ระบบการรักษา TB treatment cathegory

Cat 1 2HRZE(S) + 4HR ขยาย HRZE 1เดือน ถ้า sputum AFB สิ้นเดือนที่ 2 ยัง positive

(ผู้ป่วยใหม่เสมหะพบเชื้อ, ไม่พบเชื้อแต่มีอาการหนัก, วัณโรคนอกปอดมีอาการหนัก

TB meningitis, military, pericaditis, spine, pleura, sputum neg. แต่กินเนื้อปอดมากหรือมีโพรงในปอด)

การตรวจเสมหะ

1.กินยา 2 เดือน Sputum negative--เริ่ม 4HR

Sputum positive --หยุดยา 2-3 วัน ส่ง sputum culture ทดสอบความไวต่อยา ขยาย HRZE อีก 1 เดือน แล้วตรวจเสมหะใหม่ ไม่ว่าจะผลบวกหรือลบ ให้ HR

2.ตรวจเสมหะเดือนที่ 5 ของการรักษาและเมื่อรักษาครบ หากผล positive ถือว่าการรักษาล้มเหลว

ให้ขยายการรักษาต่อเนื่องดังนี้

- ให้ยาเพิ่มอีก 2 เดือนสำหรับวัณโรคนอกปอดที่อาการไม่ดีขึ้นอย่างน่าพอใจ

- ให้ยาเพิ่มอีก 3 เดือนสำหรับวัณโรคเยื่อหุ้มสมอง วัณโรคของกระดูก วัณโรคไต

Cat 2 2HRZE/1HRZE + 5HRE ขยาย HRZE 1เดือน ถ้า sputum AFB สิ้นเดือนที่ 2 ยัง positive

(Relapse, Failure, ขาดยา 2 เดือน กลับมาแล้วเสมหะพบเชื้อ)

- ห้ามใช้ cat 2 ในราย sputum negative

- ต้องส่ง culture และ sensitivity ก่อนการรักษา

การตรวจเสมหะ

1. กินยาครบ 3 เดือน Sputum negative--เริ่ม 5HRE

Sputum positive --ให้ยา 4 ตัวต่อ 1 เดือนแล้วตรวจเสมหะ

2. ตรวจเสมหะเดือนที่ 5 ของการรักษาและเมื่อรักษาครบ หากผล positive ให้รักษาด้วย CAT 4.

Cat 3 2HRZ/+4HR

(เสมหะไม่พบเชื้อ, วัณโรคนอกปอดที่ไม่รุนแรง เช่น TB lymphnode)

การตรวจเสมหะ

1. กินยาครบ 2 เดือน Sputum negative--เริ่ม 4HR

Sputum positive --จำแนกผู้ป่วยเป็น failure แล้วเริ่ม CAT 2.

Cat 4 second line drug (Reserved drugs อย่างน้อย 3 ตัว) For CAT 2. Failure

(chronic case = รักษาด้วย cat1 แล้วล้มเหลว และใช้ cat 2 พร้อมกับ DOT อย่างเคร่งครัดแล้ว

ผล sputum AFB ยังpositive เมื่อสิ้นสุดการรักษา) การเลือกยาควรใช้ผลการทดสอบ sensitivity เป็นตัวกำหนด ควรเป็นยาที่ไม่เคยได้รับมาก่อนอย่างน้อย 2 เดือน

สรุปควรตรวจเสมหะ เดือนที่ 0, 2, 5, end

ขนาดยาที่ใช้ คิดตามน้ำหนักที่เริ่มรักษา หากน้ำหนักเพิ่มไม่ต้องเปลี่ยน

PZA ส่วนใหญ่ไม่เิกิน 1500 mg ยกเว้นตัวโตมากจริงๆ

Ethambuthal ส่วยใหญ่ให้ไม่เกิน 1000 mg

Strep ถ้าอายุมากกว่า 60 ปี ให้ไม่เิกิน 750 mg

|| TB dose || || 30-39kg || 40-49 || >50 || 56kg || 53 || 53 ||

Ex.

TB 30 kg INH 100 3ht Rifampicin 300 1ht PZA 500 2ht Etham 400 2ht

TB 40 kg INH 100 3ht Rifampicin 450 1ht PZA 500 2ht Etham 400-500 2ht

TB 50 kg INH 100 3ht Rifampicin 600 1ht PZA 500 3ht Etham 500 2ht

TB 60 kg INH 100 3ht Rifampicin 600 1ht PZA 500 4ht Etham 500 2ht

T INH 100 mg

T Rifampicin 300, 450, 600

T PZA 500

T Ethambuthal 200, 400, 500

คำนวนตามน้ำหนักเมื่อเริ่มการรักษา ถ้าน้ำหนักเพิ่มไม่ต้องเพิ่มขนาดยา

ผู้ป่วยอายุมากกว่า 60 ปี ให้ลด S ไม่เกิน 750 mg/day

F/u 2 wk look for complication F/U 2 m for AFB

F/u sputum AFB end of 2 month

การจำแนกผลการรักษา

1. Cured การรักษาหายขาด

เสมหะบวกในตอนแรก รักษาครบแล้วมีผลเสมหะเป็นลบอย่างน้อย 2 ครั้ง และสิ้นสุดก็ลบ

2. Completed รักษาครบ

- เสมหะบวกในตอนแรก และมีผลเสมหะลบ เมื่อรักษาครบในช่วงเข้มข้นแต่ไม่มีเสมหะเมื่อสิ้นสุดการรักษา

- ผู้ป่วยมีผลเสมหะเป็นลบ เมื่อเริ่มรักษาและรักษาครบ

3. Failure ล้มเหลว

- เสมหะบวกในตอนแรก และยังคงหรือกลับมาเป็นบวกในเดือนที่ 5 ของการรักษา หรือหลังจากนั้น

- เสมหะลบในตอนแรก แต่กลับมีเสมหะเป็นบวกหลังการรักษาได้ 2 เดือน

4. Default สูญหาย

- ผู้ป่วยขาดยานานเกิน 2 เดือนติดต่อกัน

5. Died ตาย

- ผู้ป่วยตายในขณะที่รักษา ไม่ว่าสาเหตุใดก็ตาม แต่ควรพยายามระบุสาเหตุการตาย

6. Transfer out โอนออก ผู้ป่วยที่ไปรักษาที่อื่นโดยไม่ทราบผลการรักษา

สงสัย TB inactive : ไม่ต้องรักษา ให้ Follow up CXR 3 เดือน

- เลวลงเริ่มการรักษา + investigation

- ไม่เปลี่ยนไม่ต้องรักษา

- ดีขึ้น น่าจะเป็นปอดบวม

สงสัย TB active : รักษา 2-3 เดือน Follow up CXR

- เลวลง ไม่ใช่ TB

- ไม่เปลี่ยนไม่ต้องรักษา สงสัย inactive อาจหยุดยาหรือให้การรักษาต่อ

- ดีขึ้น ให้การรักษาต่อ