Vleugels van Pasen
Easter Wings
Toen U de mens met al zijn rijkdom schiep,
Verloor hij snel die schatten weer;
En toen zijn tijd verliep,
Viel hij, o Heer,
Heel diep.
Uw Hand
Zorgt weer dat ik
Verrijzen zal en dan
Zal jub’len als de leeuwerik,
Omdat wie diep valt, hoger vliegen kan.
Al in mijn jeugd begon voor mij de pijn;
Ziekte en schande deed mij zeer.
Gestraft, voor mijn venijn
Werd ik, o Heer,
Heel klein.
Uw Hand
Verlost mij nu;
De hele dag jubel ik van
Uw opstanding, ik vlieg met U,
Omdat na smart, ik hoger vliegen kan.
Lord, Who createdst man in wealth and store,
Though foolishly he lost the same,
Decaying more and more,
Till he became
Most poore:
With Thee
O let me rise,
As larks, harmoniously,
And sing this day Thy victories:
Then shall the fall further the flight in me.
My tender age in sorrow did beginne;
And still with sicknesses and shame
Thou didst so punish sinne,
That I became
Most thinne.
With Thee
Let me combine,
And feel this day Thy victorie;
For, if I imp my wing on Thine,
Affliction shall advance the flight in me.
Bijschrift:
De paastijd heeft veel kunstenaars geïnspireerd tot prachtige kunst. Het Laatste Avondmaal van Leonardo Da Vinci, bijvoorbeeld, of De Mattheuspassion van Bach, de grootste muzikale schepping aller tijden.
Diezelfde schoonheid treffen we aan in twee paasgedichten van George Herbert: Easter en Easter Wings. Easter Wings gaat over val en opstanding. Dat geldt niet alleen voor de inhoud, maar ook de vorm. In beide coupletten krimpt elke regel van tien naar twee lettergrepen, om daarna weer toe te nemen naar tien. Maar vorm en inhoud zijn een. Op de smalste regel van het eerste couplet staat “Most poore” (het armst) en in het tweede couplet “Most thinne” (het dunst). Beide keren wordt direct daarna God aangesproken: “with thee: (met U) zal het de goede kant opgaan.
In het eerste couplet wordt zondeval van de mensheid door de dood van Christus overwonnen. De laatste regel bevat een schitterende paradox, namelijk dat de val nodig is om hoger te vliegen. Het tweede couplet gaat over het leven van de dichter. De rijkdom van zijn leven verschrompelt tot niets, maar door de hulp van God wordt hij gered. Mooi is de parallel met het eerste couplet. Hier wordt in de slotregel gezegd dat het leed nodig is om hoger te vliegen.
Wie de tekst een kwartslag draait, krijgt nog een andere verassing te zien: de tekst toont twee vleugels, de vleugels van de wederopstanding van Jezus Christus op Eerste Paasdag.
Voor George Herbert is de vorm een wezenlijk onderdeel van het gedicht.
Vertalen:
‘Most Poore en ‘With Thee’ zijn bij het vertalen de sleutelregels in het eerste couplet, en ‘Most thinne’ en ‘With Thee’ in het tweede. Deze regels rijmen ook driemaal in het couplet. Een letterlijke vertaling “Heel arm’ of ‘Heel dun’ en ‘Met U’ is wel goed, maar zorgt voor veel rijmproblemen in de rest van het gedicht. Het is dus zoeken naar gemakkelijker rijmende alternatieven. Die vond ik in ‘Heel diep’ (met rijmwoorden schiep en verliep), ‘Heel klein (met pijn en venijn) en ‘Uw Hand (met dan, van en kan). Die Hand is een logisch gevolg van de laatste regel van de coupletten, waarvan vooral de eerste erg mooi is: ‘Then shall the fall further the flight in me.’ Die vertaalde ik met: ‘Omdat wie diep valt, hoger vliegen kan.’ Vallen en opstaan, daar gaat dit gedicht over. En dat is vertalen ook vaak.