AFP
AFP[ Alpha-fetoprotein]
เป็นโปรตีนที่สร้างจาก yolk sac, liver, fetal GI tract เป็น fetal form ของ serum albumin เป็นโปรตีนที่พบมากที่สุดใน fetal plasma ปกติในคนทั่วไปมีเล็กน้อย
AFP : tumor marker กับ โปรแกรมการตรวจหามะเร็ง
เป็นสารที่ตรวจพบได้ในระดับต่ำในคนปกติ มีความไวและความจำเพาะในการวินิจฉัยมะเร็งต่ำ
เนื่องจากความจำเพาะต่ำ ตามปกติไม่จำเป็นต้องตรวจหาให้เป็นกังวล
แต่หากตรวจพบว่าสูง
การตรวจพบสูงไม่จำเป็นต้องเป็น มะเร็งเสมอไป
ค่าสูงไม่มาก ตรวจติดตามต่อทุก 6 เดือนหากเพิ่มขึ้นอาจต้องวินิจฉัยทางรังสีเพิ่มเติม
แต่ตรวจ AFP แล้วปกติ ก็ไม่ได้บอกว่าไม่ใช่มะเร็ง ขึ้นกับอาการและอาการแสดง
AFP กับ มะเร็งตับ
AFP ค่าปกติ 10-20 ng/ml ค่าที่ใช้วินิจฉัยมะเร็งตับ > 200 ng/ml
แต่หากมากกว่า 100 ng/ml ก็สมควรต้องตรวจทางรังสีวิทยาเพิ่มเติม
ข้อบ่งชี้ในการเจาะ
1.ตับอักเสบเรื้อรังจากไวรัสตับอักเสบบี/พาหะไวรัสตับอักเสบบี ชายอายุมากกว่า 45 ปี หญิงมากกว่า 50 ปี
2.โรคตับแข็ง จากทุกสาเหตุ
3.ตับอักเสบซีเรื้อรังที่มี fibrosis stage3,4
ถ้า APF ปกติ ตรวจซ้ำ และทำ ultrasound ทุก 6 เดือน
ถ้า AFP>= 200ng/ml หรือ สูงชัดเจน èทำ CT/MRI ถ้าไม่พบ ติดตาม U/S+AFP q 3 เดือน
ถ้า u/s พบก้อน
ค่าปกติของแต่ละอายุ
สูงสุดเมื่ออายุครรภ์ 13 สัปดาห์ ลดลงอย่างเร็วเมื่อใกล้คลอด ระดับจะปกติเท่าผู้ใหญ่ภายใน 2-3 สัปดาห์หลังคลอด
คนปกติจะพบสูงในทารกแรกคลอด หญิงมีครรภ์ตั้งแต่ 2 เดือน
Normal valve in new born ขึ้นกับอายุครรภ์แรกคลอดด้วย ยิ่ง preterm ยิ่งสูง
AFP ของ Term NB เด็กแรกเกิด = 15.7-146.5 microg/ml เฉลี่ย 50 mcg/ml
AFP พบสูงในโรค
1.hepatocellular carcinoma
2.embryonal cell carcinoma ของรังไข่,อัณฑะ
3.มะเร็งปอด เต้านม ต่อมน้ำเหลือง และ ทางเดินอาหารบางชนิด(ทางเดินน้ำดี,ตับอ่อน)
4.โรคตับอื่นๆ(ตับแข็ง(ส่วนใหญ่<500 ng/ml),อักเสบ) อาจสูงได้แต่ไม่มาก
ปัจจุบันการตรวจคัดกรองมะเร็งที่ได้ประโยชน์นั้น มีอยู่แค่
1.การตรวจแมมโมแกรม สำหรับมะเร็งเต้านม
2.การตรวจภายในสำหรับมะเร็งปากมดลูก
3.การตรวจหาเลือดในอุจจาระร่วมกับการส่องกล้องทางทวารในมะเร็งลำไส้ใหญ่
4.การตรวจ PSA ร่วมกับตรวจทางทวารในการค้นหามะเร็งต่อมลูกหมาก
Ref.
http://www.chulacancer.net/newpage/patient-question-health-checkup.html
http://www.nci.go.th/th/cpg/download%20Liver/01.pdf
http://labtestsonline.org/understanding/analytes/afp-tumor/tab/test
http://medinfo2.psu.ac.th/cancer/data/person/liver_couse.htm