Shigellosis
Shigellosis
QxDx : ไข้สูง ถ่ายเหลวมูกเลือดปนหนอง ปวดท้องบิด
QxRx: norflox400 bid*3-5d / ciproflox500 bid*3d
ระบาดวิทยา มักพบในเด็กอายุต่ำกว่า 10 ปี (2/3) โดยเฉพาะช่วงอย่านม
มักระบาดในชุมชนแออัด ที่มีระบบสุขาภิบาลไม่ดี
สาเหตุ
เชื้อใน genus shigella มี 4 สายพันธุ์
Subgroup A Shigella dysenteriae(Shiga’s bacilus) สร้าง toxin มากกว่าโรคอื่นๆ ทำให้อาการรุนแรงได้ เสียชีวิตได้ มี 12 type
Subgroup B Shigella flexnen มี 6 type
Subgroup C Shigella boydii มี 18 type
Subgroup Dจากเชื้อ Shigella sonnei อาการเล็กน้อย ระยะเวลาสั้น ไม่พบเสียชีวิตยกเว้นภูมิคุ้มกันบกพร่อง มีเยอะมาก 40 serotypes
ประเทศกำลังพัฒนา มักพบเชื้อ S.boydii, S.dysenteriae
ประเทศที่พัฒนา มักพบเชื้อ S.sonnei บ่อยกว่ามาก
อาการ อาจมีอาการน้อย หรือ รุนแรงติดเชื้อในกระแสเลือดเสียชีวิตได้(แต่น้อย)
อาการท้องเสีย ร่วมกับ ไข้สูง คลื่นไส้อาเจียน ตะคริว ปวดเบ่งขณะถ่ายอุจจาระ
อาการไข้ อาจ> 38.5 นำมาก่อนท้องเสีย 2-3 วัน ในเด็กอาจชักร่วมกับปวดท้องได้
อาการถ่ายเหลว
วันแรกๆ ถ่ายเป็นน้ำ ต่อมามีมูกปนเลือดเหนียวๆ เห็นมูกเลือดแยกออกจากอุจจาระได้ชัดเจน ปวดเบ่งเหมือนถ่ายไม่สุด กระปริประปอย อาจมีคลื่นไส้อาเจียนได้
ลักษณะอุจจาระ
อุจจาระเหลวเป็นน้ำ มีเลือด มูก หนอง เนื่องจากฝีเล็กๆที่แตกออกจาก laminar propria ของลำไส้ใหญ่(หนองจากการติดเชื้อไม่ใช่toxin)
ระยะเวลา อาการหลายวัน-หลายสัปดาห์ เฉลี่ย 4-7 วัน
ความรุนแรง ขึ้นกับ อายุ และ ภาวะโภชนาการ จำนวนเชื้อและชนิดของเชื้อ
การติดต่อ กินสิ่งปนเปื้อนอุจจาระที่มีเชื้อ และแพร่ผ่านทางน้ำอาหารได้ โดยแมลงสาบ แมลงวัน กินเชื้อ 10-100 ตัวก็ติดเชื้อได้
ระยะฟักตัว 1-3 วัน ได้ถึง 7 วัน
ระยะติดต่อ ตั้งแต่ระยะเฉียบพลัน-4สัปดาห์หลังเจ็บป่วย ถ้าเป็นพาหะ นานหลายเดือน(มีน้อย)
การวินิจฉัย
Stool culture, rectal swab ส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ
การรักษา
1.การให้สารน้ำเกลือแร่ ชดเชยสำคัญที่สุด
2.ยาปฏิชีวินะจะลดระยะเวลาป่วยและการพบเชื้อในอุจจาระให้สั้นลง
ควรใช้ในรายที่มีอาการมากและเพื่อป้องกันการแพร่ระบาดในกลุ่มที่เสียง ตามศูนย์รับเลี้ยง สถาบันต่างๆ
ยาที่ใช้รักษา
Adult:
Norfloxaxin 400 mg bid *3-5 d
Ciprofloxacin 500 mg bid *3 d
Cotrimoxazole 2t bid *3 d
Ped:
Norfloxaxin 20 mg/kg/day *3-5 d
Cotrimoxazole 10 mg/kg/day *5 d
Furazolidone 5-8 mg/kg/day * 5d
การป้องกัน
ต้องระวังให้มาก เนื่องจากเชื้อเพียงเล็กน้อยก็สามารถก่อให้เกิดโรคได้
การแยกผู้ป่วย ล้างมือให้สะอาด ทำลายขยะสิ่งปฏิกูล ผู้เป็นโรคต้องไม่ดูแลเด็ก ไม่ต้องทำอาหาร
Ref.