89. KSIĘGA O WYBIEGACH PRAWNYCH

W imię Boga, Miłosiernego, Litościwego!

1. Rozdział: Unikanie forteli prawnych. Każdy otrzyma (nagrodę) stosownie do chęci, zamiarów, powodów, zobowiązań i im podobnych

6553. Przekazał Umar Ibn Al-Chattab: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Nagroda za uczynki zależy od intencji i każdy otrzyma nagrodę stosownie do zamiarów, toteż emigracja tego, kto podejmuje się jej dla doczesnych korzyści lub ożenku, będzie dla tego, dla czego emigruje”.

2. Rozdział: O modlitwie

6554. Przekazał Abu Hurajra: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Bóg nie przyjmie modlitwy tego, kto oddaje gazy llub załatwia potrzebę naturalną i nie wykonuje wudu [przed modlitwą]”.

3. Rozdział: O zakacie oraz o zakazie łączenia oddzielnych majątków lub podziału wspólnej własności, by uniknąć zapłaty jałmużny od majątku

6555. Przekazał Anas, że Abu Bakr napisał do niego o regułach zakatu ustanowionych przez Posłańca Boga, który zabronił łączenia oddzielnych majątków, jak i dzielenia wspólnej własności w celu uniknięcia zapłaty zakatu.

6556. Przekazał Talha Ibn Ubajd Allah: Do Posłańca Boga przyszedł Beduin o zmierzwionych włosach i powiedział: Posłańcu Boga! Powiedz mi, co Bóg nakazał mi odnośnie modlitwy. I Prorok rzekł: „Obowiązuje cię odmawianie pięciu modlitw [w ciągu doby], i jeśli chcesz możesz odmawiać modlitwy dobrowolne”. Beduin rzekł: Powiedz mi, co Bóg nakazał mi odnośnie postu. I Prorok rzekł: „Musisz przestrzegać postu w ramadanie, i jeśli chcesz, możesz przestrzegać postu dobrowolnego”. Beduin rzekł: Powiedz mi, co Bóg nakazał mi odnośnie zakatu. I Prorok wspomniał o prawach i regulacjach islamu. Beduin rzekł mu: Na Tego, Który cię wyniósł! Niczego nie dodam ani niczego nie ujmę od tego, co Bóg uczynił mi obowiązkowym. I Posłaniec Boga rzekł: „Jeśli mówi prawdę, dostąpi szczęścia” – lub powiedział – „Raju”.

I byli ludzie, którzy rzekli: Zakat od stu dwudziestu wielbłądów stanowią dwie hiqqa (trzyletnie wielbłądzice). I jeśli płatnik zakatu umyślnie dokonuje uboju wielbłądów lub daruje je lub stosuje inny wybieg, by uniknąć zakatu, zakat nie jest od niego wymagany.

6557. Przekazał Abu Hurajra: Posłaniec Boga rzekł: „W Dniu Zmartwychwstania każdy kanz - skarb lub majątek, od którego nie zapłacono zakatu, zjawi się pod postacią szudża’ aqra (jadowitego węża z dwoma czarnymi kropkami nad oczami lub dwoma trującymi gruczołami w paszczy), i jego właściciel będzie starał się przed nim uciec, lecz on podąży za nim i będzie mówił: To ja, twój skarb. I Prorok dodał: „Na Boga, będzie za nim podążał pokąd nie wyciągnie on ręki i nie da wężowi jej połknąć”. I Posłaniec Boga dodał: „Jeśli hodowca wielbłądów nie płaci od nich nie zakatu, w Dniu Zmartwychwstania przyjdą doń i uderzą w twarz kopytami”.

I był taki, który rzekł odnośnie hodowcy wielbłądów, który obawia się, że będzie musiał zapłacić zakat i sprzedaje je za podobne wielbłądy, owce, krowy lub za pieniądze na dzień przed terminem płatności zakatu, by umyślnie uniknąć zapłaty, że „nie musi nic płacić”. I ktoś rzekł, że jeśli zapłaci zakat za wielbłądy dzień lub rok wcześniej przed końcem roku [w którym zakat jest wymagany], zakat będzie ważny.

6558. Przekazał Ibn Abbas: Sad Ibn Ubada Al-Ansari prosił Posłańca o orzeczenie odnośnie zobowiązania jego matki, którego nie wypełniła przed śmiercią, i Posłaniec Boga rzekł: „Wypełnij je w imieniu matki”.

I ktoś rzekł: Jeśli liczba wielbłądów dochodzi do dwudziestu, właściciel musi zapłacić cztery owce w ramach zakatu; a jeśli podaruje je lub sprzeda przed końcem roku, by uniknąć zapłaty zakatu, nic od niego się nie należy, a jeśli dokona ich uboju i umrze, nie należy pobierać zakatu od majątku, który zostawił.

4. Rozdział: Wybiegi a małżeństwo

6559. Przekazał Abd Allah: Nafi’ powiedział mi, że Abd Allah rzekł, że Posłaniec Boga zabronił małżeństwa szighar. Zapytałem Nafi’ego, co to jest szighar, a on odrzekł: „To ożenek z córką mężczyzny, za którego wydaje się swoją córkę, nie wypłacając kobietom należnego im wiana lub ożenek z siostrą mężczyzny, za którego wydaje się swoją siostrę, nie wypłacając kobietom należnego im wiana”.

I byli tacy, którzy rzekli, że małżeństwo szighar zawarte z użyciem wybiegu jest ważne, lecz jego warunek jest nieważny. I ktoś rzekł odnośnie małżeństwa czasowego – muta, iż małżeństwo jest nieważne i jego warunek jest nieważny. I ktoś rzekł, że małżeństwa zawarte na zasadach muta i szighar są ważne, lecz ich warunek jest nieważny.

6560. Przekazał Muhammad Ibn Ali: Gdy powiedziano, że Ibn Abbas nie widział nic złego w małżeństwie czasowym (muta), Ali rzekł: W dniu bitwy pod Chajbarem Posłaniec Boga zabronił małżeństwa czasowego i jedzenia mięsa osłów.

I ludzie rzekli, że małżeństwo czasowe zawarte z użyciem wybiegu, jest nieważne. I byli tacy, którzy uznali, że jest ważne, tylko jego warunek nie jest ważny.

5. Rozdział: Co jest wstrętne z wybiegów w handlu i zakaz wzbraniania innym nadmiaru wody i traw na pastwisku

6561. Przekazał Abu Hurajra: Posłaniec Boga rzekł: „Nie wstrzymujcie nadmiaru wody, aby nie pozbawiać innych nadmiaru traw pastewnych.

6. Rozdział: Co jest zabronione, jeśli chodzi o tanadżusz (sztuczne podnoszenie cen)

6562. Przekazał Ibn Umar: Posłaniec Boga zabronił sztucznego podnoszenia cen towarów.

7. Rozdział: Co zostało zabronione odnośnie wybiegów prawnych w handlu

Ajjub powiedział: Oszukują Boga tak, jakby oszukiwali ludzi. Wedle mnie, mniej wstrętne byłoby, gdyby jawnie brali to, co biorą oszukując.

6563. Przekazał Abd Allah Ibn Umar: Mężczyzna wspomniał Prorokowi, że zawsze oszukiwano go, gdy kupował, i Prorok rzekł mu: „Zawsze kupując mów: bez oszukiwania”.

8. Rozdział: Zabronione wybiegi opiekuna urodziwej sieroty, który nie wypłaca jej należnego wiana (mahr)

6564. Przekazał Urwa, że gdy zapytał Aiszę o werset: {Jeśli obawiacie się, że nie będziecie w stanie sprawiedliwie postępować z sierotami, wówczas bierzcie za żony kobiety zgodnie z waszą wolą} [4:3], rzekła: Odnosi się do sieroty, której opiekun - oczarowany jej majątkiem i urodą, chce ją pojąć za żonę wręczając wiano mniejsze niż to, na które zasługują kobiety równe jej stanem. Zabroniono takim opiekunom żenić się z podopiecznymi, chyba że potraktują je sprawiedliwie wręczając pełne, należne wiano. Kiedy ludzie pytali o to Posłańca Boga, Bóg objawił: {Pytają się ciebie w sprawie kobiet...które pragniecie poślubić}: [4:127]. Następnie jeden z przekazicieli przytoczył hadis.

9. Rozdział: Jeśli ktoś porywa niewolnicę i twierdzi, że ona nie żyje, musi zgodnie z prawem zapłacić jej cenę właścicielowi; jeśli właściciel ją odnajdzie, należy do niego a pieniądze muszą zostać zwrócone i nie można uznać tego za jej cenę

Ktoś powiedział: Niewolnica jest dla porywacza, bowiem poprzedni właściciel wziął cenę – może to posłużyć za wybieg dla tego, kto pożąda niewolnicy należącej do mężczyzny, który nie chce jej sprzedać. A zatem porywa ją i oznajamia, iż ona nie żyje, aby właściciel przyjął jej cenę. A zatem niewolnica, która przynależy do innego zostaje odstąpiona porywaczowi.

Prorok rzekł: „Muzułmanie! Wasze majątki są dla was święte, a każdemu perfidnemu zdrajcy zostanie nadany sztandar w Dniu Zmartwychwstania”.

6565. Przekazał Abd Allah Ibn Umar: Prorok rzekł: „Każdy perfidny zdrajca otrzyma sztandar, po którym zostanie rozpoznany w Dniu Zmartwychwstania”.

6566. Przekazała Umm Salama: Prorok rzekł: „Jestem jedynie człowiekiem, a wy ludzie przedkładacie mi wasze spory. I może się zdarzyć, że któryś z was przedstawi mi sprawę bardziej przekonywująco i orzeknę na jego korzyść wedle słów jego. Strzeżcie się wówczas, albowiem, udzielając jemu nieświadomie prawa należnego drugiemu; daję mu nic jak Ogień Piekielny, a jego powinien się wystrzegać”.

10. Rozdział: Małżeństwo

6567. Przekazał Abu Hurajra: Prorok rzekł: „Nie należy wydawać za mąż dziewicy nie zapytawszy jej o zgodę; i nie należy wydawać za mąż tej, która była już zamężna nie zapytawszy jej o zgodę”. Zapytano go zatem, w jaki sposób dziewica może wyrazić zgodę. A on rzekł: „Milczeniem”.

I był taki, który rzekł: Jeśli dziewicy nie pyta się o zgodę i nie jest mężatką, i mężczyzna stosując wybieg przedstawia dwóch fałszywych świadków, że ożenił się z nią za jej zgodą, i sędzia potwierdza legalność małżeństwa i mąż wie, że świadkowie są fałszywi, nie ma nic złego, jeśli skonsumuje z nią małżeństwo i małżeństwo uznawane jest za ważne.

6568. Przekazał Al-Qasim: Kobieta spokrewniona z Dżafarem martwiła się, że jej opiekun może wydać ją za mąż wbrew jej woli, toteż posłała po dwóch starszych ansarów, Abd Ar-Rahmana i Mudżammiego, synów Dżarija. I oni rzekli jej: Nie martw się, albowiem gdy ojciec Chansy Bint Chizam wydał ją za mąż wbrew jej woli, Prorok to małżeństwo unieważnił.

6569. Przekazał Abu Hurajra: Posłaniec Boga rzekł: „Nie wolno wydawać za mąż niewolnicy bez jej zgody, i nie wolno wydawać za mąż dziewicy bez jej zgody”. Ludzie powiedzieli: W jaki sposób wyrazi zgodę? I Prorok rzekł im: „Milczenie oznacza zgodę”.

I powiedziano: Jeśli mężczyzna, stosując wybieg, przedstawia sędziemu dwóch fałszywych świadków, by poświadczyli, że ożenił się z niewiastą, która była uprzednio zamężna za jej zgodą, i sędzia zatwierdzi to małżeństwo, i mąż jest pewien, że nie była uprzednio jego żoną; takie małżeństwo jest uznawane za zgodne z prawem, i może żyć z nią jako jej mąż.

6570. Przekazała Aisza: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Zgoda dziewicy [na małżeństwo] jest niezbędna”. Rzekłam, iż dziewicy brak śmiałości, i Prorok rzekł na to: „Może zgodę wyrazić milczeniem”.

I powiedziano: Jeśli mężczyzna zakocha się w niewolnicy, która jest sierotą lub dziewicy i ona odrzuci jego oświadczyny, a on stosując wybieg przedstawi dwóch fałszywych świadków, by zaświadczyli, że pojął ją za żonę; i ona osiąga wiek dojrzałości płciowej i przyjmuje jego oświadczyny, a sędzia akceptuje fałszywe świadectwo i mąż wie, że świadkowie byli fałszywi, może skonsumować małżeństwo.

11. Rozdział: Jakie wybiegi kobiety wobec męża i innych żon są wstrętne, i co zostało objawione Prorokowi w tej kwestii.

6571. Przekazała Aisza: Posłaniec Boga lubił słodkości i miód, i zazwyczaj po modlitwie asr odwiedzał żony i zostawał u nich. Pewnego razu, odwiedził Hafsę i zatrzymał się u niej dłużej niż zwykle, a zatem wywiedziałam się o to. I powiedziano mi: Współplemiennica podarowała jej bukłak miodu, a ona poczęstowała nim Posłańca Boga. Rzekłam: Na Boga, spłatamy mu figla. I wspomniałam o tym Saudzie i poleciłam jej: Gdy cię odwiedzi i zbliży się do ciebie, zapytaj, czy pił maghafir. A gdy zaprzeczy, zapytaj, cóż to za nieprzyjemny zapach od niego czujesz, a to go dotknie. Kiedy powie, że pił miód u Hafsy, rzeknij, że pszczoły musiały zbierać nektar z [drzewa] z urfut. I ja powiem mu to samo. I Sauda rzekła potem: Na Tego, poza Którym nie ma boga, tak się ciebie bałam, że już miałam rzec mu to, co kazałaś, jak tylko stanął w drzwiach, lecz w końcu rzekłam, gdy się zbliżył: Posłańcu Boga, czyżbyś pił maghafir? A gdy zaprzeczył, zapytałam, cóż to za zapach od niego czuję, a on rzekł mi: „Hafsa dała mi miodu”. Rzekłam: Pszczoły musiały zatem zbierać nektar z urfut. Aisza dodała: I ja rzekłam mu to, gdy mnie odwiedził, i Safija również mu to powiedziała, gdy przyszedł do niej. I gdy odwiedził Hafsę i zapytała go, czy chce miodu, odparł: „Nie, nie chcę”. Sauda rzekła: Subhana Allah (Bogu niech będzie sława)! Pozbawiłyśmy go tego (miodu)”. A ja jej rzekłam, by zamilkła.

12. Rozdział: Co jest niepożądane, jeśli chodzi o wybiegi w celu umknięcia przed zarazą

6572. Przekazał Abd Allah Ibn Amir Ibn Rabi‘a: Umar IbnAl-Chattab wyruszył do Syrii, a gdy dotarł do miejsca o nazwie Sargh, dowiedział się, że w Syrii wybuchła zaraza. Wtedy Abd Ar-Rahman Ibn Auf powiedział mu, że Posłaniec Boga rzekł: „Jeśli dojdą was wieści o wybuchu zarazy, nie udawajcie się do tego miejsca. A jeśli wybuchnie w miejscu waszego pobytu, nie opuszczajcie go, by uciec przed nią”. I Umar zawrócił z Sargh.

6573. Przekazał Amir Ibn Sad Ibn Abu Waqqas, że słyszał, jak Usama Ibn Zajd mówił do Sada: Posłaniec Boga wspomniał o zarazie i powiedział: „To rodzaj kary, którą doświadczono ludy, i trochę z niej zostało, i pojawia się od czasu do czasu. A zatem, jeśli dojdą was wieści o wybuchu zarazy, nie udawajcie się do tego miejsca. A jeśli wybuchnie w miejscu waszego pobytu, nie opuszczajcie go, by przed nią uciec”.

13. Rozdział: Wręczanie podarunków i prawo pierwokupu

I był taki, który rzekł: Jeśli ktoś darował innemu człowiekowi sto lub więcej dirhamów i kwota ta zostawała w posiadaniu tego ostatniego przez lata, a potem ten pierwszy odebrał ją od niego posługując wybiegiem; żaden z nich nie będzie musiał płacić zakatu [od kwoty]. W tej sytuacji dawca postąpił wbrew nakazom Posłańca Boga dotyczącym (odbierania) podarunku, aczkolwiek uczynił on płatność zakatu niepotrzebną.

6574. Przekazał Ibn Abbas: Prorok rzekł: „Ten, kto odbiera swój dar jest jak pies, który połyka swe wymioty. Nam nie jest dozwolone podążanie za złym przykładem”.

6575. Przekazał Dżabir Ibn Abd Allah: Prorok orzekł, iż prawo pierwokupu obowiązuje, jeśli nieruchomość nie została podzielona, a nie obowiązuje, gdy wyznaczono granice i drogi.

I był taki, który rzekł: Prawo do pierwokupu ma tylko sąsiad - a później wycofał się ze swych słów. I rzekł: Jeśli ktoś chce kupić dom i obawia się, że sąsiad może go kupić na mocy prawa pierwokupu, i kupuje jeden ze stu udziałów w tym domu, po czym kupuje resztę domu - sąsiadowi przysługuje prawo pierwokupu jedynie do pierwszego udziału, a nie do reszty; i kupujący może zastosować taki wybieg.

6576. Przekazał Amr Ibn Asz-Szarid: Al-Miswar Ibn Machrama przyszedł, położył dłoń na moim ramieniu i udaliśmy się do Sada. Abu Rafi’ rzekł do Al-Miswara: Czy nie polecisz temu oto (Sadowi) kupić mego domu, który znajduje się na jego posiadłości? Sad powiedział: Nie dam więcej jak czterysta w ratach przez ustalony okres. Abu Rafi’ powiedział: Zaproponowano mi pięćset w gotówce, lecz odmówiłem. Gdybym nie słyszał, jak Prorok mówił: „Sąsiadowi przynależy lepsze traktowanie”, nie sprzedałbym ci go.

Przekaziciel rzekł do Sufjana, że Mamar tego nie powiedział, a Sufjan odparł: Ależ tak mi powiedział dokładnie.

I był taki, który rzekł: Jeśli ktoś chce sprzedać dom i pozbawić innego prawa pierwokupu, może zastosować wybieg, by je unieważnić. I ma to miejsce, kiedy daruje dom kupującemu, wyznacza jego granice i daje mu go. Kupujący potem daje sprzedającemu tysiąc dirhamów w ramach rekompensaty, w której to sytuacji człowiek uprawniony do pierwokupu traci to prawo.

6577. Przekazał Amr Ibn Asz-Szarid, iż Abu Rafi’ powiedział, że Sad zaproponował mu czterysta misqalów[1] złota za dom. I Abu Rafi’ rzekł: Gdybym nie słyszał jak Posłaniec Boga mówił: „Sąsiadowi przynależy dobre traktowanie”, nie sprzedałbym ci go.

I był taki, który rzekł: Jeśli ktoś kupił część domu i chce unieważnić prawo pierwokupu, może darować go swemu dziecku, a ono nie będzie musiało przysięgać.

14. Rozdział: Wybiegi stosowane przez urzędnika w celu otrzymania podarunków

6578. Przekazał Abu Humajd as-Sa’idi: Posłaniec Boga wyznaczył Ibn Al-Lutabija na poborcę zakatu od Banu Sulajm. Kiedy ten wrócił, Prorok wezwał go, by się rozliczył, i ten rzekł: To dla ciebie, a to dar dla mnie. Na to Posłaniec Boga rzekł: „Skoro to prawda, dlaczego nie zostałeś w domu rodziców, by wręczono ci dary? Po tym Prorok zwrócił się do nas, wychwalił i wysławił Boga i rzekł: „Co za tym idzie - wyznaczam spośród was męża, by wykonał pewne prace, nad którymi nadzór powierzył mi Bóg. A on przychodzi do mnie i mówi: ‚To dla ciebie, a to dar dla mnie. Dlaczego nie został w rodzinnym domu, aby wręczono mu dary? Na Boga, ten, kto weźmie bezprawnie z zakatu spotka się z Bogiem w Dniu Zmartwychwstania niosąc tę rzecz. I nie życzę żadnemu z was, by niósł ryczącego wielbłąda, muczącą krowę czy beczącą owcę, gdy spotkacie się z Bogiem”. Po tym Prorok wysoko uniósł obie dłonie, tak, że można było ujrzeć biel jego pach i rzekł: „Boże! Czyż nie przekazałem im posłania?” Przekaziciel dodał: Widziałem to na własne oczy i słyszałem na własne uszy.

6579. Przekazał Abu Rafi: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Sąsiadowi przynależy dobre traktowanie”.

I był taki, który rzekł: Jeśli ktoś chce kupić dom za dwadzieścia tysięcy dirhamów, nie ma nic złego jeśli zastosuje wybieg, by, kupując go za dwadzieścia tysięcy dirhamów, lecz płacąc sprzedawcy tylko dziewięć tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć dirhamów i potem uzgadnia ze sprzedawcą, że zapłaci jeden dinar za to, co zostało (tzn. dziesięć tysięcy i jeden dirham). Jeśli uprawniony do pierwokupu zaproponuje dwadzieścia tysięcy dirhamów za dom, może go kupić, w przeciwnym razie nie ma prawa do tego. Jeśli okaże się, że dom należy do innego niż sprzedawca, kupujący powinien odebrać od sprzedającego to, co zapłacił - to jest dziewięć tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć dirhamów i jednego dinara, albowiem jeśli dom należy do innego, transakcja jest nieważna. Jeśli kupujący znajdzie defekt w domu i nie należy on do innego, przysługuje mu zwrot dwudziestu tysięcy dirhamów”.

Abu Abd Allah powiedział: Dopuszcza on oszustwo wśród muzułmanów, gdy Prorok rzekł: Nie sprzedawajcie tego, co wadliwe, skażone (dotknięte chorobą) czy niegodziwe (kradzione).

6580. Przekazał Amr Ibn Asz-Szarid: Abu Rafi sprzedał dom Sadowi Ibn Malikowi za czterysta misqalów złota i rzekł: Nie sprzedałbym ci go, gdybym nie słyszał, jak Prorok mówił: „Sąsiadowi przynależy dobre traktowanie”.

[1] Misqal - jednostka miary masy = 4,68 g