5 มิลลิโมล/ลิตร จะมีอัตราการเสียชีวิตอยู่ที่น้อยกว่า 5%

-ผู้ที่มีระดับต่ำกว่า  2.5 มิลลิโมล/ลิตร มีค่าครึ่งชีวิตประมาณ 20 นาที แต่ในภาวะ sepsis หรือ septic shock จะมี lactate สูงอยู่อย่างต่อเนื่อง

เนื่องจากมีการสร้างขึ้นมาอย่างต่อเนื่องจากการเปลี่ยน และร่างกายไม่สามารถกำจัดได้ทัน การตรวจวัดเป็นช่วงๆ เช่นทุก 30 นาที ก็ช่วยในการประเมินผู้ป่วยได้มาก

พบว่าหลังจากให้การรักษาแล้ว 6 ชม. ระดับ (lactate clearance) จะลดลง 10% และการที่ระดับ lactate ลดลงพบว่าการใช้ vasopressor therapy จะลดลงด้วย และอัตราการเสียชีวิตก็ลดลง

สภาวะอื่นที่ทำให้มีการเพิ่มขึ้นของระดับ lactate ได้แก่ ภาวะที่ทำให้ร่างกายได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอด้วยสาเหตุต่างๆ เช่น ภาวะหัวใจล้มเหลวภาวะขาดน้ำ, การบาดเจ็บ, การมีอุณหภูมิร่างกายสูง, ชัก, การมีภาวะ lactic acidosis

โดยมีค่าอ้างอิงแตกต่างกันไปบ้าง เช่น น้อยกว่า 2.0 มิลลิโมล/ลิตร, น้อยกว่า 2.3 มิลลิโมล/ลิตร (ตามอ้างอิงด้านล่าง) ส่วนใน Harrison ใช้ที่น้อยกว่า 1.7 มิลลิโมล/ลิตร 

การเก็บเลือดตรวจ

-ให้ทำโดยไม่ต้องทำ tourniquet เพราะจะทำให้ค่าสูงขึ้น อาจทำโดยเก็บ arterial blood แทน

-รวมถึงไม่ควรออกกำลังมือและแขนหรือเกร็งแขนก่อนเจาะเลือด 

ค่าปกติ

ในเลือด 0.5-2.2 mmol/l

ใน CSF :  1.1 - 2.4  mmol/L  (adult)

           :  1.1 - 6.7  mmol/L  (neonate) 

           :  1.1 - 4.4  mmol/L  (3-10 days old)

           :  1.1 - 2.8  mmol/L  (>10 days old)

Ref: 

การรักษาระบบไหลเวียนโลหิตในผู้ป่วยช็อคจากการติดเชื้อในผู้ใหญ่ บดินทร์  ขวัญนิมิตร

http://www.acep.org/content.aspx?id=33984

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22552014

http://labtestsonline.org/understanding/analytes/lactate/tab/test

http://www.phimaimedicine.org/2013/09/2503-lactate-sepsis-septic shock.html

http://www.si.mahidol.ac.th/th/manual/Project/Document/L/Lactate.html