การดำเนินการเพื่อป้องกันการถ่ายทอดเชื้อ เอช ไอ วี จากแม่สู่ลูก
สำหรับประเทศไทย
" หญิงมีครรภ์ทุกคนจะได้รับปรึกษาและตรวจการติดเชื้อ เอช ไอ วี โดยความสมัครใจ
หญิงมีครรภ์ที่ติดเชื้อ เอช ไอ วี จะได้รับยาต้านไวรัส ในระยะตั้งครรภ์
และระหว่างคลอด เด็กที่เกิดจากแม่ที่ติดเชื้อ เอช ไอ วี จะได้รับยาต้านไวรัส และจะได้รับนมผสม
สำหรับเลี้ยงทารก รวมทั้งได้รับตรวจหาภูมิต้านทานต่อเชื้อ เอช ไอ วี
หลังจากนั้นแม่และ เด็กรวมทั้งสามีที่ติดเชื้อ เอช ไอ วี เหล่านี้จะได้รับการดูแล อย่างเหมาะสมต่อไป
"
แนวทางการดำเนินการเพื่อป้องกันการถ่ายทอดเชื้อ เอช ไอ วี จากแม่สู่ลูกสำหรับประเทศไทย
1.สถานบริการทุกเครือข่ายต้องจัดให้มีบริการปรึกษาก่อนและหลังการตรวจการติดเชื้อ เอช
ไอ วี อย่างมีคุณภาพ และเก็บผลการตรวจเป็นความลับอย่างเคร่งครัด
โดยแจ้งให้ทราบเฉพาะหญิงตั้งครรภ์ และผู้ที่หญิงตั้งครรภ์อนุญาตเท่านั้น
2. หญิงตั้งครรภ์ทุกคนจะได้รับการตรวจการติดเชื้อ เอช ไอ วี โดยความสมัครใจ
ซึ่งการตรวจการติดเชื้อ เอช ไอ วี ให้เป็นไปตามมาตรฐานที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนด
3. หญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อ เอช ไอ วี ทุกคนที่ต้องการตั้งครรภ์ต่อไป
จะได้รับยาต้านไวรัส AZT โดย
3.1 เริ่มกินยาเมื่ออายุครรภ์ 28 สัปดาห์ เช้า เย็น ครั้งละ 300 มิลลิกรัม
จนเจ็บท้องคลอด
3.2 เมื่อเริ่มเจ็บท้องคลอด กินเนวิราพีนเม็ดละ 200 มิลลิกรัม 1 เม็ดพร้อมกับ
AZT เม็ดละ 300 มิลลิกรัม 1 เม็ด และรับประทานยา AZT เม็ดละ 300 มิลลิกรัมต่อไปทุก
3 ชั่วโมงจนกระทั่งคลอด
4. ทารกทุกคนที่เกิดจากแม่ที่ติดเชื้อ เอช ไอ วี
4.1 จะได้รับยาต้านไวรัสเนวิราพีนชนิดน้ำขนาด 6 มิลลิกรัมทันทีหลังคลอด 1 ครั้ง
(หากน้ำหนักน้อยกว่า 2,500 กรัม ให้ 2 มิลลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม)
4.2 จะได้รับยาต้านไวัส AZT ชนิดน้ำโดย เริ่มกินทันทีหลังคลอด ขนาด 2
มิลลิกรัมต่อน้ำหนัก 1 กิโลกรัม ทุก 6 ชั่วโมง กินติดต่อกัน 1 สัปดาห์
หากในระหว่างตั้งครรภ์และระยะคลอด แม่ได้กินยาต้านไวรัสตั้งแต่ 4 สัปดาห์ขึ้นไป
4.3 จะได้รับยาต้านไวรัส AZT ชนิดน้ำโดยเริ่มกินทันทีหลังคลอด ขนาด 2
มิลลิกรัมต่อน้ำหนัก 1 กิโลกรัม ทุก 6 ชั่วโมง กินติดต่อกัน 6 สัปดาห์ หาก
ในระยะตั้งครรภ์และในระยะคลอดแม่ได้กินยาต้านไวรัสไม่ครบ 4 สัปดาห์
5. ทารกที่เกิดจากแม่ที่ติดเชื้อ เอช ไอ วี จะได้รับนมผสมสำหรับเลี้ยงทารกจนอายุ
21 เดือน แทนการเลี้ยงด้วยนมแม่
6. เด็กที่เกิดจากแม่ที่ติดเชื้อ เอช ไอ วี
ทุกคนต้องได้รับการตรวจหาภูมิต้านทานต่อเชื้อ เอช ไอ วี เมื่อ อายุ 12 เดือน
หากผลพบว่ายังมีภูมิต้านทานต่อเชื้อ เอช ไอ วี
อยู่ให้ตรวจซ้ำเพื่อยืนยันอีกครั้งเมื่ออายุ 18 เดือน
7. สำหรับหญิงหลังคลอดและสามี
(กรณีที่หญิงหลังคลอดยินดีเปิดเผยผลเลือดตนเองแก่สามี)
จะได้รับการดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสม และจะได้รับยาต้านไวรัสเพื่อการรักษา
หากมีข้อบ่งชี้ว่าจำเป็นต้องได้รับยาต้านไวรัส
8. สำหรับเด็กจะได้รับการดูแลที่เหมาะสม หากพบว่ามีการติดเชื้อเอช ไอ วี
จะได้รับยาต้านไวรัสเพื่อการรักษา
วิธีการให้ยาต้านไวรัสเพื่อลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก สำหรับ “หญิงตั้งครรภ์ที่มาฝากครรภ์ก่อนคลอด”
ในโครงการช่วยลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก ของสภากาชาดไทย (ฉบับปรับปรุงใหม่ พ.ศ.2548)
ภายใต้พระอุปถัมภ์ของ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ
หมายเหตุ : ต้องหยุดยา Nevirapine หากหญิงตั้งครรภ์มีอาการข้างเคียงจากยา ดังต่อไปนี้
- ค่า ALT/SGPT หรือ AST/SGOT > 2.5 เท่าของค่าปกติ ถึงแม้ไม่มีอาการ
- มีอาการ/อาการแสดงของตับอักเสบ ได้แก่ คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ตัวเหลือง/ตาเหลือง อ่อนเพลีย อุจจาระสีซีด ตับโต กดเจ็บบริเวณตับ โดยอาจมีอาการทั่วไปอื่น ๆ ได้แก่ ไข้ ปวดหัว ไม่มีเรี่ยวแรง ทั้งนี้การตรวจพบอาการเพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง ไม่ได้แสดงว่าเป็นตับอักเสบเสมอไป
- มีผื่นที่รุนแรงตั้งแต่เป็นผื่น diffuse maculopapular rash, ผื่นลอกทั่วตัวมีอาการอักเสบเป็นแผลของเยื่อบุต่าง ๆ หรือมีอาการทั่วไปร่วมด้วย หากมีเพียงอาการคัน หรือ ปื้นแดง เกิดขึ้น ยังสามารถให้ยาต่อไปได้ แต่ต้องมีการติดตามอย่างใกล้ชิดและสามารถเปลี่ยน Nevirapine เป็น Nelfinavir หากอายุครรภ์ < 24 สัปดาห์ หรือ เปลี่ยนเป็น Efavirenz หากอายุหลุดพ้น 24 สัปดาห์ไปแล้ว
วิธีการให้ยาต้านไวรัสเพื่อลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก สำหรับ “หญิงตั้งครรภ์ที่มาฝากครรภ์ก่อนคลอด”
ในโครงการช่วยลดการติดเอดส์จากแม่สู่ลูก ของสภากาชาดไทย (ฉบับปรับปรุงใหม่ พ.ศ.2548)
ภายใต้พระอุปถัมภ์ของ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ
การดูแลผู้ป่วยเอดส์ที่ตั้งครรภ์
1. กรณีหญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อ HIV และกินยา GPO Vir ในโครงการอยู่
กรณี 1 ไม่เกิดภาวะ Acidosis
กิน GPO Vir ต่อไปจนคลอด และหลังคลอด แต่ให้คอย Mornitor ภาวะ Acidosis
กรณี 2 เกิดภาวะ Acidosis
เปลี่ยนสูตรยาเป็น AZT+3TC+NVP จนเมื่อคลอดแล้วจะเปลี่ยนกลับมาใช้ GPO Vir หรือใช้ AZT+3TC+NVP ต่อไปก็ได้
2. กรณีหญิงตั้งครรภ์ที่ติดเชื้อ HIV ที่ยังไม่ได้กินยา GPO Vir และยังไม่เข้าโครงการ
2.1 เริ่มกินยา AZT เมื่ออายุครรภ์ 28 สัปดาห์ เช้า เย็น ครั้งละ 300 มิลลิกรัมจนเจ็บท้องคลอด
2.2 เมื่อเริ่มเจ็บท้องคลอด กิน NVP เม็ดละ 200 มิลลิกรัม 1 เม็ดพร้อมกับAZT เม็ดละ 300 มิลลิกรัม 1 เม็ด และรับประทานยา AZT เม็ดละ 300 มิลลิกรัมต่อไปทุก 3 ชั่วโมงจนกระทั่งคลอด
ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการฝากครรภ์