Auden, W.H.

Taal is wonderlijke materie: in eerste instantie stug en weerbarstig, om na lang kneden voldoende buigzaam te worden om de gedaante aan te nemen van de oorspronkelijke tekst. Nooit volledig, zeg ik er direct bij, maar dat is het verlies dat elke vertaler moet incasseren.

Bij het kneden en buigen van de taal ervaar je gaandeweg het wezenskenmerk van de poëzie van Auden. Vertalen begint meestal met het simpel overzetten van de oorspronkelijke betekenis van de woorden in een Nederlnds equivalent. Dit is meestal eenvoudig, omdat er hulpvaardige woordenboeken bestaan. Bovendien speelt Auden niet vaak met dubbele woordbetekenissen. Het vertalen van Auden is daarom een volstrekt andere opgave dan het vertalen van de poëzie van Shakespeare. In de Sonnets bijvoorbeeld zien we een gecompliceerd spel met de verschillende betekenissen van woorden. Daardoor ontstaan meerdere betekenislagen en juist dat maakt Shakespeare tot Shakespeare.

Bij Auden is er meestal één hoofdverhaal.

De magie van de poëzie van Auden vindt zijn oorsprong niet in het verhaal, maar ontstaat in het ritme en het rijm. Zijn poëzie is sterk ritmisch en melodisch en brengt de lezer of luisteraar in een trance. Dit ritme wordt nog versterkt door rijm en alliteratie. Ze rijgen de woorden aaneen en zorgen voor een verband zoals elastiekjes om postpakketten. Volrijm, halfrijm, beeldrijm, alle middelen worden ingezet om de magie van Auden tot leven te brengen.

Bij de vertalingen van zijn gedichten heb ik getracht die magie ook in het Nederlands zichtbaar, hoorbaar en voelbaar te maken. Om het met beeldspraak te zeggen: men kan vertalen met het woordenboek, maar men kan ook tijdens het vertalen de linkerarm ontbloot op tafel leggen en in de gaten houden of er kippenvel verschijnt. En Auden bewerkstelligt vele vormen van kippenvel. De triestheid van de beschrijving van onze samenleving in Paysage Moralisé, de hartverscheurende treurnis in Stop all the clocks, of de desolate leegheid in Het schild van Achilles. Met tussendoor de ingehoude Britse humor, zoals in het cabareteske De wet van de Liefde. De hier opgenomen vertalingen geeft een dwarsdoorsnede van het poëtische werk van W.H. Auden, met korte en lange gedichten, met rijmende en niet rijmende verzen en biedt voor de elke arm een keur aan kippenvel.