ROZDZIAŁ 57. ZADOWOLENIE, POCZUCIE GODNOŚCI I UNIKANIE ŻEBRANIA

Allah, Najwyższy, mówi (co znaczy):

{I nie ma ani jednego zwierzęcia na ziemi, którego zaopatrzenie nie pochodziłoby od Boga.}[Koran 11:6]

{Jałmużna jest dla ubogich, którzy zostali doprowadzeni do biedy, działając na drodze Boga, i nie mogą wędrować po ziemi; głupiec uważa ich za bogatych z powodu ich wstrzemięźliwości, ale ty poznasz ich po ich znamionach: oni nie proszą ludzi natrętnie}[Koran 2:273]

{I ci, którzy kiedy rozdają, to ani nie trwonią, ani nie skąpią, ponieważ między tymi dwoma leży to, co słuszne.}[Koran 25:67]

{I stworzyłem dżiny i ludzi tylko po to, żeby Mnie czcili. I nie chcę od nich żadnego zaopatrzenia, i nie chcę, aby Mnie żywili.}[Koran 51:56-57]

522. Przekazał Abu Hurajra, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Bogactwo to nie obfitość majątku, ale samowystarczalność”.

(Al-Buchari i Muslim)

Komentarz:

Samowystarczalność oznacza utrzymywanie się z tego, co się posiada, całkowitą niezależność od innych i nie proszenie ich o wsparcie. Jest to sugestia, że człowiek powinien pogodzić się z przeznaczeniem, a nie pożądać więcej, niż potrzebuje czy oglądać się na majątki innych.

523. Przekazał Abdullah ibn `Amr ibn Al-As, że Posłaniec Allaha (pokój z nim) powiedział: „Sukces odniósł ten, kto przyjął islam, został zaopatrzony w pożywienie zaspokajające jego potrzeby, i Allah uczynił go zadowolonym z tego, co dla niego przeznaczył”.

(Muslim)

Komentarz:

Prorok za błogosławieństwo uznał uczucie zadowolenia z niezależnej egzystencji, ponieważ powstrzymuje ono człowieka przed proszeniem innych. Hadis podkreśla wyższość osób, które zadowalają się ograniczonymi środkami do życia i nie proszą o pomoc. Zaletą samowystarczalności zaś jest to, że nie czyni ona człowieka dumnym, jak robi to obfity majątek, ani nie obniża jego pozycji w oczach innych, jak dzieje się w przypadku ubóstwa. Są to dwie pułapki, dla których nie ma miejsca w przypadku wystarczających środków utrzymania.

524. Przekazał Hakim ibn Hizam, że prosił Proroka (o jałmużnę) i Prorok (pokój z nim) dał mu, poprosił ponownie i znowu otrzymał. Poprosił kolejny raz i Prorok (pokój z nim) dał mu i powiedział: „Hakim, majątek jest rzeczą miłą i słodką. Dla tego, kto nabywa go i zadowala się nim, jest ono błogosławieństwem; ale nie jest błogosławieństwem dla poszukującego go z chciwości. Ten jest jak człowiek, który je i je, ale nigdy nie zaspakaja głodu. Górna dłoń (tj. dająca) wyższa jest lepsza od dolnej (tj. biorącej)”. Hakim powiedział: „Posłańcu Allaha, na Tego, Kto posłał cię z Prawdą, nie poproszę więcej nikogo o nic, aż nie opuszczę tego świata”. Tak więc, gdy Abu Bakr wezwał Hakima, by oddać mu jego część [łupów wojennych – przyp.tłum.] ten odmówił. Został wezwany przez Umara, ale również odmówił przyjęcia czegokolwiek. Wtedy Umar powiedział do wszystkich muzułmanów: „Muzułmanie, wzywam was na świadków, że proponowałem Hakimowi część łupów wojennych, które Allah dla niego przeznaczył, ale on odmówił”. I tak, po śmierci Proroka (pokój z nim) Hakim nie przyjmował nic od nikogo, aż do swojej śmierci.

(Al-Buchari i Muslim)

Komentarz:

Człowiek zaangażowany w gromadzenie majątku nie zauważa momentu, w którym należy przestać to robić. Przeciwnie, im więcej ma, coraz silniejsze staje się jego pragnienie posiadania. Jeżeli ktoś zdobywa majątek w sposób godny (zgodny z szariatem – przyp.tłum) i nie ma obsesji na jego punkcie, nie ma w tym nic niemoralnego.

525. Przekazał Abu Burda, że Abu Musa al-Aszari powiedział: "Sześciu z nas towarzyszyło Prorokowi (pokój z nim) w wyprawie (wojennej - przyp.tłum). Mieliśmy jednego wielbłąda i jechaliśmy na nim na zmianę. Poraniliśmy stopy i odpadły mi paznokcie. Owinęliśmy stopy szmatami. Z tego powodu ta wyprawa jest nazywana Bitwą Skrawków [dhat ur-riqa]". Abu Burda dodał, że Abu Musa przekazał ten hadis, ale żałował, że to zrobił i powiedział: "Gdybym o tym nie wspomniał!", a powiedział tak, ponieważ nie lubił zdradzać swoich dobrych uczynków.

(Al-Buchari i Muslim)

Komentarz:

Również ten hadis opisuje ascetyczny i wnikliwy sposób bycia Towarzyszy Proroka oraz ich poddanie Woli Allaha. Ponadto stanowi wskazówkę, aby nie ujawniać popełnionych dobrych uczynków, aby nie popaść w grzech ostentacji.

526. Przekazał Amr ibn Taghlib, że Prorokowi (pokój z nim) przyniesiono zdobycze wojenne i rozdysponował je dając niektórym, a innych pomijając. Później poinformowano go, że ci, którzy nie otrzymali nic, byli niezadowoleni. Słysząc to Prorok (pokój z nim) wychwalił Allaha i powiedział: „To prawda, że dałem jednym pomijając innych. Ci, których pominąłem, są mi drożsi niż ci, którym dałem. Daję tym, w których sercach wyczuwam lęk, a pozostałych pozostawiam z bogactwem i zadowoleniem, które Allah umieścił w ich sercach. Jednym z nich jest Amr ibn Taghlib”. Słysząc to, Amr ibn Taghlib powiedział: „Na Allaha, nie przyjmę stada czerwonych wielbłądów [najcenniejszych – przyp.tłum] w zamian za to, co Prorok (pokój z nim) powiedział (o mnie)”.

(Al-Buchari)

Komentarz:

Prorok (pokój z nim) rozdawał pomiędzy Towarzyszy dobrowolne dary i zdobycze wojenne, jakie mu przynoszono. Robiąc to, rozważał trzy kategorie osób, którym one przysługiwały: potrzebujących (biedaków), przypadki wymagające interwencji oraz tych, których serca należało zdobyć. Pierwszym kryterium było jednak wspieranie tych osób, względem których miał obawy, że w razie pominięcia okażą zniecierpliwienie i osłabną. W ten sposób zaufane i zadowolone osoby były celowo pomijane. Wysoką pozycję Amra ibn Taghlib podkreśla fakt, że Prorok (pokój z nim) zaliczył go w poczet takich właśnie osób, i słusznie zostało to przez niego przyjęte jako zaszczyt.

Na podstawie hadisu wiadomo również, że władca ma prawo rozdzielania majątku publicznego, jednak powinien to robić w sposób pobożny, budujący jedność społeczną i zaufanie. Nie wolno mu ulegać pragnieniu zaspokojenia własnych interesów.

527. Przekazał Hakim ibn Hizam, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Górna ręka jest lepsza od dolnej, i rozpoczynajcie (rozdawać) od tych, którzy są pod waszą opieką, a najlepsza jałmużna (jaką można przekazać) to wynikająca z nadmiaru; a temu, kto chce powstrzymać się od żebrania znajdzie ochronę u Allaha; a tego, kto pożąda samowystarczalności, Allah uczyni samowystarczalnym”.

(Al-Buchari)

Komentarz:

Znaczenie powyższego hadisu jest oczywiste, jednak bardzo ważna jest ostatnia kwestia: osoba powstrzymująca się od żebrania i niezależna od innych jest miła Allahowi. On pomaga takim ludziom, nie pozwala im na degradacje do poziomu żebraków i daje im poczucie samowystarczalności, cierpliwość i zadowolenie.

528. Przekazał Abu Sufjan, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Nie bądźcie natrętni w żebraniu. Na Allaha, jeżeli jeden z was prosi mnie o coś, a ja dam mu to niechętnie, nie będzie błogosławieństwa w tym, co otrzyma”.

(Muslim)

Komentarz:

Przekaz ostrzega przed dokuczliwym, natarczywym i ciągłym domaganiem się czegoś, ponieważ nawet jeżeli proszący w ten sposób coś otrzyma, będzie to pozbawione błogosławieństwa. Powodem jest brak zaangażowania ze strony przekaziciela jałmużny i jego niechęć do pozbawionego umiaru żebraka.

529. Przekazał Auf ibn Malik al-Aszdżai, że z Prorokiem (pokój z nim) przebywało siedmiu ośmiu lub dziewięciu ludzi, włączając Aufa, kiedy powiedział: „Czy przysięgacie wierność Posłańcowi Allaha?”. Ponieważ przyjął deklaracje lojalności niedługo przed tym odpowiedzieli: „Już to zrobiliśmy, Posłańcu Allaha”. Ponownie spytał: „Czyż nie przysięgniecie wierności Posłańcowi Allaha?”. Wyciągnęli ręce i powiedzieli: „Już to zrobiliśmy, Posłańcu Allaha, co mamy ci przysięgać?” odparł: „Że będziecie czcić Allaha i nie dodawać mu żadnych wspólników, i odprawiać pięć codziennych modlitw, i posłuszeństwo” i dodał ciszej: „I nie prosić ludzi o nic”. Dlatego, jak zauważył Auf ibn Malik al-Aszdżai, niektórzy z wówczas obecnych nie prosili nikogo nawet o podniesienie bata, jeżeli wypadł im z rąk.

(Muslim)

Komentarz:

W hadisie znajdujemy podstawę do ponowienia przysięgi wierności oraz możliwość przysięgi, że będzie się posłusznym Allahowi, będzie się Go czciło i zachowywało godnie. Przysięgający jest zobowiązany do przestrzegania tego wszystkiego, co przyobiecał.

530. Przekazał Ibn Umar, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Jeżeli jeden z was będzie prosił (ludzi) aż do momentu spotkania z Allahem (w Dniu Sądu) jego twarz zostanie pozbawiona ciała”.

(Al-Buchari i Muslim)

Komentarz:

Brak ciała na twarzy może być zarówno metaforycznym określeniem hańby i niedolijak i symbolem grzechu i kary za niego, co wydaje się być bardziej prawdopodobne. Hadis podsyca niechęć do żebrania, ponieważ przynosi ona wstyd zarówno w tym życiu, jak i przyszłym.

531. Przekazał Ibn Umar, że kiedy Prorok (pokój z nim) stał na swojej mównicy (w meczecie) wygłaszając chutbę o jałmużnie i żebraniu powiedział: „Ręka wyższa jest lepsza niż niższa (wierzch dłoni jest lepszy niż jej wnętrze); wyższa ręka to dająca, a niższa to żebrząca”.

(Al-Buchari i Muslim)

532. Przekazał Abu Hurajra, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Kto żebrze, aby zwiększyć swój majątek w rzeczywistości prosi tylko o płomienie. Od niego zależy czy zwiększy je czy mniejszy”.

(Muslim)

Komentarz:

Przekaz jest informacją, że proszenie o wsparcie bez rzeczywistej konieczności jest karygodnym posunięciem i prowadzi do ognia piekielnego. Jakaż szkoda, że liczba żebraków jest tak wielka właśnie pośród naśladowców religii określającej niepotrzebne żebranie jako niedopuszczalne. To żałosne, że muzułmanie nie znają i są obojętni wobec nauk islamu.

533. Przekazał Samura ibn Dżundub, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Żebranie jest jak nacinanie sobie twarzy, poza proszeniem władcy lub w okolicznościach, z których nie ma innego wyjścia”.

(At-Tirmidhi)

Komentarz:

Aby wyrazić swoją potrzebę otrzymania pomocy od państwa islamskiego należy udać się do zarządcy skarbca, który w państwie islamskim funkcjonuje w celu zaspokajania potrzeb ludności. Jeżeli jest to niemożliwe nie ma przeciwwskazań w zgłaszaniu potrzeb komuś innemu.

534. Przekazał Ibn Masud, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Jeżeli cierpiący niedostatek poszukuje wsparcia u ludzi, nie zostanie mu ono udzielone, ale jeśli poszukuje wsparcia u Allaha, wcześniej czy później wsparcie zostanie mu udzielone”.

(Abu Dałud i At-Tirmidhi)

Komentarz:

Człowiek w trudnej sytuacji powinien zwracać się tylko do Allaha Jedynego, a nie do ludzi, ponieważ to Allah odpowiada na potrzeby swojego stworzenia. Jednak, jeżeli sytuacja tego wymaga człowiek może również poprosić ludzi o pomoc, ale powinien mieć pełne przekonanie, że ich reakcja jest uzależniona od woli Allaha.

535. Przekazał Thauban, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Temu, kto zagwarantuje mi, że nie będzie nigdy żebrał u nikogo, ja zagwarantuje Raj [Dżanna]”. Thauban zadeklarował, że nigdy tego nie zrobi, i [rzeczywiście] nigdy u nikogo o nic nie żebrał.

(Abu Dałud)

Komentarz:

Nie szukanie jakiejkolwiek pomocy oznacza, że prośby nie powinny być wyrażane bez rzeczywistego powodu. W sytuacji, gdy istotny powód ku temu istnieje, szariat pozwala prosić kogoś o pomoc w celu zaspokojenia potrzeb, ale w dalszym ciągu nie dopuszcza żebrania u kogokolwiek i bardzo skrupulatnie nakazuje wysoki poziom uczciwości.

Thauban obrał ten sposób postępowania - Ibn Madża w swoim zbiorze Sunna przekazał, że jeśli w czasie konnej jazdy bat upadł mu na ziemie, nigdy nie prosił o podanie go lecz zsiadał i podnosił go sam.

536. Przekazał Qabisa ibn al-Muchariq, że był żyrantem pożyczki i poszedł do Proroka (pokój z nim) w poszukiwaniu pomocy w spłacie. Prorok (pokój z nim) powiedział: „Poczekaj, aż dostaniemy jałmużnę (spłynie zakat) i dam Ci z tego (potrzebną kwotę)” a później dodał: „Qabisa, żebranie jest niedozwolone, poza trzema osobami: poręczycielem długu (gwaranatem) – dla niego żebranie jest dopuszczalne dopóki nie wypłaci się, a po tym powinien się powstrzymać [od żebrania]; osobą, której majątek zniszczyła klęska [żywiołowa] - może żebrać do momentu osiągnięcia samowystarczalności; osobą w skrajnej potrzebie [głód], pod warunkiem, że trzech mężczyzn godnych zaufania spośród jej ludu, potwierdzi prawdziwość ubóstwa – dla niej żebranie jest dozwolone dopóki nie zdobędzie środków na utrzymanie. Poza tymi trzema, wszystko otrzymane dzięki żebraniu jest niedozwolone, a odbiorca zużywa to niezgodnie z prawem”.(Muslim)

Komentarz:

Hadis szczegółowo określa trzy rodzaje osób, którym wolno żebrać.

537. Przekazał Abu Hurajra, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Potrzebującym [misqin] nie jest ten, kto chodzi od drzwi do drzwi i zostaje odesłany z jednym lub dwoma daktylami, bądź jednym lub dwoma kęsami pożywienia. Prawdziwie potrzebującym jest ten, kto nie ma wystarczająco na utrzymanie, ale ani jego wygląd nie wskazuje na ubóstwo i potrzebę otrzymania pomocy, ani on sam nie żebrze u nikogo”.

(Al-Buchari i Muslim)

Komentarz:

Powyższy przekaz pozwala odróżnić zawodowego żebraka od „osoby potrzebującej” [misqin]. Chodzi o to, by starać się odnaleźć osoby potrzebujące i je wspomagać, ponieważ, poza tym, że są w potrzebie, nie obnoszą się z tym i nie domagają się od nikogo pomocy. Nie zostanie nam zapisane jako jałmużna oddanie kilku monet zawodowemu żebrakowi spotkanemu na ulicy.

NASTĘPNY ROZDZIAŁ 58. POZWOLENIE NA PRZYJĘCIE WSPARCIA, Z JEŚLI NIE JEST Z TYM ZWIĄZANA CHCIWOŚĆ