41. PYTANIA I ODPOWIEDZI DOTYCZĄCE MODLITWY

Jakie sytuacje wymagają wykonania sudżud as-sahł (pokłonu za zapomnienie)?

Generalnie, są trzy przyczyny, które wymagają wykonania sudżud as-sahł:

nadmiar – np. kiedy wierny wykona w modlitwie dodatkowy pokłon, skłon
brak – kiedy wierny opuszcza jeden z arkanów (podstawowych elementów modlitwy, bez których jest ona nieważna)
wątpliwość – kiedy nie jest pewien ile rakatów odmówił, np. odmawiając modlitwę isza, nie jest pewien czy odmawia trzeci, czy czwarty rakat.

Odnośnie nadmiaru, jeśli jest on wynikiem świadomego działania człowieka (kiedy dodaje on świadomie rzecz nie ustanowioną w modlitwie przez Koran lub/i sunnę, np. dodatkowy sudżud, ruku) – wówczas jego modlitwa jest nieważna. Wynika to z faktu, że wykracza on przez ‚granice’ ustanowione przez Allaha, bez żadnego dowodu z Koranu / sunny. Prorok powiedział: „Czyn, którego nie ma w naszej sprawie (tzn. religii), zostanie odrzucony” (tzn. nie zostanie przyjęty przez Allaha. Jeśli dodaje do modlitwy nieświadomie, przez zapomnienie, roztargnienie, wówczas nie unieważnia to jego modlitwy. Musi wówczas wykonać pokłon za zapomnienie po taslim. Potwierdza to hadis Abu Hurairah , kiedy Prorok wyrecytował taslim po dwóch rakatach (albo w modlitwie zuhr lub asr), a kiedy mu uświadomiono pomyłkę, wyrecytował taslim i po nim dwa pokłony za zapomnienie.

Hadis Ibn Masuda, w którym przekazał on, że Prorok wykonał pięć rakatów, prowadząc ludzi w modlitwie, a po zakończeniu zadano mu pytanie: „Czy zwiększyła się modlitwa (tzn. ilość rakatów)?”. Prorok zapytał: „Dlaczego pytacie?”. Odpowiedziano: „Odmówiłeś pięć rakatów”. Wówczas stanął na kolanach, skierowany ku qibla i wykonał dwa pokłony. [Bukhari oraz Muslim]

Odnośnie braku: jeśli przypominamy sobie o tym, że opuściliśmy obowiązkową część modlitwy, zanim dotrzemy do niej w drugim rakacie (np. opuściliśmy ruku w pierwszym rakacie i odmawiamy drugi rakat i przypominamy sobie o tym, podczas recytacji sury Otwierającej), w tej sytuacji musimy „cofnąć się” i wykonać brakujący element (ruku) oraz kontynuować po nim zgodnie z przypisaną sekwencją modlitwy; jeśli przypominamy sobie o tym, że opuściliśmy obowiązkową część modlitwy – kiedy docieramy do niej w drugim rakacie, w tej sytuacji drugi rakat zastąpi rakat poprzedni (poprzedni rakat się nie liczy). W obu sytuacjach, należy wykonać pokłon za zapomnienie po taslim.

Przykład 1. Mężczyzna wstał po wykonaniu pierwszego pokłonu (sudżud) w pierwszym rakacie, i nie usiadł i nie wykonał drugiego (sudżud). Kiedy zaczął recytację sury Otwierajcej, przypomniał sobie o tym, że nie wykonał jednego pokłonu. W tym przypadku, musi się ‚cofnąć’ czyli usiąść, wykonać drugi pokłon [sudżud], potem wstać i kontynuować modlitwę (tzn. drugi rakat). Po taslimie powinien wykonać pokłon za zapomnienie.

Przykład 2. Mężczyzna ten, przypomniał sobie że nie wykonał w pierwszym rakacie drugiego (sudżud), dopiero w po wykonaniu pierwszego (sudżud) w drugim rakacie. W tym przypadku, drugi rakat – liczony będzie jako pierwszy. Po taslim powinien wykonać pokłon za zapomnienie.

W przypadku upuszczenia obowiązkowego elementu modlitwy i wykonania elementu następnego (np. zapominamy wyrecytować „Subhana Rabija al’Ala” w ukłonie), jeśli przypominamy sobie o tym podnosząc głowę ze skłonu, przypadek ten kwalifikuje się jako omyłkowe, nieświadome opuszczenie obowiązkowego elementu modlitwy, należy kontynuować modlitwę i wykonać pokłon za zapomnienie przed taslim. Opiera się do na fakcie, że Prorok opuścił pierwszy taszahhud, następnie kontynuował modlitwę i nie cofnął się; wykonał natomiast pokłon za zapomnienie przed taslim.

Odnośnie wątpliwości. Wątpliwość oznacza, brak pewności odnośnie nadmiaru lub braku, tak jak na przykład brak pewności, czy odmówiliśmy trzy czy cztery rakaty. W tym przypadku, wyróżniamy dwie sytuacje:

albo wydaje się nam że wykonaliśmy za dużo, albo za mało, wówczas musimy oprzeć się na tym, co wydaje się nam bardziej prawdopodobne i zgodnie z tym dokończyć modlitwę; pokłon za zapomnienie należy wykonać wówczas po taslim.
brak nam pewności odnośnie obu możliwości, zatem opieramy się na tym czego jesteśmy pewni, czyli mniejszej liczbie rakatów i odmawiamy modlitwę do końca, wykonując przed taslim pokłon za zapomnienie.

Przykład 3. Wierny ofiarowuje modlitwę zuhr i nie jest pewien czy odmawia trzeci czy czwarty rakat modlitwy, ale wydaje mu się bardziej prawdopodobne, że jest to trzeci rakat. Zatem wykonuje jeszcze jeden rakat, czyni taslim a po nim pokłon za zapomnienie.

Przykład 4. Wierny ofiarowuje modlitwę zuhr i nie jest pewien czy jest w trakcie trzeciego czy czwartego rakatu. Nie potrafi ocenić który z nich jest bardziej prawdopodobny (czy jest to raczej trzeci, czy raczej czwarty rakat), więc opiera się na tej liczbie rakatów, której jest pewien, uznaje że jest to trzeci rakat, wykonuje zatem jeszcze czwarty, i przed taslim wykonuje pokłon za zapomnienie.

Wynika z powyższego, że pokłon za zapomnienie czynimy przed taslim w sytuacjach, kiedy jeden z obowiązkowych arkanów modlitwy został pominięty lub nie jesteśmy pewni co do liczby rakatów odmówionych i nie jesteśmy w stanie ocenić, jaka ilość jest bardziej prawdopodobna. Pokłon za zapomnienie czyni się po taslim w sytuacjach kiedy dodaje się do modlitwy, lub nie jest się pewnym odnośnie ilości rakatów, lecz bardziej prawdopodobna wydaje się jedna z możliwości (przykład 4) [Fatawa arkanul-Islam, Szeich Muhammad bin Salih Al-Uthaimîn]

Czy modlitwa kobiety różni się od modlitwy mężczyzny? Jeśli tak, to czym?

Ogólnie, każdy element modlitwy kobieta wykonuje w taki sam sposób jak mężczyzna, chyba, że są dowody wskazujące na to, że jest inaczej. Jest kilka różnic odnośnie modlitwy kobiet i mężczyzn, chociaż nie dotyczą one zasad wykonywania samej modlitwy. Oto one:

kobiety nie muszą wykonywać Azanu oraz Iqamy, tak jak mężczyźni. Co więcej, jeśli obecni są mężczyźni, nie powinny wykonywać ani Azanu ani Iqamy. Aczkolwiek, jeśli kobiety modlą się same (w domu, w grupie) wówczas mogą, jeśli chcą, wykonać Azan i Iqamę.
aura, lub inaczej części ciała które muszą być okryte podczas modlitwy, są inne dla kobiety, inne dla mężczyzny. Kobieta, modląc się samotnie lub w towarzystwie innych kobiet, powinna okryć całe ciało za wyjątkiem twarzy i dłoni. Jeśli jej stopy są gołe, wygląda na to, że nie ma wyraźnych i jednoznacznych dowodów, że jej modlitwa jest z tego powodu nieważna. Aczkolwiek, lepiej i bezpieczniej jest, aby okryła stopy. Co więcej, obecność mężczyzn nie będących mahram kobiety, wymaga od niej całkowitego okrycia podczas modlitwy.
podczas modlitwy w grupie kobiet, kobieta która pełni funkcję imama, stoi w środku pierwszego rzędu. Nie stoi sama przed rzędem. Opinia taka opiera się na autentycznych hadisach przekazanych przez Aiszę oraz Umm Salama.
kiedy imam prowadząc zbiorową modlitwę, popełnia błąd (zapomina, myli się), mężczyźni informują go mówiąc na głos: Subhan Allah, a kobiety powinny go zaalarmować klaskaniem w dłonie, co potwierdzają hadisy.
kobiety nie są zobowiązane do udziału w modlitwie zbiorowej w meczecie. Zgodnie z autentycznym hadisem, modlitwy kobiet w domu, są lepsze. Co więcej, podczas modlitwy w meczecie, powinny podnieść się i opuścić meczet, po zakończeniu modlitwy, co było w zwyczaju za czasów Proroka (przekazała Umm Salama; Sahih al-Bukhari). Miało to na celu uniknięcie ‚wymieszania’ płci w meczecie lub na zewnątrz.
w modlitwie zbiorowej, kiedy kobiety modlą się za mężczyznami w jednej sali, najlepsze rzędy kobiet to ostatnie rzędy (kobiet). Argumentowane jest to tym, że kobiety w tylnych rzędach są najbardziej oddalone od mężczyzn. Jeśli kobiety oddzielone są od mężczyzn (np. modlą się w oddzielnej sali, odgrodzone są parawanem) wówczas najlepsze rzędy to rzędy pierwsze. Zgodnie z komentarzem imama al-Nawawi do Sahih Muslima.
kobiety nie muszą uczestniczyć w modlitwie piątkowej. Jeśli kobieta chce, może w niej uczestniczyć, wówczas nie wykonuje modlitwy zuhr. Jeśli nie uczestniczy w modlitwie piątkowej, wykonuje zamiast niej, tak jak zwykle, modlitwę zuhr.

Czy kobieta może być imamem?

Kobieta może być imamem wyłącznie kobiet, jeśli modlą się w grupie poza meczetem (w domu). W meczetach funkcję imama pełni tylko i wyłącznie mężczyzna. Kobieta nie może prowadzić mężczyzn w modlitwie, tzn. być imamem mężczyzn.

Czy mężczyzna (który nie jest mahramem kobiety) może modlić się z nią w jednym pomieszczeniu?

Przebywanie w jednym pomieszczeniu mężczyzny i kobiety którzy nie są ze sobą spokrewnieni lub nie są małżeństwem, jest zabronione w Islamie. Zatem jeśli mężczyzna nie jest mahram kobiety; nie powinien przebywać z nią w pokoju sam na sam, nawet podczas modlitwy.

Czy mężczyzna może modlić się za kobietą (np. czy mężczyźni mogą w meczecie uformować rząd za kobietami)

Mężczyźni zgodnie z sunna Proroka nie powinni formować rzędów za kobietami. W meczetach ustawiają się oni bezpośrednio za imamem, zaś kobiety ustawiają się z tyłu meczetu. W większości meczetów wyodrębnione są specjalne sale dla kobiet do modlitwy (oddzielone od mężczyzn). Ustawienie kobiet w tym samym rzędzie w modlitwie zbiorowej z mężczyznami nie unieważnia modlitwy, aczkolwiek ustawienia takie dopuszczalne jest jedynie w wyjątkowych sytuacjach (np. w Mekce, gdzie ze względu na ogromne tłumy, często zdarza się, że rzędy kobiet i mężczyzn się mieszają.)

Czy mąż i żona mogą razem odmawiać modlitwy – jako dżam’aha – grupa? Jeśli tak, to w jaki sposób?

Dżama’ah składa się z co najmniej dwóch lub większej ilości osób. Wymagane minimum to dwie osoby, imam oraz naśladowca (mężczyzna, kobiet, dziecko). Rzeczą bardzo pożądaną dla wszystkich członków rodziny jest wspólne odmawianie modlitw. Warto zaznaczyć, że mężczyźni modlitwy fard – obowiązkowe zobowiązani są odmawiać w zgromadzeniu w meczecie. Zatem odprawianie modlitw w domu z rodziną dotyczy modlitw sunna – modlitw zalecanych. Mąż i żona powinni razem odmawiać modlitwy. Prorok (powiedział, „Kto wstaje w nocy i budzi swoją żonę, i oboje ofiarowują dwurakatową modlitwę, ich imiona zostaną zapisane pomiędzy tymi mężczyznami i kobietami, którzy wspominali Allaha najczęściej. ’ (odnośnie Sura al-Ahzab 33:35)”. [Abu Dawud] Jeśli modlą się dwaj mężczyźni, jeden pełni funkcję imama, a drugi ustawia się po jego prawej stronie, krok do tyłu. Jeśli mąż i żona modlą się razem, żona staje w linii prostej za mężem.