Embedded Files
การรักษาโรคพยาธิ
โรคพยาธิตัวจื๊ด|Gnathostomaiasis
Lavar migrans cutaneous; Albendazole 200 mg po bid x 3 days
Lavar migrans visceral ;steroid ,antihistamine +-Albendazole 400 mg po bid x 5 daysจาก
พยาธิไส้เดือน พยาธิแส้ม้า พยาธิปากขอ รักษาเหมือนกัน
Ascariasis ไส้เดือน ตัวกลม Trichuriasis แส้ม้า Hookworm ปากขอ
Rx. Mebendazole t 100 mg bid pc chew x 3 day or Albendazole 400 mg once oral pc
Enterobiasisเข็มหมุด เส้นด้าย
Rx. Mebendazole t 100 mg once time chew repeat 3 wk
syrup 1 tsp repeat 3 wk
or Albendazole 400 mg once oral pc repeat 3 wks
Strongyloidiasis พยาธิสตรองจีรอยด์
Albendazole tab 200 mg
เด็กอายุ 1-2 ปี : 1 t bid chew pc x 3 days repeat 3 weeks
เด็กอายุมากกว่า 2 ปีและผู้ใหญ่ : 2 t bid chew pc x 3 days repeat 3 weeks
Tenia solium ตืดหมู , Tenia saginata ตืดวัว
Drug : Praziquantel(600mg) 1t 1dose (5-10 mg/kg) Drug of choice
ยาอื่น
Niclosamide tab 500 mg, 1000mg
เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปีให้รับประทาน 500 มก. (1 t once)
เด็กอายุ 2-6 ปีให้รับประทาน 1,000 มก. (2 t once)
เด็กอายุ 6 ปีขึ้นไปและผู้ใหญ่ให้รับประทาน 2,000 มก. ครั้งเดียว (4 t once)
และหากพบว่าผู้ป่วยเป็นพยาธิตืดหมู ควรให้ยาถ่ายตามไปด้วยภายใน 2 ชั่วโมงถัดมา
Or Mebendazole 100 mg 1x2 pc 4 days มักไม่ได้ผลเนื่องจากดื้อยา
or Albendazole 200mg 2t hs * 3 days ได้ผลน้อยกว่า niclo. และ prazi. แต่ได้ผลดีในวัวควาย(cattle infection)
ข้อควรระวังการให้ยาถ่ายคือควรให้ยากันอาเจียนก่อนให้ยาถ่าย และควรให้ยาถ่ายเพื่อกำจัดปล้องออกมา เพราะถ้าตัวแก่ตายอยู่ภายในร่างกาย ปล้องที่ถูกย่อย กอรปกับการมีอาการท้องผูก ท้องอืด หรือคลื่นไส้อาเจียน จะทำให้ไข่พยาธิที่แตกออกมาจากปล้องถูกย่อยและขย้อนกลับมาที่บริเวณลำไส้เล็กไข่พยาธิตัวอ่อนระยะ Oncospore (ออนโคสปอร์) ก็จะออกมาพร้อมกับไชทะลุลำไส้กระจายไปฝังตัวตามเนื้อเยื่อส่วนต่างๆทั่วร่างกายกลายเป็นระยะ cysticercus( ซิสติเซอร์คัส ) ขึ้นมาได้
Tenia saginata ตืดวัว
Drug : Praziquantel(600mg) 1t 1dose (5-10 mg/kg) Drug of choice
ยาอื่น
-Niclosamide tab 500 mg, 1000mg
เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปีให้รับประทาน 500 มก. (1 t once)
เด็กอายุ 2-6 ปีให้รับประทาน 2,000 มก. (2 t once)
เด็กอายุ 6 ปีขึ้นไปและผู้ใหญ่ให้รับประทาน 2,000 มก. ครั้งเดียว (4 t once)
-Albendazole 200mg 2t hs * 3 days ได้ผลน้อยกว่า niclo. และ prazi. แต่ได้ผลดีมากในวัวควาย(cattle infection)
โรคพยาธิทริคิโนสิสTrichinosis ไม่ค่อยพบ
โรคเท้าช้าง ฟิลาริเอสิส Filariasis - Elephantiasis
Brugia malayi จะต้องรับประทานยา
Diethylcarbamazine citrate (DEC) 300 มิลลิกรัมต่อวัน ติดต่อกัน 6 วัน
ทุก 6 เดือน เป็นเวลา 2 ปี
DEC 300 mg 1x1 *6 day q 6 month in 2 year
Wuchereria bancrofti ต้องรับประทานยา
Diethylcarbamazine citrate (DEC) 300 มิลลิกรัมต่อวัน ครั้งเดียว
ทุก 6 เดือน เป็นเวลา 2 ปี
DEC 300 mg 1x1 1 day q 6 month in 2 year
ยาถ่ายพยาธิที่ใช้บ่อยมี 3 ตัว
Albendazole
Suspension 1 ขวด (400 มก./20 มล. บรรจุ 20 มล.)
tab 200 mg, 400 mg
ออกฤทธิ์กว้างและครอบคลุมต่อพยาธิหลายชนิด ใช้ได้ผลดีมากในการกำจัดพยาธิที่อยู่ทั้งในและนอกลำไส้ ได้แก่ พยาธิตัวกลม* เช่น พยาธิเส้นด้าย และพยาธิไส้เดือน, พยาธิปากขอ*, พยาธิเข็มหมุด*, พยาธิ Strongyloides,พยาธิ Capillaria, พยาธิแส้ม้า,พยาธิใบไม้ในตับ* และพยาธิตัวตืด* เช่นพยาธิตืดหมูและพยาธิตืดวัว
ยา Albendazole มีขนาดรับประทานเท่ากันในเด็กอายุ 2 ปีขึ้นไปและผู้ใหญ่
ยาเม็ด t 200 mg
เด็กอายุ 1-2 ปี Tab 200 mg 1 tab OD chew once may repeat 3 weeks
เด็กอายุมากกว่า 2 ปี และผู้ใหญ่ Tab 200 mg 1 tab once chew repeat 3 weeks
ยาน้ำแขวนตะกอน
เด็กอายุ 1-2 ปี ให้รับประทาน 1 ช้อนชา ครั้งเดียว และอาจรับประทานซ้ำอีกในอีก 3 สัปดาห์
เด็กอายุมากกว่า 2 ปีและผู้ใหญ่ ให้รับประทาน 2 ช้อนชา ครั้งเดียว และอาจรับประทานซ้ำอีกในอีก 3 สัปดาห์
สำหรับพยาธิตัวตืดและพยาธิ Strongyloides
ยาเม็ด
เด็กอายุ 1-2 ปี ให้รับประทานครั้งละ 1 เม็ด ติดต่อกัน 3 วัน โดยต้องเคี้ยวเม็ดยาให้ละเอียดก่อนกลืน และอาจรับประทานซ้ำในอีก 3 สัปดาห์
เด็กอายุมากกว่า 2 ปีและผู้ใหญ่ ให้รับประทานครั้งละ 2 เม็ด ติดต่อกัน 3 วัน โดยต้องเคี้ยวเม็ดยาให้ละเอียดก่อนกลืน และอาจรับประทานซ้ำในอีก 3 สัปดาห์
ยาน้ำแขวนตะกอน
เด็กอายุ 1-2 ปี : 1 tsp OD * 3 day repeat 3 wk
เด็กอายุมากกว่า 2 ปีและผู้ใหญ่: 2 tsp OD* 3 วัน repeat 3 wk
หากไม่ทราบว่าเป็นพยาธิชนิดใด
รับประทานยาเม็ดขนาด 200 มก. 2 เม็ด ครั้งเดียว
รับประทานชนิดยาน้ำแขวนตะกอน 1 ขวด (400 มก./20 มล. บรรจุ 20 มล.) ครั้งเดียว
หากเป็นพยาธิใบไม้ในตับ
รับประทานยาขนาด 200 มก. 2 t bid * 3 วัน
หรือรับประทานชนิดยาน้ำแขวนตะกอน 1 ขวด (400 มก./20 มล.) วันละ 2 bid * 3 วัน
เพื่อการรักษาให้ได้ผลหายขาด ยา Albendazole ยังสามารถใช้กับ
เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปีได้ โดยรับประทานขนาด 200 มก. หรือ 2 ช้อนชา ครั้งเดียว
Mebendazole
Tab= 100 mg, 500 mg Suspension= 100 mg/1tsp
ฟูกาคาร์ (Fugacar), เบนด้า 500 (Benda 500), มีบา (Meba), มีเบน (Meben)
สำหรับ พยาธิตัวกลม* พยาธิปากขอ* พยาธิเข็มหมุด* หรือพยาธิเส้นด้าย* และพยาธิแส้ม้า โดยขนาดที่ใช้ใน
เด็กอายุ 2 ปีขึ้นไปและผู้ใหญ่เหมือนกัน
- โรคพยาธิเส้นด้ายหรือเข็มหมุด ให้รับประทาน 100 มก. โดยต้องเคี้ยวเม็ดยาให้ละเอียด
1 เม็ดหรือ1 ช้อนชา วันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น ติดต่อกัน 3 วัน แล้วให้ยาซ้ำอีกครั้งใน 2 สัปดาห์
- โรคพยาธิแส้ม้า พยาธิไส้เดือน พยาธิปากขอ ให้รับประทาน 100 มก.
1 เม็ดหรือ 1 ช้อนชา ตอนเช้าและเย็น ติดต่อกัน 3 วัน
การให้ยา Mebendazole แบบเม็ดต้องเคี้ยวให้ละเอียด
มีแบบ 100 mg bid x 3 day หรือผู้ใหญ่ ให้แบบ 500 mg 1 tab once
สำหรับพยาธิแส้ม้า อาจรับประทานซ้ำในอีก 3 สัปดาห์ถัดไป
สำหรับพยาธิในกระแสเลือด 100 mg 2t bid x 20 day
ยานี้อาจทำให้เกิดอาการปวดท้อง ท้องเสีย คลื่นไส้ อาเจียน หากมีอาการเหล่านี้รุนแรงหรือติดต่อกันเป็นเวลานานควรปรึกษาแพทย์
Niclosamide (Yomesan) tab 500 มิลลิกรัม
Niclosamide : เป็นยาถ่ายพยาธิที่ออกฤทธิ์ได้ดีกับพยาธิตัวตืด(ตัวแบน)* ได้แก่ พยาธิตืดหมู
และพยาธิตืดวัว พยาธิตืดปลา
โดยขนาดที่ใช้
เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี : 1tab once
เด็กอายุ 2-6 ปี : 2tab once
เด็กอายุ 6 ปีขึ้นไปและผู้ใหญ่: 4 tab once
และหากพบว่าผู้ป่วยเป็นพยาธิตืดหมู ควรให้ยาถ่ายตามไปด้วยภายใน 2 ชั่วโมงถัดมาเพื่อถ่ายพยาธิและไข่พยาธิออกให้หมด
ไม่ควรรับประทานยานี้ร่วมกับการดื่มเครื่องดื่มพวกแอลกอฮอล์ เช่น เหล้า เบียร์
niclosamide นอกจากใช้รักษา พยาธิตัวตืดแล้วสามารถใช้รักษาพยาธิตัวแบน ชนิดอื่นได้อีกได้แก่
1. Dipylidium caninum : พยาธิตืดสุนัข
2. Taenia saginata : พยาธิตืดวัว
3. Taenia solium : พยาธิตืดหมู
4. Hymenolepsis nana : พยาธิตืดแคระ
5. Fasciopsiasis : พยาธิใบไม้ชนิดหนึ่ง
6. Diphyllobothrium latum : พยาธิตืดปลา
กลไกการออกฤทธิ์ของยา : โดยยับยั้ง ขบวนการ oxidative phosphorylation และกระตุ้นการทำงานของ enzyme adenosine triphosphatase ใน mitochondria ของ cestode ฆ่า scolex ( ส่วนหัว ) และส่วน proximal segments ( ส่วนลำตัว )ของพยาธิตัวแบนทำให้ส่วนหัวไม่สามารถเกาะกับตัวลำไส้ได้ ยา niclosamide ถูกดูดซึมในลำไส้ได้ไม่ดี และมีอาการข้างเคียงต่อทางเดินอาหารทำให้เป็น
ขนาดยาสำหรับการรักษา
1. Dipylidium caninum : พยาธิตืดสุนัข ในผู้ใหญ่ รับประทานครั้งละ 2 กรัมครั้งเดียว
ในเด็ก รับประทานครั้งละ 1 กรัม (น้ำหนัก 11-34 กก. )ครั้งเดียว
1.5 กรัม (น้ำหนัก >34 กก. ) ครั้งเดียว
2. Taenia saginata : พยาธิตืดวัว ในผู้ใหญ่ รับประทานครั้งละ 2 กรัมครั้งเดียว
หรือรับประทาน 2 กรัม 2 ครั้ง ห่างกัน 1 ชม.
และควรจะตรวจหาว่ายังมีพยาธิอีกครั้งหลังรับประทานยาครั้งแรก 3-6เดือน
3. Taenia solium : พยาธิตืดหมู ในผู้ใหญ่ รับประทานครั้งละ 2 กรัมครั้งเดียว
niclosamide ไม่สามารถฆ่าไข่พยาธิได้ ผู้ป่วยควรรับประทานยาระบายร่วมด้วยเพื่อป้องกันไม่ให้ไข่พยาธิออกมาในลำไส้เพื่อ
ป้องกันการกลับเป็นซ้ำ
4. Hymenolepsis nana : พยาธิตืดแคระ ในผู้ใหญ่ รับประทานครั้งละ 2 กรัมในวันแรกครั้งเดียว แล้วรับประทานต่ออีก
ครั้งละ 1 กรัม วันละ 1 ครั้งติดต่อกัน 6 วัน
ในเด็ก น้ำหนัก 11-34กก. รับประทานครั้งละ 1 กรัมในวันแรกครั้งเดียว แล้วรับประทาน
ต่ออีกครั้งละ 0.5 กรัม วันละ 1 ครั้งติดต่อกัน 6 วัน
ในเด็ก น้ำหนัก >34กก. รับประทานครั้งละ 2 กรัม
ต่ออีกครั้งละ 0.5 กรัม วันละ 1 ครั้งติดต่อกัน 6 วัน
5. Fasciopsiasis : พยาธิใบไม้ชนิดหนึ่ง ในผู้ใหญ่รับประทานครั้งละ 2 กรัมครั้งเดียว
ในเด็ก น้ำหนัก 11-34กก.และทารก รับประทานครั้งละ 1 กรัมครั้งเดียว
ในเด็ก น้ำหนัก >34กก. รับประทานครั้งละ 1.5 กรัม
6. Diphyllobothrium latum : พยาธิตืดปลา ในผู้ใหญ่รับประทานครั้งละ 2 กรัมครั้งเดียว
ในเด็ก น้ำหนัก 11-34กก.และทารก รับประทานครั้งละ 1 กรัมครั้งเดียว
ในเด็ก น้ำหนัก >34กก. รับประทานครั้งละ 1.5 กรัม
โดยสรุป ยา niclosamide ใช้รักษาพยาธิตัวแบนได้หลายชนิดได้แก่ Dipylidium caninum ( พยาธิตืดสุนัข )Taenia saginata ( พยาธิตืดวัว ), Taenia solium ( พยาธิตืดหมู ),Hymenolepsis nana ( พยาธิตืดแคระ ),Fasciopsiasis ( พยาธิใบไม้ชนิดหนึ่ง ), Diphyllobothrium latum ( พยาธิตืดปลา ) ตามขนาดที่ใช้ระบุไว้ที่ข้อความข้างต้น
การรักษาพยาธิให้หายนั้นนอกจากใช้ยาแล้วการให้ความรู้ผู้ป่วยเรื่องการกลับเป็นซ้ำอีกครั้งหลังจากรักษาหายแล้วเป็นเรื่องที่
สำคัญเช่นกัน ควรให้คำแนะนำเรื่องควบคุมและป้องกันโรคแก่ประชาชนในเรื่อง
1. การรักษาด้วยยาในกลุ่มประชากรเป้าหมาย
2. การกำจัดของเสีย ด้วยวิธีการกำจัดสิ่งขับถ่ายจาก host ได้ถูกวิธี เช่น กำจัดอุจจาระ ปัสสาวะ หรือเสมหะที่มีไข่พยาธิไม่ให้แพร่เชื้อได้
3. การรณรงค์กำจัดตัวกลางนำโรค เช่น หอย
4. การให้สุขศึกษาแก่ประชาชน ไม่ลงเล่นน้ำในแหล่งน้ำธรรมชาติที่คาดว่าจะมีตัวกลางนำโรคอยู่ ( อาจได้รับไข่พยาธิจากแหล่งน้ำได้ ) หรือไม่กินอาหารดิบๆ สุกๆ
5. ให้ความรู้ในเรื่องอันตรายจากการอุ้มหรือสัมผัสใกล้ชิดกับสัตว์เลี้ยง ควรถ่ายพยาธิให้สุนัขและแมวเป็นประจำ
เอกสารอ้างอิง
Falben® (Albendazole 200 มก. Tablet บรรจุ 2's, 10's and AlbendazoleSuspension 400 มก./20 มล. บรรจุ 20 มล.) ใช้รักษาโรคพยาธิที่เกิดจาก พยาธิตัวกลม พยาธิตัวตืด และพยาธิใบไม้ในตับ ผลิตโดยองค์การเภสัชกรรม
Mebendazole 100 มก. Tablet บรรจุ 6's, 500's and Suspension 100 มก./5 มล. บรรจุ 30 มล. ใช้รักษาโรคพยาธิต่างๆ ไม่ว่าจะเกิดจากพยาธิชนิดเดียวหรือ หลายชนิดปนกัน ผลิตโดยองค์การเภสัชกรรม
Niclosamide 100 มก. Tablet บรรจุ 4's ใช้รักษาพยาธิตัวตืด ผลิตโดย องค์การเภสัชกรรมhttp://drug.pharmacy.psu.ac.th/Question.asp?ID=3878&gid=1
http://www.gpo.or.th/news/interest/list.htm
http://www.thailabonline.com/tropical.htm
http://www.thailabonline.com/parasit.htm ภาพ Parasite.
http://www.medicine.cmu.ac.th/dept/parasite/image.htm Chiang Mai Parasite Homepage
Page updated
Google Sites
Report abuse