Protein C deficiency
Protein C deficiency ภาวะพร่องโปรตีนซี
เมื่อเกิด CLot จะคอยดูแลไม่ให้มีมากเกินไป หากขาดแคลน ทำให้เกิดลิ่มเลือดอุดตัน
Protein C
- เป็น Vitamin K-dependent glycoprotein ที่ถูกสังเคราะห์จาก Liver
- ปกติไม่ Active
- เมื่อเกิด Thrombin จับกับ Thromomodulin จะเป็นตัว activate ให้เกิด Activated Protein C ซึ่งเป็น Active form ทำงานได้
- ยีนที่ควบคุม Chromozome คู่ที่ 2 บนแขนยาวตำแหน่ง 13-14
Key functions:
Anticoagulant:
Activated protein C (APC) inactivates factors V and VIII
ทำให้การสร้าง thrombin production น้อยลง ป้องกัน excessive blood clottingRegulator: มีกระบวนการ feedback loop จำกัด clot formation ไม่ให้มากเกินไปในขณะที่เกิด wound healing
Promotes clot breakdown: Enhances fibrinolysis ช่วยให้ clots สลายตัว
Activation:
ปกติอยู่ในรูป Inactive zymogen (proteinที่ไม่พร้อมทำงานหรือ proenzyme) มีปริมาณ 4microgm/ml
ถูก activated โดย Trombin และ thrombomodulin
[เพิ่มเติม Thrombin และ factor Xa (from the clotting cascade))
ที่จับกับ endothelial thrombomodulin บนผนังหลอดเลือด
เป็นตัวกระตุ้น ให้เกิด activate protein C]
Deactivation:
Inhibited by specific proteins and removed from the bloodstream.
Epidemiology
พบน้อยมาก
ในผู้ป่วย VTE พบ Protein C deficiency 3-5%
คนที่ไม่มีอาการ พบ Protein C deficiency เพียง 1:200-500 ราย
สัญชาติ
ผิวดำ เอเซีย พบมากกว่า ผิวขาว
เพศ
Autosomal genetic disorder พบชายหญิงพอกัน
อายุที่พบ 30-40 Y
แบ่งได้ 2 ชนิด
1. Quantitative deficiency พบบ่อยกว่า
Protein C level ต่ำ , Activity ต่ำ
2. Qualitative deficiency
Protein C level ปกติ , Activity ต่ำ
มี 2 ลักษณะความผิดปกติที่เกิดยีน
1. Homozygous ผิดปกติทั้งสองข้างโครโมโซม
ทำให้ระดับ Protein-C ต่ำมาก
อาการ มักพบตั้งแต่แรกคลอด
พบ Purpura fuminans ร่วมกับ necrosis พบเลือดแข็งตัวผิดปกติรุนแรง โอกาสเสียชีวิตเกือบทั้งหมด หากไม่ได้รับการรักษา
2. Heterozygous ผิดปกติข้างเดียว
อาการพบในผู้ใหญ่
มักพบอาการหลอดเลือดอุตตันในอายุ 25-40 ปี
Clinical Prognosis
Venous thromboembolism : สูงกว่า 7 เท่าคนปกติ พบบ่อย DVT, mesenteric vein, cerebral sinus thrombosis
ประมาณ 40% ของผู้ป่วยจะพบ Pulmonary embolism
มากกว่า 60% จะพบ recurrent thrombosis หากหยุดยา anticoagulation
อายุที่พบน้อยกว่าที่จะพบก่อน 20 ปี
Warfarin induced skin necrosis
Pregnancy loss
Arterial thrombosis พบน้อย
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
Protein C Antigen
ตรวจยีนชนิด R147
Protein C Activity ตรวจได้ 2 วิธี
-chromogenic protein C assay
-clotting assay
การแปลผล ต้องระวังให้ดี
1.ในช่วงที่มี thromboembolism มักมีค่าต่ำ
เนื่องจากถูกใช้ไปในกระบวนการ
2.โรคทางกาย ที่ทำให้ลดลง
Nephrotic syndrome - ทำให้สูญเสีย Protein C ระดับลดลง
On Warfarin - ทำให้ ระดับลดลง
แต่หากในผู้ป่วยที่ให้ยา vitK antagonists ตรวจแล้วค่าปกติ สามารถแยกภาวะ ProC def. ได้เลย
Liver disease -โรครุนแรงมาก โปรตีน C ลดลงมาก
DIC : ลดลง มี thrombin มาก ทำให้เกิด activated protein C เพิ่มขึ้นและจะลดลงอย่างรวดเร็ว เนื่องจากใช้ไปมาก หากรักษาได้ก็กลับมาปกติ
Pregnancy : ลดลงประมาณ 20-55%
3.อายุ ในเด็กจะต่ำ และ จะเริ่มไกล้เคียงผู้ใหญ่ที่อายุ 5 ปี
หากตรวจออกมาต่ำอาจพิจารณา
ตรวจหลังหยุดยา warfarin 1 เดือน
โรคเดิมทีขึ้น 1 เดือน
หลังภาวะลิ่มเลือดอุดตันไปแล้ว 3 เดือน
DDX Emedicine :
VTE (approximate mean age 39 years)
without major acquired risk factors
45 รายมีอย่างน้อย one hereditary risk factor for VTE
Protein C deficiency - 18 patients
Protein S deficiency - 17 patients
Factor V Leiden mutation - 30 patients
(25 heterozygous and five 5 homozygous)Prothrombin gene mutation - 16 patients
Methylenetetrahydrofolate reductase C677T mutation - 24 patients (19 heterozygous, 5 homozygous)
Antithrombin III deficiency - 14 patients
Hyperhomocysteinemia - 13 patients
Ref
https://emedicine.medscape.com/article/205470-overview?form=fpf#a5
https://thaistrokesociety.files.wordpress.com/2017/01/5-protein-c-and-protein-s-deficiency-in-acute-ischemic-stroke.pdf
https://www.tsh.or.th/file_upload/files/12%20Hereditary%20Thrombophilia.pdf
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8364108/