24. Ustanawianie nowego społeczeństwa
Wspomnieliśmy już, że Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) przybył do Medyny w piątek, 12. dnia miesiąca rabi al-ałłal pierwszego roku kalendarza muzułmańskiego, czyli 27 września 622 r. n.e. i początkowo zamieszkał na dolnym piętrze domu Abu Ajjuba.
Wybudowanie Meczetu Proroka
Pierwszym zadaniem Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) po przybyciu do Medyny było zbudowanie meczetu w miejscu, w którym uklęknął jego wielbłąd. Odkupiono tę ziemię, należącą do dwóch sierot. Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) osobiście brał udział w budowie meczetu, przynosząc cegły i kamienie, a jednocześnie recytując:
"O Allahu! Nie ma większego szczęścia, niż to w Życiu Przyszłym; błagam Cię, abyś wybaczył Emigrantom i Pomocnikom."
Teren został oczyszczony z chwastów i krzewów, drzew palmowych i śmieci, groby politeistów wykopano i zrównano, oraz zasadzono dookoła drzewa. Qibla (kierunek, w którym zwracają się muzułmanie podczas modlitwy) wyznaczona była w kierunku Jerozolimy. Postawiono także dwie belki, by podtrzymywały sufit. Kształt meczetu był kwadratowy, każda ze ścian mierzyła około 100 jardów; zwrócony był ku północy, a pozostałe ściany miały po trzy bramy. Obok wybudowano z kamieni i cegieł pokoje przeznaczone na dom Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim), a dach stanowiły liście palmy.[1] Na północ od meczetu znajdowało się miejsce przeznaczone dla muzułmanów, którzy nie mieli rodziny ani domu.
To w tej początkowej erze po emigracji zapoczątkowany został azan (zwoływanie muzułmanów do meczetu za pomocą wezwania na modlitwę). Powszechnie znana jest historia mówiąca o tym jak do tego doszło i o śnie 'Abdullaha bin Zajda (oby Allah był z niego zadowolony); zostało to przekazane przez At-Tirmidhiego, Abu Dałuda, Ahmada i Ibn Chuzajmę.[2] Meczet nie był jedynie miejscem odprawiania modlitw, lecz także takim, w którym muzułmanie uczyli się swojej religii i jej doktryn. Służył za miejsce zgromadzenia, w którym gaszono przedislamskie spory; była to też siedziba, w której administrowane były wszystkie sprawy muzułmanów, a także mieściła tam się rada konsultacyjna i wykonawcza.
Więzy braterstwa pomiędzy muzułmanami
Gdy meczet został już wybudowany, Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) zajął się zacieśnianiem wzajemnych więzów braterstwa pomiędzy muzułmanami z Medyny – Ansarami (Pomocnikami), a Muhadżirami (Emigrantami). Był to ewenement w historii świata.
Grupa dziewięćdziesięciu ludzi, z których połowę stanowili Emigranci, a drugą połowę Pomocnicy, zebrała się w domu Anasa bin Malika (oby Allah był z niego zadowolony), gdzie Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) oficjalnie pobłogosławił ducha braterstwa. Kiedy którykolwiek z dwóch ludzi połączonych w pary jako bracia umierał, jego dobytek dziedziczył jego brat w wierze. Ta praktyka trwała aż do objawienia w czasie bitwy pod Badr następującego wersetu, który przywrócił zwykłe zasady dziedziczenia:
{Lecz ci, którzy są związani pokrewieństwem, są jeszcze bliżsi jedni drugich (odnośnie dziedziczenia).} [Koran 8:75][3]
Braterstwo w wierze niwelowało wszelkie różnice rasowe i pokrewieństwo, oraz wspierało przykazanie islamu: nikt nie jest lepszy od drugiego, chyba że pod względem pobożności i bogobojności.
Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) dołączył do tegoż braterstwa ważną umowę; nie były to jedynie nic nie znaczące słowa, lecz raczej ważna praktyka związana raczej z krwią i bogactwem niż z przemijającym kaprysem w formie przypadkowego powitania.
Atmosfera braterstwa i przyjaźni stworzyła ducha bezinteresowności, który wypełnił serca zwolenników Muhammada (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) i przyniósł wspaniałe efekty. Na przykład Sa'd bin ar-Rabi' (oby Allah był z niego zadowolony), Pomocnik, powiedział do swego brata w wierze 'Abdur-Rahmana bin 'Auf (oby Allah był z niego zadowolony): "Jestem najbogatszym z Pomocników. Z radością podzielę swój majątek pomiędzy nas po połowie. Mam dwie żony, jestem gotów rozwieść się z jedną, a gdy minie jej idda (określony czas, podczas którego rozwiedziona kobieta pozostaje już niezamężna w domu swojego byłego męża) możesz się z nią ożenić". Jednak 'Abdur-Rahman bin 'Auf nie był gotów przyjąć czegokolwiek – ani majątku, ani domu. Pobłogosławił więc swego brata i odrzekł: "Jeśli możesz, wskaż mi drogę na targ, abym mógł własnymi rękami zdobyć swój majątek". Powiodło mu się, wkrótce też ożenił się za samodzielnie zarobione pieniądze.[4]
Pomocnicy byli niezwykle szczodrzy wobec swych braci w wierze. Abu Hurajra (oby Allah był z niego zadowolony) przekazał, że raz przyszli oni do Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) z prośbą, by ich sady z palmami podzielić po równo pomiędzy muzułmanów z Medyny i ich braci z Mekki. Jednak Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) nie chciał nałożyć na nich takiego ciężaru. Mimo to ustalono, że Emigranci będą pracować w sadach razem z Pomocnikami, a zbiory zostaną podzielone pomiędzy nich równo. [5]
Te przykłady pokazywały ducha poświęcenia, altruizmu i serdeczności ze strony Pomocników, a także uznanie, wdzięczność i ambicję Emigrantów. Przyjmowali oni tylko to, co pomagało im przetrwać. Krótko mówiąc, polityka wzajemnego braterstwa była bardzo mądra i wdrożona w odpowiedniej chwili tak, że rozwiązała w cudowny i rozsądny sposób wiele problemów.
Charakterystyka islamskiego sojuszu
Kiedy tylko Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) ustanowił kodeks braterstwa pomiędzy wiernymi, zabrał się gorliwie za poprawianie relacji pomiędzy muzułmanami a niemuzułmańskimi plemionami z Arabii. Ustanowił pewnego rodzaju pakt, mający na celu zakończenie przeislamskiej wrogości i waśni międzyplemiennych. Był bardzo ostrożny, by nie pozostawić żadnej luki, która mogłaby umożliwić przeniknięcie do nowego środowiska jakie chciał ustanowić jakichkolwiek przedislamskich tradycji. W tym miejscu przejrzymy niektóre z warunków tego paktu:
W Imię Allaha Miłosiernego, Litościwego. Oto dokument od Muhammada, Wysłannika Allaha, w sprawie Emigrantów i Pomocników, oraz tych, którzy podążyli za nimi.
1. Są oni jednym narodem, z wyłączeniem innych ludzi.
2. Emigranci spośród Kurajszytów zjednoczą się i będą wypłacać okup krwi oraz honorowo uwolnią za okupem swych jeńców. Wszystkie plemiona Pomocników zjednoczą się tak, jak na początku, a każda grupa spośród nich zapłaci okup za uwolnienie swych pojmanych krewnych.
3. Wierzący nie pozostawią nikogo w nędzy, nie spłacając swego wykupu czy okupu krwi.
4. Każdy bogobojny muzułmanin wystąpi przeciwko każdemu buntownikowi lub temu, kto pragnie wrogości, szerzy ją i podżega do buntu, nawet gdyby był to jego własny syn.
5. Wierny nie zabije innego wiernego ani nie będzie wspierał niewiernego przeciwko wiernemu.
6. Ochrona Allaha jest jedna i (jest jednakowo) udzielana najpokorniejszym z wiernych.
7. Wierzący wspierają się nawzajem.
8. Wszyscy Żydzi, którzy przyłączą się do nas, otrzymają pomoc; nie zostaną zranieni ani żaden wróg nie będzie wspomagany przeciwko nim.
9. Pokój wiernych jest niepodzielny. Żaden odrębny pokój nie będzie zawierany, kiedy wierni walczą na drodze Allaha. Warunki muszą być sprawiedliwe względem wszystkich.
10. Nie będzie dozwolone dla wierzącego, który trzyma się tego, co jest w tym dokumencie i wierzy w Allaha oraz w Dzień Sądu, aby pomagał zbrodniarzowi lub udzielał mu schronienia. Ci, którzy udzielą mu schronienia i pomogą mu, będą przeklęci i ściągną na siebie gniew Allaha w Dniu Zmartwychwstania. Ich rekompensata nie zostanie przyjęta.
11. Celowe zabicie wierzącego bez poważnej przyczyny wymaga zabicia zabójcy, chyba że jego spadkobiercy zarządzą inaczej.
12. Kiedykolwiek poróżnicie się w jakiejś sprawie, musi ona zostać przedstawiona Allahowi i Muhammadowi (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim).[6]
Indywidualne role w społeczeństwie
Jedynie dzięki swej mądrości i zręczności Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) zdołał wznieść filary nowego społeczeństwa. To zjawisko bez wątpienia pozostawiło ślad na prawych muzułmanach. Oświecał ich on światłem islamskiej nauki, oczyszczał ich dusze, zachęcał ich do prawości i chwalebnych manier i dbał o to, by natchnąć ich moralnością w kwestii dobrych relacji, honoru, szlachetności, czci i - co najważniejsze - posłuszeństwa wobec Allaha i Jego Wysłannika (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim). Oto niektóre z pozytywnych cech, jakie wpajał w umysły swych zwolenników:
Raz pewien człowiek spytał Wysłannika Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) która ze spraw jest w islamie najważniejsza. On odpowiedział:
"Abyś dzielił się jedzeniem i przekazywał pozdrowienia temu, kogo znasz i temu, kogo nie znasz."[7]
'Abdullah bin Salam (oby Allah był z niego zadowolony) powiedział: "Kiedy Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) przybył do Medyny, poszedłem się z nim spotkać i od razu poznałem po jego cechach, że nie jest kłamcą. Pierwszą rzeczą jaką powiedział Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) było:
'O ludzie! Przekazujcie między sobą pozdrowienie pokoju, dzielcie się jedzeniem z biednymi, podtrzymujcie więzy rodzinne, módlcie się nocą, kiedy inni śpią, a wtedy wejdziecie spokojnie do Ogrodu (Raju)'."[8]
Powiedział on także:
"Nie wejdzie do Raju ten, kogo sąsiad nie jest bezpieczny przed jego złym postępowaniem."[9]
oraz:
"Muzułmaninem jest ten, przed którego językiem i ręką bezpieczni są muzułmanie."[10]
a także:
"Nikt spośród was nie wierzy (naprawdę), dopóki nie pragnie dla swego brata tego, czego pragnie dla samego siebie."[11]
Rzekł także:
"Wierzący w swej wzajemnej miłości są jak ciało ludzkie – kiedy boli je oko, całe ciało odczuwa ból; kiedy boli je głowa, cierpi całe ciało."[12]
oraz:
"Więzi braterstwa pomiędzy dwoma muzułmanami są jak części domu – jedna część wzmacnia i podtrzymuje inną."[13]
a także:
"Nie miejcie złych zamiarów wobec innego muzułmanina; nie bądźcie zazdrośni o innych muzułmanów; nie występujcie przeciwko muzułmaninowi i nie opuszczajcie go. O słudzy Allaha! Bądźcie dla siebie jak bracia. Nie do przyjęcia jest, by odwrócić się od swego brata na ponad trzy dni."[14]
oraz:
"Muzułmanin jest bratem innego muzułmanina; ani go nie uciska, ani nie zawodzi. Kto odsuwa smutki tego świata od wierzącego, tego smutki w Dniu Sądu usunie Allah. Kto ochroni muzułmanina, tego Allah ochroni w Dniu Zmartwychwstania."[15]
jak i:
"Okazujcie miłosierdzie ludziom na ziemi, a Allah okaże wam miłosierdzie w niebie."[16]
Powiedział również:
"Nie jest doskonałym wierzącym ten, kto idzie spać najedzony wiedząc, że jego sąsiad jest głodny."[17]
oraz:
"Wykorzystywanie muzułmanina jest aktem nieposłuszeństwa, a walka przeciwko niemu jest niewiarą."[18]
a także:
"Usunięcie czegoś szkodliwego z drogi jest jałmużną i jest to jedna ze składowych Wiary."[19]
Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) nawoływał wiernych także do tego, by dawali jałmużnę, przypominając im o wspaniałych cechach, za jakimi tęsknią serca.
"Jałmużna zmazuje grzechy tak, jak woda gasi ogień."[20]
oraz:
"Przyodzianie muzułmanina upoważnia was do otrzymania odzienia w Raju; nakarmienie głodnego uprawni was (z Woli Allaha) do otrzymania owoców Raju; a jeśli dacie wody spragnionemu muzułmaninowi, Allah da wam do picia ‘Opieczętowane Wino’."[21]
oraz:
"Starajcie się uniknąć Ognia nawet poprzez połowę daktyla (danego jako jałmużna), jeśli nie, to przez ofiarowanie dobrego słowa."[22]
Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) propagował także nawyk powstrzymywania się od proszenia innych o pomoc, chyba że ktoś jest naprawdę bezsilny. Dużo mówił swym Towarzyszom o zasługach i zaletach Boskiej nagrody przysługującej za przestrzeganie praktyk religijnych. Zawsze popierał wszystko dowodami, aby połączyć ich fizycznie i duchowo z Objawieniem, które było mu zsyłane. Dlatego informował ich o ich obowiązkach w kategoriach konsekwencji przewidywanych przez Przesłanie Islamu, jednocześnie kładąc nacisk na konieczność jego zrozumienia i przemyślenia.
Taka była jego praktyka zwiększania ich morali i przepajania ich szlachetnymi cechami i ideałami, aby mogli stać się wzorem, który będą mogły naśladować kolejne pokolenia.
'Abdullah bin Mas'ud (oby Allah był z niego zadowolony) powiedział raz: "Jeśli pragniecie podążać za dobrym przykładem, to uciekajcie się do tradycji umarłych, ponieważ żyjący są bardziej narażeni na bycie ofiarami ucisku (więc mogą chwiać się w wierze). Podążajcie śladami Towarzyszy Muhammada (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim). Oni byli najlepszymi z ludzi, najbardziej pobożnymi, o największej wiedzy i najmniej pretensjonalni. Allah wybrał ich, by towarzyszyli Prorokowi (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) i utwierdzili Jego religię. Dlatego niezbędne jest, by poznać ich zalety i trzymać się jak najlepiej drogi prawości, jaką oni kroczyli i trzymać się jak tylko można ich manier, zapoznawać się z ich biografią, gdyż - doprawdy - oni podążali za niezachwianym przewodnictwem."[23]
Następnie jest wspaniały przykład Wysłannika Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim), którego widoczne cechy moralności, aspekty doskonałości, talent, zalety, wspaniałe maniery i chwalebne uczynki uprawniają go do tego, by zająć miejsce w najgłębszych zakamarkach naszego serca i stać się najwyższym celem, do jakiego powinniśmy dążyć. Ledwo wypowiedział jakieś słowo, a już jego Towarzysze prześcigali się, by je sobie przyswoić i postępować według niego.
Takie były podstawy, na których Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) chciał zbudować nowe społeczeństwo – najwspanialsze i najszlachetniejsze społeczeństwo w całej historii. Bazując na tym, dążył do rozwiązania długotrwałych problemów i w końcu dał ludziom szansę odetchnąć z ulgą po długiej podróży przez aleje ciemności. Tak wysokie morale to podstawa dla stworzenia nowego społeczeństwa, w którym wszystkie scalone elementy pozostają odporne na działanie czasu i które jest wystarczająco silne, by zmienić bieg historii ludzkości.
-------------------------------------------------------------------
[1] Sahih al-Buchari 1/71, 555, 560; Zadul-Ma'ad 2/56.
[2] Zob. Bulughul-Maram, Ibn Hadżar al-'Asqalani, str. 15.
[3] Zaul-Ma'ad 2/56.
[4] Sahih al-Buchari 1/553.
[5] Sahih al-Buchari 1/312.
[6] Ibn Hiszam 1/502, 503.
[7] Sahih al-Buchari 1/6, 9.
[8] Zrelacjonował At-Tirmidhi, Ibn Madża i Ad-Darimi; Miszkatul-Masabih 1/168.
[9] Zrelacjonował Muslim; Miszkatul-Masabih 2/422.
[10] Sahih al-Buchari 1/6.
[11] ibid 1/6.
[12] Zrelacjonował Muslim; Miszkatul-Masabih 2/422.
[13] Sahih al-Buchari 2/890.
[14] Sahih al-Buchari 2/896.
[15] Miszkatul-Masabih 2/422, Sahih al-Buchari, Sahih Muslim.
[16] Sunan Abu Dałud 2/235, Sunan at-Tirmidhi 2/422.
[17] Miszkatul-Masabih 2/424.
[18] Sahih al-Buchari 2/893.
[19] Miszkatul-Masabih 1/12.
[20] ibid 1/4.
[21] Miszkatul-Masabih 1/169.
[22] Sahih al-Buchari 2/190.
[23] Zrelacjonował Ruzajn, Miszkatul-Masabih 1/32.