CA19-9

คือ Carbohydrate Antigen 19-9; Cancer Antigen-GI; CA-GI

Formal name: Cancer Antigen 19-9 ค่าปกติ < 37 U/ml

CA 19-9 ไม่แนะนำให้ใช้ในการคัดกรองมะเร็งในผู้คนที่ไม่มีอาการ เนื่องจากไม่ sensitive และ specific

อาจมี false positive/negative ได้ และมีค่าสูงได้ในหลายๆโรค

หากคัดกรองหามะเร็งตับอ่อนควรใช้วิธีอื่นๆ(u/s, CT, ERCP)

CA19-9 เป็น marker ของ pancreatic tissue damage

CA19-9 เป็น tumor marker ที่ดีที่สุดในการวินิจฉัยมะ้เร็งตับอ่อน และมะเร็งท่อน้ำดี

ไม่ช่วยตรวจคัดกรองแล้วควรตรวจเมื่อไหร่

CA19-9 ใช้กรณีไดบ้าง

1.ควรตรวจร่วมกับ CEA, bilirubin และ LFT เมื่อผู้ป่วยมีอาการบ่งชี้ว่าเป็น pancreatic cancer เช่น ปวดท้อง ตาเหลือง อาเจียน น้ำหนักลด

2.ช่วยแยกก้อนเนื้อที่ตับอ่อนว่าเป็น benign หรือ malignant

3.ตรวจเมื่อ สงสัย hepatobiliary cancer หรือ สงสัย bile duct obstruction จาก cancer

ซึ่งกรณีท่อน้ำดีอุดตันโดยไม่ใช่จากมะเร็งก็ทำให้ค่า CA19-9 สูงขึ้นได้มากเช่นกัน และกลับสู่ปกติเมื่อการอุดตันหายไป

4.ตรวจติดตามผลการรักษามะเร็งกรณีที่ตรวจเบื้องต้นแล้ว CA19-9 สูง ว่าการรักษาได้ผลหรือกลับเป็นซ้ำหรือไม่

4.1ตรวจติดตามหลังการรักษา CA pancreasำ

4.2ตรวจการกลับเป็นซ้ำของ CA pancrease

5.อาจช่วยแยก CA pancrease(สูงมาก) กับ ภาวะอื่น เช่น pancreatitis

CA 19-9 สูงพบได้ในกรณี

Malignant condition

1.Advance pancreatic ca พบได้ถึง 70-95%

2.มะเร็งอื่นๆ เช่น hepatobiliary ca, gall bladder ca, cororectal ca, lung ca, breast ca, ovarian ca

Benign condition

1.โรคตับ ท่อน้ำดี ตับอ่อน : bile duct obstruction, pancreatitis, cystic fibrosis

2.lung disease : Pulmonary TB, cystic fibrosis, pulmonary fibrosis, pulmonary sequestration

3.เบาหวาน เนื่องจากมีลักษณะของ chronic tissue damage หรือ chronic inflammation

ในกรณีตรวจสุขภาพ อาจพบ HA1c สูงร่วมกับ CA19-9(ใน DM สูงประมาณ 46+-22U/ml)

4.rheumatic disease : rheumatoid arthritis

5.CA 19-9 สูงเล็กน้อยพบได้ในคนปกติทั่วไป

การแปลผลการตรวจ

1. Low level ในคนปกติ อาจพบได้ในผู้ที่มีปัญหากับ liver หรือ pancrease ทำให้สูงชั่วคราวได้

2. Moderate-high level พบใน pancreatic cancer, cancer อื่นๆ หรือ benign condition อื่นๆ

สิ่งควรรู้

pancreatic ca ในระยะแรกอาจไม่มีอาการหรือมีอาการเล็กน้อย หากผู้ป่วยมีอาการชัดและมี CA19-9สูงอย่างชัดเจนแล้ว อาจเป็นระยะ advance stage แล้ว

ผู้ที่ขาด Lewis antigen จะไม่สามารถสร้าง CA19-9 ได้แม้เป็นมะเร็งก้อนใหญ่ก็ตาม พบได้ 10% ของคนผิวขาว

ref.