โรคเกลื้อน

Qx Rx:Ketoconazole shampoo ใช้ฟอกทั่วตัวทิ้งไว้ 15 นาที วันละครั้ง ติดต่อกัน 2 - 4 สัปดาห์

นิยาม Pityriasis versicolor เป็นโรคเชื้อราที่พบได้บ่อยในประเทศภูมิอากาศร้อนชื้น เกิดจากเชื้อรากลุ่มยีสต์ Malassezia furfur ซึ่งเป็น เชื้อราที่พบได้เป็นปกติอยู่บนหนังกำพร้า

การวินิจฉัย

1. ลักษณะทางคลินิก

เป็นดวงขาว น้ำตาล ดำหรือแดง ขอบเขตชัดเจน และมีขุยบาง ๆ พบบ่อยที่บริเวณลำตัว ต้นแขน และต้นขา ถ้าส่องดูผื่นด้วย Wood’s light จะเรืองแสงเป็นสีเหลืองทอง (golden-yellow fluorescence) ที่บริเวณผื่นในบางราย

2. การตรวจทางห้องปฏิบัติการ

2.1 ขูดขุยย้อมด้วย 10%โปแตสเซียม- ไฮดรอกไซด์ ผสมหมึกดำหรือใช้ scotch tape แปะขุยจากบริเวณผื่นแล้วย้อมด้วย methylene blue จะพบลักษณะ short, fragmented hyphae และ round to oval budding yeast cells

2.2 การเพาะเลี้ยงเชื้อ ไม่จำเป็นต้องทำเพื่อการวินิจฉัย

การรักษา

1. การรักษามาตรฐาน (Standard treatment)

ได้แก่ ยาทาซึ่งแต่ละชนิดให้ผลใกล้เคียงกัน การเลือกใช้ยาขึ้นอยู่กับความสะดวก ราคา และ การกระจายของผื่นว่าเป็นมากน้อยเพียงใด ยาทาได้แก่

ก. กลุ่มยาสระผมฆ่าเชื้อรา ใช้ฟอกทั่วตัวทิ้งไว้ 15 นาที วันละครั้ง ติดต่อกัน 2 - 4 สัปดาห์ ได้แก่

- 2.5% selenium sulfide shampoo

- 1 - 2% zinc pyrithione shampoo

- 2% ketoconazole shampoo

เพิ่มฟอกที่ตัว สัปดาห์ละครั้ง หรือ เดือนละครั้ง ป้องกันกลับซ้ำ

ข. 20% sodium thiosulfate หรือ 40 - 50% propylene glycol ทาทั้งตัววันละ 2 ครั้ง ติดต่อกันนาน 2 - 4

2. การรักษาทางเลือก (Alternative treatment)

2.1 ยาทาต้านเชื้อรากลุ่ม imidazole เนื่องจาก

ยากลุ่มนี้มีราคาแพงและโรคเกลื้อนต้องทาเป็นบริเวณกว้างทำให้สิ้นเปลือง จึงไม่แนะนำให้ใช้

2.2 ยารับประทานใช้ในรายที่เป็นมากทั้งตัว ไม่ตอบสนองต่อยาทา

ไม่สะดวกที่จะใช้ยาทาหรือ เป็นซ้ำบ่อย ๆ ยาในกลุ่มนี้ได้แก่

ketoconazole วันละ 200 มก. 10-14 วัน

หรือ 400-800 มก. รับประทานครั้งเดียว หลังอาหารทันที

แต่ควรระวังในผู้ป่วยที่มีโรคตับ

Itraconazole

-200-400 mg/day 3-7 day

-200 mg/day 7 day หรือ 100 mg/day*14 day

-400 mg ครั้งเดียว

-400 mg เดือนละครั้ง ป้องกันกลับซ้ำ

Fluzonazole

-400 mg ครั้งเดียว

-300 mg/wk 2-3 wk

ข้อแนะนำสำหรับผู้ป่วย

- แนะนำให้ใส่เสื้อผ้าที่ระบายอากาศได้ดี เช่น ผ้าฝ้าย

- หลังออกกำลังกายควรเช็ดเหงื่อให้แห้ง และเปลี่ยนเสื้อผ้าหรืออาบน้ำทันที

การติดตามผลการรักษา

เนื่องจากโรคเกลื้อนมักเกิดซ้ำได้ นอกจากการปฏิบัติตนดังกล่าวข้างต้นแล้ว ในบางราย อาจจำเป็นต้องให้การรักษาเพื่อป้องกันการกลับเป็นซ้ำ ได้แก่

1. ยาทามาตรฐาน กลุ่มยาสระผมฆ่าเชื้อรา เช่น แชมพูผสม selenium sulfide, ketoconazole ฟอกตัวสัปดาห์ละครั้ง

2. ยารับประทาน ในรายที่แพ้ยาทาหรือไม่

สะดวกที่จะใช้ยาทา พิจารณาให้ ketoconazole 400 มก. เดือนละ 1 ครั้ง หรือวันละ 200 มก. ติดต่อกัน 3 วัน เดือนละครั้ง