02. KSIĘGA O WIERZE
Przekład Elżbieta Al-Saleh, Mohammed Al-Saleh
Wszelkie prawa zastrzeżone
W imię Boga, Miłosiernego, Litościwego!
2. KSIĘGA O WIARZE (iman)[1]
1. Rozdział: O wierze i słowach Proroka: „Islam opiera się na pięciu [aktach czci, filarach][2]”
Wiara to zarówno słowa jak i czyny, może się też powiększać (umacniać) i maleć (słabnąć). Bóg Wszechmocny objawił następujące wersety na ten temat:
{…aby pomnożyć wiarę wraz z ich [obecną] wiarą}, [48:4]
{…i My pomnożyliśmy ich drogę prostą (huda)] [18:13]
{Bóg pomnaża drogę prostą tym, którzy nią idą}. [19:7]
{A tych, którzy poszli drogą prostą, On wzmocnił (zaadahum) na tej prostej drodze (huda), i dał im bogobojność (taqwa)} [47:17]
{…aby powiększyła się wiara tych, którzy uwierzyli.} [74:31]
{…„Któremu z was ona powiększy wiarę?”. Jeśli chodzi o tych, którzy uwierzyli, to ona powiększyła ich wiarę..}, [9:124]
{…Bójcie się ich!”. Lecz to powiększyło tylko ich wiarę...} [3:173]
{…To pomnożyło jeszcze wiarę i całkowite poddanie się [Bogu].} [33:22].
Miłość i nienawiść przez wzgląd na Boga są oznaką wiary.
Umar Ibn Abd al-Aziz napisał do Adiego Ibn Adiego: Wiara obejmuje nałożone obowiązki, przepisy prawne i kary, granice wyznaczone przez Boga między tym, co dozwolone a zabronione oraz to, co dobrowolne. Wiara tego, kto przestrzega ich wszystkich jest pełna, a wiara tego, kto czyni inaczej, jest niepełna. Jeśli będę żył długo, nauczę was o nich wszystkiego, abyście mogli ich przestrzegać. Jeśli jednak umrę, nic mi po was.
Prorok Abraham (Ibrahim) powiedział: {…lecz niech się moje serce uspokoi[3]}. [2:260]
Mu’az powiedział (Aswadowi Ibn Hilalowi, jednemu ze swych towarzyszy): „Usiądźmy na chwilę i przeznaczmy tę chwilę na wiarę [jej umocnienie]”.
Ibn Masud powiedział: „Jaqin[4] to doskonała wiara”.
Ibn Umar powiedział: Nikt nie uwierzy w pełni, pokąd nie pozbędzie się wszelkich wątpliwości ze swego serca.
Mudżahid powiedział: {On [Bóg] ustanowił dla was…} [42:13] oznacza: „Muhammadzie! Ustanowiliśmy dla ciebie i dla niego (Noego) jedną religię (islam)”.
Ibn Abbas wyjaśnił: {Prawo i regułę…} [5:48]: islam i tradycję (sunnę) Proroka.
I słowa Wszechmocnego Boga:
{Powiedz [Muhammadzie niewierzącym]: „Mój Pan nie będzie troszczył się o was bez waszej modlitwy}[5][25:77]
8. Przekazał Ibn Umar: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Islam opiera się na pięciu [filarach, aktach czci]: wyznaniu (szahadzie), że nie ma boga poza Bogiem, i że Muhammad jest Posłańcem Boga[6]; odmawianiu [obowiązkowych] modlitw (salat), płaceniu zakatu, odprawieniu pielgrzymki hadżdż [do Mekki] i poście (saum) w ramadanie”.
2. Rozdział: O kwestiach dotyczących wiary
I słowa Wszechmocnego Boga:
{Nie jest pobożnością, że zwracacie twarze ku wschodowi i ku zachodowi [podczas modlitwy], lecz prawowierny jest, kto wierzy w Boga, w Dzień Ostatni; w aniołów, w Księgę, w proroków; i rozdaje majątek, mimo umiłowania go, bliskim krewnym, sierotom i biedakom, i podróżnemu i żebrzącym, i na wyzwolenie niewolników; i odprawia modlitwę; i daje jałmużnę; i ci, którzy wypełniają swoje zobowiązania, kiedy się ich podjęli, i ci, którzy są cierpliwi w nieszczęściu i przeciwności, i w czasie niebezpieczeństwa; oto ci, którzy są szczerzy w wierze. Oni są prawdziwie bogobojni)!} [2:177]
{Szczęśliwi są wierzący.} [23:1]
9. Przekazał Abu Hurajra: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Wiara ma ponad sześćdziesiąt gałęzi, a wstydliwość (haja)[7] jest jedną z gałęzi wiary”.
3. Rozdział: Poddanym Bogu (muzułmaninem) jest ten, kto nie szkodzi muzułmanom ni słowem ni czynem
10. Przekazał Abd Allah Ibn Amr: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Poddanym Bogu (muzułmaninem) jest ten, kto nie szkodzi muzułmanom ni słowem ni czynem, zaś muhadżirem (emigrantem) jest ten, kto porzuca to, czego Bóg mu zabronił”.
4. Rozdział: Kto jest najlepszym wyznawcą islamu
11. Przekazał Abu Musa: Ludzie zapytali Posłańca Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem: „Kto jest najlepszym wyznawcą islamu?”. Odpowiedział: „Ten, kto nie szkodzi muzułmanom ni słowem ni czynem”.
5. Rozdział: Karmienie głodnych jest jednym z zaleceń islamu
12. Przekazał Abd Allah Ibn Amr: Mężczyzna zapytał Proroka, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem: „Jakie uczynki są najlepsze w islamie?”. Prorok odpowiedział: „Karmienie głodnych oraz przekazywanie pozdrowień pokoju znajomym, jak i nieznajomym”.
6. Rozdział: Życzenie swemu bliźniemu w wierze tego, czego życzy się sobie, jest oznaką wiary
13. Przekazał Anas: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Żaden z was nie uwierzy w pełni, pokąd nie zapragnie dla bliźniego w wierze tego, czego życzy sobie”.
7. Rozdział: Umiłowanie Posłańca jest oznaką wiary
14. Przekazał Abu Hurajra: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Na Tego, Który dzierży w swej Dłoni mą duszę, żaden z was nie uwierzy pokąd nie umiłuje mnie nad swego ojca i dzieci”.
15. Przekazał Anas: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Żaden z was nie uwierzy pokąd nie umiłuje mnie nad swego ojca, dzieci i cały rodzaj ludzki”.
8. Rozdział: Słodycz wiary
16. Przekazał Anas: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Ten, kto posiada trzy zalety zakosztuje słodyczy wiary: kto przedkłada nad wszystko Boga i Jego Posłańca; kto miłuje bliźniego swego przez wzgląd na Boga i ten, komu wstrętny jest powrót do niewiary, tak jak wstrętny jest mu pobyt w Piekle”.
9. Rozdział: Umiłowanie ansarów jest oznaką wiary
17. Przekazał Anas: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Umiłowanie ansarów jest oznaką wiary, zaś niechęć do nich - obłudy”.
18. Przekazał Ubada Ibn as-Samit, wojownik spod Badr i jeden z naczelników[8], którzy złożyli Prorokowi przysięgę w nocy w Al-Aqaba: Kiedy wokół Posłańca Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, zgromadzili się towarzysze, rzekł: „Przysięgnijcie mi, że nie będziecie dodawać wspólników we czci Bogu, kraść, cudzołożyć ani dopuszczać dzieciobójstwa; że nie będziecie szerzyć oszczerstw ani pomawiać o cudzołóstwo; i że nie będziecie nieposłuszni, gdy zalecać będzie się wam dobro. Tego, kto dotrzyma przysięgi, nagrodzi Bóg. A jeśli dopuści się jednego z tych grzechów i otrzyma karę na tym świecie, będzie ona dla niego odpuszczeniem. Jeśli zaś dopuści się go i Bóg ukryje jego grzech, od woli Boga zależeć będzie, czy mu wybaczy czy go ukarze [w Dniu Sądu]”. Ubada Ibn as-Samit dodał: „I poprzysięgliśmy mu to”.
10. Rozdział: Ucieczka przed fitan - pokusami i próbami - jest oznaką wiary
19. Przekazał Abu Sa’id al-Chudri: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Nadejdą czasy, kiedy najlepszym dobytkiem muzułmanina będzie owca, którą zabierze na szczyty gór i do miejsc opadów deszczu (dolin), by chronić swą religię przed próbami”.
11. Rozdział: O słowach Proroka: „Posiadam o Bogu najwięcej wiedzy”
Źródłem prawdziwego poznania (wiedzy) jest serce.
Bóg mówi:
{…lecz (Bóg) będzie was karał za to, co zyskały wasze serca.} [2:225]
20. Przekazała Aisza: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, zalecił ludziom dzieła według ich możliwości, a oni rzekli: „Posłańcu Boga, gdzie ty, a gdzie my! Tobie Bóg wybaczył przeszłe i przyszłe grzechy!”. Gdy Posłaniec Boga to usłyszał, na jego twarzy odmalował się gniew, i rzekł im: „Ja jestem najbardziej bogobojnym z was i posiadam o Bogu najwięcej wiedzy”.
12. Rozdział: Niechęć do powrotu do niewiary, jak do pobytu w Piekle jest oznaką wiary
21. Przekazał Anas: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Ten, kto posiada trzy zalety zakosztuje słodyczy wiary: kto przedkłada nad wszystko Boga i Jego Posłańca; kto miłuje bliźniego swego tylko przez wzgląd na Boga i ten, komu wstrętny jest powrót do niewiary, tak jak wstrętny jest mu pobyt w Piekle”.
13. Rozdział: Stopnie wyższości wiernych zależą od dobrych uczynków
22. Przekazał Abu Sa’id al-Chudri: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Gdy ludzie, którym przeznaczony jest Raj zamieszkają w nim, i gdy ludzie, którym przeznaczone jest Piekło, znajdą się w Ogniu Piekielnym, Bóg poleci wydobyć z Ognia tych, których wiara równała się ziarenku gorczycy. I zostaną dobyci osmaleni, po czym wrzuceni do rzeki życia - haja lub hajat - przekaziciel nie jest pewien, które słowo jest poprawne – i odrodzą się, tak jak rodzi się ziarno na brzegu kanału z wodą - czyż nie wyrasta żółte i skręcone?”. Według Wuhajba, Amr przekazując im powyższe, użył słowa hajat (życia). Powiedział też: „…dobro równe ziarenku gorczycy”.
23. Przekazał Abu Sa’id al-Chudri: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Przyśnili mi się ludzie w koszulach, z których jedne sięgały piersi, a inne były krótsze. I przyśnił mi się Umar Ibn al-Chattab - miał na sobie długą szatę, która zostawiała na ziemi ślad”. Ludzie zapytali: „Jak to wyjaśnisz Posłańcu Boga?”. A on odrzekł: „To religia”.
14. Rozdział: Wstydliwość jest oznaką wiary
24. Przekazał Abd Allah [Ibn Umar]: Pewnego razu mijał Posłańca Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, ansar ganiący swego brata za wstydliwość. I Posłaniec Boga rzekł mu: „Nie gań go. Wstydliwość jest oznaką wiary”.
15. Rozdział: Słowa Boga: {A jeśli oni się nawrócą [odrzucą politeizm i przyjmą islam] i będą odprawiać modlitwy i rozdawać zakat, to dajcie im wolną drogę.} [9:5]
25. Przekazał Ibn Umar: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Nakazano mi walczyć z ludźmi pokąd nie zaświadczą, że nie ma boga poza Bogiem i że Muhammad jest Posłańcem Boga, odmawiać będą modlitwy i dawać zakat. Jeśli to uczynią, uchronią przede mną swe życie i dobytek, chyba że przekroczą prawa islamu. I ich rozrachunek zależeć będzie od Boga”.
16. Rozdział: Twierdzenie, że wiara to czyny [akty czci, dobre uczynki], przez wzgląd na słowa Boga: {Taki jest ten Ogród [Raj], który wam będzie dany w dziedzictwo za to, co czyniliście} [43:72]
Wielu uczonych w religii powiedziało, że: {Na twojego Pana! My ich wszystkich zapytamy o to, co oni czynili…} [15:92-93] odnosi się do słów: „Nie ma boga poza Bogiem”.
I Bóg mówi:
{Dla czegoś podobnego niech pracują pracujący.}. [37:61]
26. Przekazał Abu Hurajra: Zapytano Posłańca Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, jaki uczynek jest najlepszy w islamie, a on rzekł: „Wiara w Boga i w Jego Posłańca”. Zapytano, jaki następnie, a on rzekł: „Dżihad na drodze Boga”. I zapytano go o następny, a on rzekł: „Hadżdż mabrur[9]”.
17. Rozdział: Jeśli przyjęcie islamu nie jest szczere, lecz pod naciskiem lub z obawy przed śmiercią
- jest jak w słowach Boga: {Powiedzieli Beduini: „My wierzymy!”. Powiedz [Muhammadzie]): „Wy nie wierzycie! Wy tylko mówicie: „My poddaliśmy się całkowicie”}[10] [49:14]
Jeśli przyjęcie islamu jest szczere, jest jak w słowach Boga: {Religią prawdziwą u Boga jest islam} [3:19]
27. Przekazał Sad [Ibn Abi Waqqas]: Siedziałem z Posłańcem Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, kiedy rozdzielał coś między ludźmi i pominął mężczyznę, którego poważałem najbardziej. Zapytałem: „Posłańcu Boga, dlaczego go pominąłeś? Na Boga, czyż nie jest on wierzącym (mumin)?”. Prorok rzekł: „Lub tylko muzułmaninem (muslim)?”. Milczałem przez chwilę, lecz nie mogłem się powstrzymać, by nie ponowić pytania przez wzgląd na to, co o tym mężczyźnie wiedziałem. I zapytałem znów Posłańca Boga: „Dlaczego go pominąłeś? Na Boga! Czyż nie jest on wierzącym?”. Prorok ponownie rzekł: „Lub tylko muzułmaninem”. I nie mogłem powstrzymać się, by nie ponowić pytania przez wzgląd na mą wiedzę o nim. Wówczas Prorok rzekł: „Sadzie! Daję jednemu, choć drugi jest mi milszy, albowiem obawiam się, że Bóg wrzuci go na twarz do Piekła”.
18. Rozdział: Wymienianie pozdrowień jest częścią islamu
Ammar powiedział: Kto posiada trzy zalety, posiada pełnię wiary: traktuje innych tak, jak sam chciałby być traktowany, przekazuje pozdrowienia pokoju i mimo ubóstwa wydaje na zbożne cele.
28. Przekazał Abd Allah Ibn Amr: Zapytano Posłańca Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, jakie uczynki są najlepsze w islamie, a on odparł: „Karmienie głodnych i przekazywanie pozdrowień pokoju znajomym i nieznajomym”.
19. Rozdział: Niewdzięczność kobiet względem mężów i niewdzięczność po niewdzięczności
Dotyczy tego przekaz Abu Sa’ida al-Chudriego.
29. Przekazał Ibn Abbas: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Ujrzałem Ogień Piekielny i znalazłem, że większość jego mieszkańców stanowiły niewierzące (lub: niewdzięczne)[11] kobiety”. Zapytano: „Niewierzące w Boga (lub: niewdzięczne Bogu)?”. Odpowiedział: „Nie okazujące wdzięczności mężom i nie odpłacające wdzięcznością za dobro im świadczone. Nawet, gdybyś traktował jedną z nich dobrze przez całe życie i doświadczyłaby od ciebie jednej rzeczy jej niemiłej, rzekłaby: nigdy nie zaznałam od ciebie niczego dobrego!”.
20. Rozdział: Grzechy wynikają z niewiedzy (dżahiliji)
Grzesznik nie jest niewiernym pokąd nie oddaje czci innym poza Bogiem wedle słów Proroka [do Abu Zarra]: „Wciąż masz sobie coś z dżahiliji [niewiedzy, okresu ignorancji przed islamem]”.
Bóg Wszechmocny mówi:
{Zaprawdę, Bóg nie przebacza tym, którzy Jemu dodają współtowarzyszy, podczas gdy On przebacza komu chce, mniejsze grzechy.}. [4:48]
30. Przekazał Al-Marur: W Ar-Rabada spotkałem Abu Zarra, który miał na sobie hulla[12] i jego niewolnik również miał na sobie hulla. Kiedy go o to zapytałem, odpowiedział: „Posprzeczałem się z pewnym mężczyzną i znieważyłem jego matkę. [Dowiedziawszy się o tym] Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł mi: „Abu Zarze! Obraziłeś go znieważając jego matkę?! Wciąż masz w sobie ślad dżahiliji. Wasi niewolnicy są waszymi braćmi i Bóg powierzył ich waszej pieczy. A zatem ten, kto sprawuje pieczę nad swym bratem, niech żywi go ze swego pożywienia i odziewa w to, co sam przywdziewa. I nie wymagajcie od waszych braci pracy nad ich możliwości. Jeśli to uczynicie, podajcie im pomocną dłoń”.
21. Rozdział: Słowa Boga: {Jeśli dwie partie spośród wierzących zwalczają się, to ustanówcie między nimi pokój.} [49:9]
Bóg nazwał ich wierzącymi.
31. Przekazał Al-Ahnaf Ibn Qajs: Kiedy ruszyłem na pomoc temu mężczyźnie [Alemu Ibn Abu Talibowi], Abu Bakra spotkał mnie i spytał: „Dokąd się wybierasz?”. Odrzekłem: „Wspomóc tego mężczyznę”. Powiedział: „Zawróć, albowiem słyszałem, jak Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, mówił: „Kiedy muzułmanie walczą ze sobą na miecze, zarówno zabójca i zabity znajdą się w Piekle”. Powiedziałem: „Posłańcu Boga, to sprawiedliwe, jeśli chodzi o zabójcę, ale zabitego?”. Posłaniec Boga odpowiedział: „Chciał zabić swego towarzysza”.
22. Rozdział: Zulm - niesprawiedliwość - może być większa lub mniejsza
32. Przekazał Abd Allah Ibn Masud: Kiedy został objawiony werset: {Ci, którzy wierzą i ci, którzy nie ubierają swojej wiary w niesprawiedliwość (dodając wspólników Bogu), oni (jedynie) posiadają bezpieczeństwo i są na drodze prostej} [6:82], Towarzysze Posłańca Boga rzekli: „Któż z nas nie dopuścił się niesprawiedliwości?”. Wówczas Bóg objawił: {Zaprawdę, dodawanie [Bogu] współtowarzyszy to wielka niesprawiedliwość} [31:13].
23. Rozdział: Oznaki obłudnika
33. Przekazał Abu Hurajra: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Są trzy oznaki obłudnika: mówiąc - kłamie; składając obietnicę - łamie ją i obdarzony zaufaniem - zawodzi”.
34. Przekazał Abd Allah Ibn Amr: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Kto posiada te cztery (cechy charakterystyczne dla obłudy) jest zupełnym obłudnikiem, a kto posiada jedną z nich, oznacza się jedną cechą obłudy, dopóki jej nie porzuci: obdarzony zaufaniem - zawodzi; mówiąc - kłamie; zawierając umowę - łamie ją; sprzeczając się - postępuje nikczemnie”.
24. Rozdział: Odmawianie modlitw w Noc Przeznaczenia jest oznaką wiary
35. Przekazał Abu Hurajra: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Temu, kto spędza Noc Przeznaczenia na modlitwach powodując się wiarą i nadzieją na nagrodę od Boga, zostaną przebaczone wszystkie przeszłe grzechy”.
25. Rozdział: Dżihad[13] na drodze Boga - jest oznaką wiary
36. Przekazał Abu Hurajra: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Bóg odpłaca temu, kto wyrusza na Jego drogę powodując się wyłącznie wiarą w Boga i w Jego Posłańca, nagrodą, zdobyczą lub Rajem”. Prorok dodał: „Gdyby nie trudność, jaką sprawiłoby to mym współwyznawcom, nie zostawałbym w tyle za żadnym oddziałem (sarija) ruszającym na wyprawę, i pragnąłbym zginąć śmiercią męczeńską na drodze Boga i zmartwychwstać, i znowu zginąć śmiercią męczeńską i zmartwychwstać, i znowu zginąć śmiercią męczeńską”.
26. Rozdział: Odmawianie zalecanych modlitw nocnych w ramadanie jest oznaką wiary
37. Przekazał Abu Hurajra: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Temu, kto odmawia [zalecane] modlitwy nocne w ramadanie powodując się wiarą i nadzieją na nagrodę [od Boga], zostaną przebaczone wszystkie przeszłe grzechy”.
27. Rozdział: (Szczery) post w ramadanie w nadziei na nagrodę od Boga jest oznaką wiary
38. Przekazał Abu Hurajra: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Temu, kto pości w ramadanie powodując się wiarą i nadzieją na nagrodę [od Boga], zostaną wybaczone wszystkie przeszłe grzechy”.
28. Rozdział: Religia (din) jest bardzo łatwa
i słowa Proroka, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem: „Najbardziej umiłowaną religią u Boga jest tolerancyjna hanifija”.
39. Przekazał Abu Hurajra: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Religia jest łatwa, ten zaś, kto nałoży na siebie zbyt wielki ciężar w swej religii, nie zdoła mu podołać. Zatem przestrzegajcie tego, co prawe i podążajcie drogą środka, a otrzymacie nagrodę i umacniajcie się odmawiając modlitwy rano, po południu i w ostatnich godzinach nocnych”.
29. Rozdział: Odmawianie modlitw (salat) jest oznaką wiary
I słowa Wszechmocnego Boga:
{A Bóg nigdy nie zgubi waszej wiary…} [2:143]
– to jest modlitw, które odmawialiście wcześniej skierowani ku Jerozolimie.
40. Przekazał Al-Bara’ [Ibn Azib]: Kiedy Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, przybył do Medyny, zatrzymał się u rodziny swego dziadka lub wuja ze strony matki, który był ansarem. Odmawiał modlitwy skierowany ku Jerozolimie przez szesnaście lub siedemnaście miesięcy, choć pragnął zwracać się ku Kabie (w Mekce). Pierwszą modlitwą, którą odmówił w zgromadzeniu zwrócony ku Kabie, była modlitwa asr. Później, jeden z tych, którzy mu towarzyszyli, mijając ludzi kłaniających się podczas modlitwy w meczecie [ku Jerozolimie], rzekł: „Zaświadczam na Boga, że odmówiliśmy z Posłańcem Boga modlitwę ku Mekce [Kabie]”, i ludzie zwrócili się ku Kabie. Żydom i ludziom Księgi [tutaj: chrześcijanom] miłe było zwrócenie [Proroka i muzułmanów] ku Jerozolimie i kiedy kierunek modlitwy uległ zmianie, nie spodobało im się to. Al-Bara dodał: „Zanim uległ zmianie nasz kierunek modlitwy na Kabę (w Mekce), umarli lub zginęli muzułmanie i nie wiedzieliśmy, co o tym myśleć. Wtedy Bóg objawił: {A Bóg nigdy nie zgubi waszej wiary} [2:143] (modlitw, które odmawialiście wcześniej skierowani ku Jerozolimie).
30. Rozdział: Doskonałość islamu
41. Przekazał Abu Sa’id al-Chudri: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Słudze, który przyjmuje islam i przestrzega go doskonale, Bóg wybacza wszystkie przeszłe grzechy i będzie go z nich rozliczać od chwili przyjęcia islamu. I każdy dobry uczynek pomnoży od dziesięciu po stukroć, zły zaś zapisze takim, jakim jest, chyba że go odpuści”.
42. Przekazał Abu Hurajra: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Jeśli będziecie przestrzegać islamu doskonale, w nagrodę wasze dobre uczynki zostaną pomnożone od dziesięciu po stukroć, a złe zapisane takimi, jakimi są”.
31. Rozdział: Najbardziej umiłowaną przez Boga jest stałość w religii i dobrych dziełach
43. Przekazała Aisza: Pewnego razu, gdy odwiedził mnie Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, siedziała u mnie kobieta. Zapytał: „Kto to?”. Rzekłam: „To taka a taka” i wspomniałam o jej [licznych] modlitwach. Rzekł: „Czyńcie to, co w waszej mocy. Zaprawdę, Bóg nie ustaje [obdarzać miłosierdziem i łaską], pokąd wy nie ustajecie [pełnić regularnie dobre dzieła]. A najbardziej umiłowanym dziełem u Boga jest pełnione regularnie”.
32. Rozdział: Wiara (iman) wzrasta i maleje
Słowa Boga:
{…i My pomnożyliśmy ich drogę prostą…}[14] [18:13]
{…aby powiększyła się wiara tych, którzy uwierzyli…} [74:31]
{…Dzisiaj udoskonaliłem dla was waszą religię…}. [5:3]
Zaniedbanie czegokolwiek z tego, co doskonałe, czyni ową rzecz niedoskonałą.
44. Przekazał Anas: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Ten, kto mówi, że nie ma boga poza Bogiem i ma w sercu dobro (wiarę) równe wadze ziarna jęczmienia, zostanie wyjęty z Piekła. I ten, kto mówi, że nie ma boga poza Bogiem i ma w sercu dobro (wiarę) równą wadze ziarna pszenicy, zostanie wyjęty z Piekła. I ten, kto mówi: nie ma boga poza Bogiem i ma w sercu dobro (wiarę) równe wadze pyłku (lub małej mrówki) zostanie wyjęty z Piekła”.
Abu Abd Allah powiedział iman (wiara) zamiast chajr (dobro).
45. Przekazał Umar Ibn al-Chattab: Pewnego razu żyd powiedział mi: „Wodzu Wiernych! Jest werset w waszej Księdze, który recytujecie i gdyby został nam objawiony, obralibyśmy ten dzień za nasze święto”. Zapytałem: „Który to werset?”. Żyd odpowiedział: „{Dzisiaj udoskonaliłem dla was waszą religię i obdarzyłem was w pełni Moją dobrocią; wybrałem dla was islam jako waszą religię.} [5:3]”. Rzekłem: „Zaprawdę, wiemy, kiedy i gdzie został objawiony Prorokowi. Było to w piątek i stał wtedy na Arafa [był to jeden z dni hadżdż]”.
33. Rozdział: Płacenie zakatu jest filarem islamu
Słowa Boga:
{Zostało im nakazane tylko, aby czcili Boga, wyznając szczerze Jego religię – tak jak hanifowie, odprawiali modlitwę i dawali jałmużnę [zakat]. To jest religia prawdziwa.}. [98:5]
46. Przekazał Talha Ibn Ubajd Allah: Do Posłańca Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, przybył z Nadżdu[15] mężczyzna o zmierzwionych włosach. Dobiegł nas jego głos, lecz zrozumieliśmy o co pytał, dopiero gdy się zbliżył. A pytał o islam. Posłaniec Boga rzekł: „To odmawianie pięciu [obowiązkowych] modlitw dziennie”. Mężczyzna zapytał: „Czy muszę odmawiać więcej?”. Posłaniec Boga odrzekł: „Nie, lecz możesz odmawiać modlitwy zalecane”. Posłaniec Boga kontynuował: „To przestrzeganie postu w ramadanie”. Mężczyzna zapytał: „Czy muszę pościć więcej?”. Posłaniec Boga odrzekł: „Nie, lecz możesz przestrzegać postu zalecanego”. Po tym Posłaniec Boga wspomniał o zakacie [obowiązkowej jałmużnie]. Mężczyzna zapytał: „Czy muszę płacić więcej?”. Posłaniec Boga odrzekł: „Nie, ale możesz dać ponad to dobrowolną jałmużnę (sadaqę)”. Na to mężczyzna rzekł, odchodząc: „Na Boga! Nie uczynię ani mniej ani więcej niż to nakazał mi Bóg”. Posłaniec Boga rzekł: „Jeśli rzekł prawdę, dostąpi szczęścia” lub powiedział: „Raju”.
34. Rozdział: Udział w kondukcie pogrzebowym [do miejsca pochówku] jest oznaką wiary
47. Przekazał Abu Hurajra: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Wierzący, który powodując się szczerą wiarą i nadzieją na nagrodę od Boga uczestniczy w kondukcie pogrzebowym muzułmanina dopóki nie zostanie odprawiona modlitwa pogrzebowa i nie zakończy się pochówek, wraca z nagrodą wynoszącą dwa karaty[16]. Każdy karat jest niczym góra Uhud. Ten, kto odmawia tylko modlitwę pogrzebową i wraca przed pochówkiem, wraca z nagrodą równą jednemu karatowi”.
35. Rozdział: Obawa wiernego przed bezwiedną utratą dobrych uczynków
Ibrahim at-Tajmi powiedział: Gdy porównuję me słowa z czynami, ogarnia mnie obawa, że postępuję wbrew temu, co mówię.
Ibn Abi Mulajka powiedział: Spotkałem trzydziestu towarzyszy Proroka i każdy z nich obawiał się popadnięcia w obłudę i żaden nie twierdził, że jest tak silny w wierze jak Gabriel (Dżibril) czy Michał (Mika’il).
Al-Hasan [al-Basri] powiedział: Tylko prawowierny odczuwa obawę, i tylko obłudnik czuje się bezpieczny.
Należy obawiać się stałości w obłudzie i w nieposłuszeństwie Bogu nie nawracając się do Niego ze skruchą. Do tego odnoszą się słowa Boga:
{…i nie trwają uporczywie przy tym, co czynili, albowiem oni wiedzą.} [3:135]
48. Przekazał Abd Allah (Ibn Masud): Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Obraza muzułmanina jest zbłądzeniem (fusuq[17]), a jego zabójstwo – odstępstwem od wiary (kufr[18])”.
49. Przekazał Ubada Ibn as-Samit: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, wyszedł, by powiadomić ludzi o (dacie) Nocy Przeznaczenia, i dwaj muzułmanie się sprzeczali. Prorok rzekł: „Wyszedłem, by powiadomić was o Nocy Przeznaczenia, ale ci dwaj się sprzeczali i wiedza o niej została mi odebrana. Być może to dla was lepiej... A zatem wypatrujcie jej siódmej, dziewiątej i piątej (z ostatnich dziesięciu nocy ramadanu)”.
36. Rozdział: Pytanie Proroka przez Gabriela o wiarę (iman), islam, doskonałość czci (ishan)[19] i wiedzę o Godzinie, oraz odpowiedzi Proroka
Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł (towarzyszom): „Gabriel przyszedł nauczać was religii”, a zatem Prorok uznał to wszystko za religię. Również odpowiedzi Proroka dla delegatów Abd al-Qajsa dotyczyły zasad wiary.
I słowa Wszechmocnego Boga:
{…A od tego, kto poszukuje religii innej niż islam, nie będzie ona przyjęta.}. [3:85]
50. Przekazał Abu Hurajra: Pewnego dnia, gdy Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, siedział w otoczeniu ludzi, przybył do niego Gabriel (pod postacią mężczyzny) i zapytał: „Czym jest iman (wiara)?”. Posłaniec Boga odpowiedział: „Iman to wiara w Boga, Jego aniołów, spotkanie z Nim, Jego posłańców i w zmartwychwstanie”. Następnie Gabriel zapytał: „Czym jest islam?”. Posłaniec Boga odpowiedział: „To oddawanie czci Bogu Jedynemu, i nikomu poza nim, odmawianie modlitw, płacenie zakatu i przestrzeganie postu w ramadanie”. Następnie Gabriel zapytał: „Czym jest doskonałość czci (ihsan)?”. Posłaniec Boga odpowiedział: „To oddawanie czci Bogu tak, jakbyś się Go widziało, a jeśli nie można dostąpić tego stanu oddania - ze świadomością, że On nas widzi”. Następnie Gabriel zapytał: „Kiedy nastanie Godzina?”. Posłaniec Boga odrzekł: „Ten, który odpowiada nie posiada o tym większej wiedzy od tego, który pyta, lecz powiem ci o jej znakach. Godzina nadejdzie, gdy niewolnica urodzi swego pana, a pasterze wielbłądów zaczną rywalizować w budowie wysokich budynków. Godzina jest jedną z pięciu rzeczy, o których nikt nie posiada wiedzy poza Bogiem - i wyrecytował - {Zaprawdę, u Boga jest wiedza o Godzinie} [31:34]”. Gdy mężczyzna [Gabriel] się oddalił, Prorok poprosił towarzyszy, by go przywołali, lecz nie mogli go znaleźć.. Prorok rzekł: „To był Gabriel, który przybył, by nauczać ludzi ich religii (din)”.
Abu Abd Allah powiedział, że Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, uznał to wszystko za oznaki wiary.
51. Przekazał Abd Allah Ibn Abbas, od Abu Sufjana, że Herakliusz rzekł mu: „Zapytałem ciebie, czy liczba jego współwyznawców wzrasta czy maleje, a ty odpowiedziałeś, że wzrasta… W rzeczy samej tak dzieje się z wiarą, dopóki nie dopełni się pod każdym względem. Dalej zapytałem cię, czy był ktoś, kto po przyjęciu jego religii porzucił ją nierad ze swej wiary, a ty zaprzeczyłeś. W rzeczy samej jest to oznaka szczerej wiary - kiedy jej słodycz ogarnia serca, nie znajdzie się nikt, kto byłby z niej niezadowolony”.
37. Rozdział: Zalety tego, kto w swej religii kieruje się rozwagą
52. Przekazał An-Numan Ibn Baszir: Słyszałem, jak Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, mówił: „Zarówno rzeczy prawe (halal), jak i nieprawe (haram) są oczywiste, a między nimi są rzeczy wątpliwe, o których większość ludzi nie posiada wiedzy. A zatem ten, kto stroni od rzeczy wątpliwych, chroni swą religię i cześć. Zaś ten, kto się rzeczom wątpliwym oddaje, jest niczym pasterz wypasający zwierzęta w pobliżu chronionego pastwiska (hima[20]), i w każdej chwili może na nie wkroczyć. Strzeżcie się, bowiem każdy król ma swoje chronione pastwisko, zaś chronionym pastwiskiem Boga na Ziemi jest wszystko to, czego On zabronił. Zaprawdę, jest część ciała, od której zależy cały organizm - jeśli ona ma się dobrze, cały organizm ma się dobrze, lecz jeśli ulega zepsuciu, psuje się cały organizm. Zaprawdę, tą częścią ciała jest serce”.
38. Rozdział: Płacenie chums - piątej części zdobyczy wojennych – na drogę Boga jest oznaką wiary
53. Przekazał Abu Dżamra: Przesiadywałem u Ibn Abbasa, i polecił mi, bym usiadł na jego posłaniu i rzekł: „Zatrzymaj się u mnie, bym mógł podzielić się z tobą tym, co posiadłem”. I zatrzymałem się u niego przez dwa miesiące, i między innymi przekazał mi, że kiedy przedstawiciele plemienia Abd al-Qajsa przybyli do Proroka, zapytał: „Kim są ci przybysze – lub: - ci ludzie?”. Odpowiedzieli: „Jesteśmy z Banu Rabi‘a”. Na to rzekł: „Witajcie ludzie – lub: - przedstawiciele Abd al-Qajsa! Nie będziecie zawstydzeni ani nie doznacie hańby!”. Powiedzieli: „Posłańcu Boga! Możemy przybyć do ciebie tylko w tym świętym miesiącu, albowiem między tobą a nami zamieszkuje plemię niewiernych Mudar. Poleć nam dobre rzeczy (akty czci), abyśmy mogli powiadomić o nich nasze rodziny, które zostały w doomach, i dostąpić Raju”. Potem zapytali o napoje. Prorok nakazał im cztery rzeczy i zabronił czterech. Nakazał im wiarę w Jedynego Boga i zapytał: „Czy wiecie, czym jest wiara w Jedynego Boga?”. Odpowiedzieli: „Bóg i Jego Posłaniec wiedzą lepiej”. Prorok rzekł: „To wyznanie, że nie ma boga poza Bogiem i Muhammad jest Posłańcem Boga, odmawianie modlitw, płacenie zakatu, post w ramadanie i przekazywanie piątej części zdobyczy na drogę Boga”. Zabronił im czterech [naczyń zwanych]: hantam, dubba, naqir i muzaffat [w których przygotowywano trunki]. Prorok dodał: „Zapamiętajcie to i przekażcie waszym ludziom, których zostawiliście w domach”.
39. Rozdział: O tym, co przyszło odnośnie słów: „Nagroda za uczynki zależy od zamiarów i szczerej nadziei na nagrodę od Boga”, oraz: „Każdy zostanie nagrodzony stosownie do zamiarów”,
i dotyczy to wiary, oczyszczenia, modlitwy, zakatu, hadżdż, postu i praw Boga.
Słowa Boga: {Powiedz: Każdy działa na swój sposób..}. [17:84] – oznaczają „stosownie do zamiarów”.
I to, co wydaje mężczyzna na rodzinę w nadziei na nagrodę od Boga, jest jak jałmużna.
Prorok rzekł: „[Nie ma emigracji po podboju Mekki], lecz zostały dżihad i intencje”.
54. Przekazał Umar (Ibn al-Chattab): Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Nagroda za uczynki zależy od intencji, i każdy otrzyma nagrodę stosownie do tego, co zamierzał. Zatem, emigracja tego, kto podejmuje się jej dla Boga i Jego Posłańca, będzie dla Boga i Jego Posłańca. A emigracja tego, kto podejmuje się jej dla doczesnych korzyści lub ożenku, będzie dla tego, dla czego wyemigrował”.
55. Przekazał Abu Masud: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Jeśli mężczyzna łoży na rodzinę z szczerą nadzieją na nagrodę od Boga, zostanie mu to uznane za jałmużnę”.
56. Przekazał Sad Ibn Abu Waqqas: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, rzekł: „Otrzymasz nagrodę za wydatki na rodzinę ku zadowoleniu Oblicza Boga, nawet za kęs pożywienia, który wkładasz do ust żony”.
40. Rozdział: Słowa Proroka: „Religia to nasiha[21]” - szczere oddanie Bogu, Posłańcowi, muzułmańskiemu władcy i wszystkim muzułmanom
I słowa Wszechmocnego Boga:
{…jeśli będą szczerze wierni Bogu i Jego Posłańcowi…} [9:91]
57. Przekazał Dżarir Ibn Abd Allah: Poprzysiągłem Posłańcowi Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarzy pokojem, odmawianie pięciu obowiązkowych modlitw, płacenie zakatu oraz szczere oddanie muzułmanom”.
58. Przekazał Zijad Ibn Aqa: Słyszałem, jak Dżarir Ibn Abd Allah w dniu śmierci Al-Mughiry Ibn Szuby, stojąc na minbarze podziękował Bogu, wychwalił Go i rzekł: „Obawiajcie się tylko Boga, poza Którym nie ma innego boga! Zachowajcie spokój i stałość, dopóki nie nastanie [nowy] wódz (amir), a nastanie wkrótce. Proście Boga o przebaczenie dla waszego [zmarłego] przywódcy, albowiem miłował wybaczać”. Dżarir dodał: Przyszedłem do Proroka i powiedziałem: „Posłańcu Boga! Składam ci przysięgę na wierność w islamie”. Prorok polecił mi przysiąc szczere oddanie muzułmanom i uczyniłem to. Na Pana tego meczetu, zaprawdę jestem wam szczerze oddany!”. Po tym Dżarir poprosił Boga o przebaczenie i zszedł z minbaru.
[1] Iman – wiara - opiera się na sześciu dogmatach: wierze w [1] Jedynego Boga [tawhid], [2] w Jego aniołów, [3] w Jego posłańców i proroków, [4] w Księgi przez Niego objawione (Torę, Psalmy, Ewangelię oraz Koran], [5] w Dzień Sądu Ostetecznego oraz [6] w przeznaczenie (qadar) dobre i złe; The pillars of Islam and Iman; Muhammad bin Jamil Zino, s. 14.
[2] Islam opiera się na pięciu aktach czci: [1] wyznaniu, iż nie ma boga poza Bogiem Jedynym (Allahem) oraz że Muhammad jest Jego sługą i posłańcem; [2] modlitwie [salat], [3] zakacie, [4] poście w ramadanie oraz [5] hadżdż do Mekki obowiązującej tego, kto jest w stanie ją odprawić; The pillars of Islam and Iman; Muhammad bin Jamil Zino, s. 13.
[3] Muhsin Khan przekłada: {Lecz by być silniejszym w wierze}.
[4] Jaqin - pewność, oczywistość, przekonanie; rel. pełna, mocna wiara w Jedynego Boga.
[5] Wg J. Bielawskiego.
[6] La ilaha illa Allah wa Muhammad ar-Rasul Allah.
[7] Haja - wstyd, skromność, szacunek, honor; islam wyróżnia pozytywne i negatywne poczucie wstydu; pozytywne to wstyd z popełnienia czynu zakazanego; negatywne to wstyd z wykonywania czynności nakazanych i zalecanych w islamie.
[8] Użyto tu słowa naqib - naczelnik plemienia lub przywódca sześcioosobowego oddziału.
[9] Hadżdż mabrur – słowo mabrur wywodzi się od birr, które oznacza: prawość, cnotliwość, uczciwość, życzliwość, dobre postępowanie; uczony muzułmański, Al-Qurtubi stwierdził, iż birr w odniesieniu do hadżdż, oznacza doskonałe wypełnienie ceremoniału pielgrzymki zgodnie z sunną Proroka w celu zadowolenia Boga; często przekłada się ten termin jako „przyjęta hadżdż”.
[10] Przekł. Tłum.
[11] Prorok użył tutaj słowa jakfirun, które może oznaczać zarówno: te, które nie wierzą i te które są niewdzięczne.
[12] Rodzaj szaty noszonej przez mężczyzn w tamtych czasach.
[13] Dżihad - dosł. trud, wysiłek umysłowy, fizyczny; dokładanie największych starań; rel.: a) wysiłek, zmagania na drodze Boga, w życiu religijnym, codziennym, pracy, zmaganie się z przeciwnościami losu, może być określone mianem dżihadu; b) walka w obronie islamu, muzułmanów; wyróżnia się: dżihad al-akbar - większy dżihad, zmagania z własnym ja, pragnieniami, żądzami i słabościami (zwany też dżihad an-nafs) oraz dżihad al-asghar - mniejszy dżihad – dotyczący walki zbrojnej z wrogiem.
[14] Przekł. Tłum.
[15] Nadżd - centralny region Arabii.
[16] Qiraṭ - jednostka miary masy, czasami – jako symbol dużej ilości (jak tutaj porównana do góry Uhud); 1 karat = ¼ g lub moneta wartości 1/6 dirhama; A Dictionary of Islamic Terms, Deeb Kudrawi.
[17] Fisq – dosł. odstępstwo, oddalenie, zbłądzenie, rel. nieposłuszeństwo Bogu (odejście od posłuszeństwa); F. jest dwóch rodzajów: zupełne wypowiedzenie posłuszeństwa Bogu charakteryzujące niewiernego oraz - nieposłuszeństwo częściowe, cechujące wiernego dopuszczającego się grzechów głównych; ogólnie każdy akt nieposłuszeństwa Bogu; Saleh al-Fozan, The Book of Tawhid.
[18] Kufr – dosł. ukrywanie, skrywanie; rel. niewiara, brak wiary w Boga Jedynego i jego wysłanników oraz treści posłania, niezależnie od tego, czy związane jest to z wyparciem się, wątpliwościami, niechęcią, oddaniu pragnieniom odwodzącym od przestrzegania zasad wiary; Szejch Saleh al-Fozan, The Book of Tawhid.
[19] Iḥsān – dosł. dobrodziejstwo, czynienie dobra, rel. perfekcja, doskonałość aktów czci poprzez przestrzeganie granic wyznaczonych przez Boga, czynienie dobra oraz wystrzeganie się i zwalczanie zła.
[20] Hima - termin ten odnosi się do terenu objętego ochroną (rezerwat) na rzecz państwa, w celu ograniczenia eksploatacji jego zasobów – wody, roślinności oraz zwierzyny.
[21] Naṣīha – dosł. dobra rada, porada, życzliwość, szczerość, uczciwość, rel. oddanie Bogu – to wiara w Niego, postępowanie zgodnie z Jego nakazami objawionymi w Koranie oraz przekazanymi przez Proroka Muhammada, oddanie muzułmańskiemu władcy – poprzez ich poszanowanie, szere doradztwo oraz posłuszeństwo rozkazom o ile nie skutkują przekroczeniem granic Boga, udzielanie dobrych rad, oddanie muzułmanom – służenie dobrą radą i świadczenie na ich rzecz dobra; na podstawie: Mansur Ali Nasif, Al-Taj al-Jami` li-l-Usul, t. 1, s. 27-28