70. KSIĘGA O UBOJU ZWIERZYNY I POLOWANIU

Przekład Elżbieta Al-Saleh, Mohammed Al-Saleh

Wszelkie prawa zastrzeżone

W imię Boga, Miłosiernego, Litościwego!

1. Rozdział: Wymienienie imienia Boga podczas polowania

i słowa Wszechmocnego Boga:

{…Bóg będzie was, z pewnością, doświadczał przez niektórą zwierzynę, jakiej dosięgną wasze ręce i wasze włócznie, aby wiedział Bóg, kto się Go obawia w ukryciu…} [5:94]

{…Dozwolone wam jest wszelkie zwierzę spośród trzód oprócz tego, co zostało wymienione..} [5:1]

{O wy, którzy wierzycie! Bądźcie wierni zobowiązaniom! Dozwolone wam jest wszelkie zwierzę spośród trzód oprócz tego, co zostało wymienione. Nie wolno wam polować, kiedy, uświęceni, odbywacie pielgrzymkę. Zaprawdę, Bóg nakazuje to, co chce! O wy, którzy wierzycie! Nie znieważajcie symbolów kultu Boga ani miesiąca świętego, ani ofiar zwierząt, ani też wieńców, ani zdążających do świętego Domu, którzy poszukują łaski i zadowolenia od swego Pana. A kiedy już nie jesteście uświęceni, wtedy możecie udawać się na polowanie. I niech nienawiść do ludzi, którzy odsunęli was od świętego Meczetu, nie popycha was do grzechu. Wspomagajcie się wzajemnie w pobożności i bogobojności! Ale nie wspomagajcie się wzajemnie w grzechu i wrogości! I bójcie się Boga! Zaprawdę, Bóg jest straszny w karaniu! Zakazane wam jest: padlina, krew i mięso świni; to, co zostało poświęcone na ofiarę w imię czegoś innego niż Boga; zwierzę zaduszone, zabite od uderzenia, zabite na skutek upadku, zabite na skutek pobodzenia i to, które pożerał dziki zwierz - chyba że zdołaliście je zabić według rytuału - i to, co zostało ofiarowane na kamieniach. I nie wolno wam się dzielić, wróżąc za pomocą strzał, bo to jest bezbożnością. Dzisiaj ci, którzy nie wierzą, są zrozpaczeni z powodu waszej religii. Nie obawiajcie się ich, lecz obawiajcie się Mnie! } [5:1-3]

Ibn Abbas, wyjaśniając niektóre ze słów w powyższych wersetach, rzekł: uqud [5:1] to umowy, dozwolone i zabronione, {oprócz tego, co zostało wymienione} [5:2]– to świnie; jadżrimannakum [5:2] to popychać ku; szanan to nienawiść; munchaniqa [5:3] to to, co zostało zabite przez uduszenie; manquza [5:3] - zabite przez uderzenie kawałkiem drewna; mutaraddija - które umiera od upadku z góry; natiha to zwierzę zabitę przez pobodzenie. Lecz jeśli znajdziecie je i będzie ruszało ogonem czy oczami; dokonajcie jego rytualnego uboju (wymieniając imię Boga) i jedzcie z niego”.

5158. Przekazał Adi Ibn Hatim: Zapytałem Proroka o zwierzynę zabitą miradem[1]. Powiedział: „Jeśli zginie od ostrza, jedzcie z niej, jeśli od drzewca, przez uderzenie jego szeroką krawędzią, wówczas (jest zabroniona albowiem) zginęła od uderzenia (kawałkiem drewna)”. Zapytałem go o zwierzynę zabitą przez tresowanego psa łowczego. Powiedział: „Jeśli pies złapie dla ciebie zwierzynę, jedz z niej, albowiem zabicie zwierzyny przez psa jest takie samo jak rytualny ubój. Ale jeśli znajdziesz z twoim psem lub psami, innego psa, i obawiasz się, że mógł mieć on udział w upolowaniu zwierzyny z twoim psem i jej zabiciu, wówczas nie powinieneś jej jeść, albowiem wymieniłeś imię Boga wypuszczając jedynie twojego psa, a nie innego”.

2. Rozdział: Zwierzyna zabita miradem

Ibn Umar powiedział o zwierzęciu zabitym glinianą kulką wystrzeloną z procy [bunduqa]: Jest jak zwierzę zabite kawałkiem drewna (niedozwolone).

Salim, Al-Qasim, Mudżahid, Ibrahim oraz Al-Hasan nie jedli zwierzyny zabitej kulką wystrzeloną z procy.

Al-Hasan nie uznawał za dozwolone strzelania do zwierzyny z procy w miastach i wioskach, ale nie widział nic złego w używaniu jej gdzie indziej.

5159. Przekazał Adi Ibn Hatim: Zapytałem Posłańca Boga o mirad. Powiedział: „Jeśli godzisz zwierzynę ostrzem, jedz z jej mięsa, lecz jeśli ugodzisz ją szeroką krawędzią drzewca miradu, nie jedz, albowiem zginęła od uderzenia kawałkiem drewna”. Zapytałem: A jeśli wypuszczam mego psa łowczego za zwierzyną?”. Rzekł: „Jeśli wypuszczasz psa łowczego za zwierzyną i mówisz: bi-smi-llahi (w imię Boga), możesz jeść”. Rzekłem mu na to: A jeśli pies zje ze zwierzyny? A on odparł: „Wtedy nie powinieneś jej jeść, albowiem upolował ją dla siebie”. Powiedziałem: „Czasami wypuszczam mego psa, a potem znajduję z nim obcego”. A on rzekł: „Nie jedz mięsa tej zwierzyny, albowiem wymieniłeś imię Boga tylko nad twoim psem, a nie nad innym”.

3. Rozdział: Zwierzyna zabita drzewcem miradu

5160. Przekazał Adi Ibn Hatim: Rzekłem: Posłańcu Boga, wypuszczamy nasze psy łowcze za zwierzyną, a on odparł: „Jedzcie z tego, co dla was upolują”. Rzekłem: Nawet jeśli zabiją zwierzynę? A on odparł: „Nawet, jeśli zabiją”. Rzekłem: Również godzimy zwierzynę miradem. A on odparł: „Jedzcie ze zwierzyny, która ginie od ostrza miradu, ale nie jedzcie tej, która ginie od uderzenia w nią drzewcem”.

4. Rozdział: O polowaniu z łukiem

Al-Hasan i Ibrahim rzekli: Jeśli godzi się w zwierzynę (ostrzem) odcinając jedną z jej kończyn, nie należy jeść uciętej kończyny, ale można zjeść resztę.

Ibrahim rzekł: Jeśli traficie w szyję lub korpus zwierzyny, możecie z niej jeść.

Według Al-Amasza, Zajd rzekł: Mężczyzna z rodziny Abd Allaha nie mógł upolować onagera, więc polecił towarzyszom, by cięli go gdzie popadnie i zostawili to, co ucięte z ciała i jedli resztę.

5161. Przekazał Abu Salaba Al-Chuszani: Rzekłem do Proroka Boga: Żyjemy w ziemi ludzi Księgi. Czy jest nam dozwolone spożywanie posiłków z ich naczyń? Ziemia ta obfituje w dziką zwierzynę, a ja poluję z łukiem i dwoma psami, z których jeden nie jest tresowany. Co zatem jest nam dozwolone do spożycia? Rzekł mi: „Odnośnie tego, co rzekłeś o ludziach Księgi, jeśli to możliwe, jedzcie z innych naczyń, a jeśli nie - umyjcie ich naczynia i jedzcie z nich. Jeśli polujecie na zwierzynę używając łuku i wspominacie imię Boga, jej mięso jest wam dozwolone, i jeśli upolujecie zwierzę używając psów myśliwskich, wspomniawszy imię Boga, jej mięso jest wam dozwolone, i jeśli upolujecie zwierzynę używając nietresowanych] psów [i dotrzecie do zwierzęcia nim padnie] i dokonacie uboju wedle rytuału, jej mięso jest wam dozwolone”.

5. Rozdział: Chazf – ciskanie kamieniami za pomocą środkowego i kciuka oraz bunduqa - gliniana kulka wystrzelona z procy

5162. Przekazał Abd Allah Ibn Maghaffal, że widział, jak mężczyzna ciskał kamieniami za pomocą dwóch palców i rzekł mu: Nie czyn tak, albowiem Posłaniec Boga tego zabronił i nie pochwalał. Abd Allah dodał: Ciskanie kamieniami nie zabija zwierzyny ani nie zadaje śmierci wrogowi, może jedynie wybić ząb lub wyłupić oko. Później, Abd Allah ponownie ujrzał owego mężczyznę ciskającego kamieniami, i powiedział doń: Rzekłem ci, że Posłaniec Boga tego zabronił i nie pochwalał, a ty to nadal czynisz! Nie będę się do ciebie odzywał przez taki a taki czas!

6. Rozdział: Ten, kto trzyma psa i nie używa go do polowania ani stróżowania

5163. Przekazał Ibn Umar: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Temu, kto trzyma psa i nie używa go do stróżowania ani polowania, każdego dnia odejmowane są dwa karaty z jego dobrych uczynków”.

5164. Przekazał Abd Allah Ibn Umar: Słyszałem, jak Prorok mówił: „Temu, kto trzyma psa i nie używa go do polowania ani stróżowania, każdego dnia odejmowane są dwa karaty z jego nagrody [za dobre uczynki]”.

5165. Przekazał Abd Allah Ibn Umar: Posłaniec Boga rzekł: „Temu, kto trzyma psa i nie używa go ani do polowania ani stróżowania, codziennie odejmowane są dwa karaty z jego dobrych uczynków”.

7. Rozdział: Jeśli pies myśliwski zje (ze zwierzyny)

i słowa Wszechmocnego Boga:

{Oni pytają ciebie o to, co jest im dozwolone. Powiedz: „Dozwolone są wam rzeczy dobre. Jedzcie to, co pochwycą drapieżniki, które wytresowaliście tak, jak tresujecie psy, ucząc ich tego, czego nauczył was Bóg, i wspominajcie nad tym imię Boga”. Bójcie się Boga! Zaprawdę, Bóg jest szybki w rachunku!} [5:4]

Ibn Abbas powiedział: Jeśli pies myśliwski zje ze zwierzyny, na nic się zda, albowiem upolował ją dla siebie.

I Bóg mówi:

{…które wytresowaliście tak, jak tresujecie psy, ucząc ich tego, czego nauczył was Bóg, zatem jedzcie z tego, co dla was złapią…} [5:4]

- a zatem należy je strofować i tresować pokąd tego zaprzestaną [jedzenia ze zwierzyny]. Ibn Umar nie pochwalał tego [jedzenia zwierzyny, z której zjadł pies myśliwski].

Ata’ rzekł: Jeśli pies myśliwski napije się krwi, ale nie zje mięsa, jest wam dozwolone.

5166. Przekazał Adi Ibn Hatim: Rzekłem do Posłańca Boga: Polujemy z psami myśliwskimi. A on odparł: „Jeśli wypuszczacie wasze tresowane psy łowcze po zwierzynę, wymieniając imię Boga, możecie jeść z tego co dla was upolują, nawet jeśli zabiją zwierzynę. Ale nie jedzcie z niej, jeśli pierwej pies zje z niej, albowiem upolował ją dla siebie. I jeśli znajdziecie innego psa łowczego wraz z waszym, nie jedzcie ze zwierzyny przez nie upolowanej”.

8. Rozdział: Jeśli myśliwy postrzeli zwierzynę i znajdzie ją po dwóch lub trzech dniach

5167. Przekazał Adi Ibn Hatim: Prorok rzekł: „Jeśli wypuszczasz psa myśliwskiego po zwierzynę wspominając dla niego imię Boga (bi-smi-llahi), i pies upoluje ją i zabije, możesz z niej jeść. Lecz jeśli pies zje z niej, nie jest ci dozwolona, albowiem upolował ją dla siebie, I jeśli do twojego psa dołączą inne psy, i kiedy je wypuszczano nie wspomniano nad nimi imienia Boga, i one upolują zwierzynę i zabiją ją, nie jedz jej mięsa, albowiem nie wiesz, który z nich zabił. I jeśli postrzelisz zwierzynę z łuku, i po dwóch lub trzech dniach znajdziesz ją – i nie będzie nosić innych ran poza raną od twej strzały, jest ci dozwolona. Lecz jeśli znajdziesz ją w wodzie [martwą], nie jedz z niej”.

Przekazał Adi Ibn Hatim, że zapytał Proroka, co jeśli myśliwy postrzeli z łuku zwierzynę i znajdzie ją po dwóch lub trzech dniach martwą i ze strzałą, i Prorok rzekł: „Może jeść do woli”.

9. Rozdział: Jeśli ktoś znajdzie przy zwierzynie obcego psa łowczego

5168. Przekazał Adi Ibn Hatim: Rzekłem: Posłańcu Boga, wypuszczam mojego psa łowczego po zwierzynę i wspominam imię Boga, kiedy to czynię. I Prorok rzekł mi na to: „Jeśli wypuszczasz psa po zwierzynę i czyniąc to wspominasz imię Boga, i pies ją upoluje, zabije i zje z niej, nie jedz jej mięsa, albowiem ubił ją dla siebie”. Rzekłem mu: Zdarza się, że gdy wypuszczam mego psa po zwierzynę, znajduje z nim innego i nie wiem, który z nich ją upolował. Prorok zaś odparł: „Nie jest ci dozwolona, albowiem wspomniałeś imię Boga tylko dla twego psa, a nie – dla innego”. Po tym, zapytałem go o zwierzynę zabitą miradem. A on rzekł: „Jeśli zwierzyna ginie godzona ostrzem, możesz z niej jeść, lecz jeśli od uderzenia drzewcem, nie wolno ci jej jeść, albowiem jest jak zwierzę ubite na śmierć kawałkiem drewna”.

10. Rozdział: O polowaniu

5169. Przekazał Adi Ibn Hatim: Powiedziałem do Posłańca Boga: Polujemy z psami myśliwskim, a on rzekł mi: „Jeśli wysyłacie tresowane psy łowcze po zwierzynę i czyniąc to wspominacie imię Boga, jest wam dozwolone spożywanie tego, co upolują. Lecz jeśli zjedzą ze zwierzyny, nie wolno wam jeść z niej, albowiem możliwe, iż ubiły ją dla siebie. I jeśli obcy pies dołączy do waszych, nie jedzcie ze zwierzyny [przy której je zastaniecie]”.

5170. Przekazał Abu Salaba Al-Chuszani: Przyszedłem do Posłańca Boga i powiedziałem: Posłańcu Boga! Żyjemy w ziemi ludzi Księgi (żydów i chrześcijan) i spożywamy nasze posiłki z ich naczyń, i ziemia ta obfituje w dziką zwierzynę, i polujemy z łukiem i tresowanymi i nietresowanymi psami. O jest dla nas z tego dozwolone? I rzekł mi: „Odnośnie tego, co mówisz - że żyjecie w ziemi ludzi Księgi i jecie z ich naczyń - jeśli możecie, jedzcie z innych, w przeciwnym razie - umyjcie ich naczynia i jedzcie z nich. Odnośnie tego, co mówisz, że żyjecie w ziemi obfitującej w dziką zwierzynę, jeśli godzicie zwierzynę strzałą i wypuszczając ją wspomnicie imię Boga, jest wam dozwolona. A jeśli wypuszczacie wasze psy i wspominacie imię Boga, jest wam dozwolona zwierzyna, którą upolują, i jeśli upolują zwierzynę wasze nietresowane psy, i uda się wam dokonać jej rytualnego uboju nim umrze, jest wam dozwolona”.

5171. Przekazał Anas Ibn Malik: Wypłoszyliśmy królika w Mar Az-Zahran i towarzysze próbowali go złapać, ale nikomu się to nie udało poza mną. Zaniosłem go do Abu Talhy, a on posłał dwa skoki Prorokowi, i on je przyjął.

5172. Przekazał Abu Qatada, że pewnego razu wyruszył z Posłańcem Boga do Mekki. Po przebyciu część drogi, został wraz z towarzyszami, którzy byli w stanie uświęcenia, w tyle za Prorokiem. Abu Qatada nie przyjął stanu uświęcenia, toteż widząc onagera dosiadł konia, poprosiwszy towarzyszy, by podali mu pejcz, ale ci odmówili. Poprosił, aby podali mu włócznię, ale oni odmówili. Wziął je zatem sam i upolował onagera. Jedni z towarzyszy Posłańca Boga zjedli jego mięso, inni zaś odmówili. Gdy spotkali Posłańca Boga, zapytali go o to. I rzekł im: „To dar od Boga”.

Przekazał Abu Qatada [jak wyżej, ale dodał]: Prorok zapytał: „Czy zostało ci trochę jego mięsa?”.

11. Rozdział: Polowanie w górach

5173. Przekazał Abu Qatada: Byłem z Prorokiem [w podróży]między Mekką a Medyną i wszyscy, poza mną, byli w stanie uświęcenia. I gdy tak jechałem na mym zwierzęciu i podziwiałem otaczające nas góry, spostrzegłem, że ludzie coś obserwują, i ujrzałem onagera. Zapytałem towarzyszy: Co to? A oni rzekli: Nie wiemy. Rzekłem: To onager. Powiedzieli: To jest to, co widziałeś. A ponieważ zostawiłem pejcz, poprosiłem ich, by mi go podali, ale oni rzekli: Nie pomożemy ci (w polowaniu). Zsiadłem zatem, wziąłem pejcz i ruszyłem w pościg za zwierzęciem, i nie spocząłem, pokąd go nie upolowałem. Gdy wróciłem do nich, rzekłem: Chodźcie, weźcie go! Ale rzekli, że go nie dotkną. A zatem, sam go przynosiłem. I jedni zjedli z jego mięsa, inni zaś odmówili. Rzekłem im: Zapytam o to Proroka. I gdy go ujrzałem, wspomniałem mu o wszystkim, a on zapytał mnie, czy zostało mi trochę jego mięsa. Zostało – odparłem. A on rzekł: „Jedzcie! To dar od Boga”.

12. Rozdział: Słowa Boga: {To, co łapiecie w morzu jest wam dozwolone i wszelkie pożywienie z niego[2]…} [5:96]

Umar powiedział, że – to,co łapiecie - oznacza zwierzynę wodną, zaś {…pożywienie z niego…} to wszystko to, co zostaje wyrzucone (na brzeg).

Abu Bakr rzekł, że dozwolone są ryby z płetwami.

Ibn Abbas rzekł: {… pożywienie z niego…} oznacza nieżywe ryby, poza tym, co uznane jest za nieczyste. Żydzi nie jedzą dżirri[3] (węgorz), choć my ją jemy.

Szurajh, towarzysz Proroka powie rzekł dział: Każde zwierzę morskie uznaje się za rytualnie ubite.

Ale Ata’ rzekł: Odnośnie ptactwa morskiego, myślę, że muszą zostać ubite zgodnie z rytuałem.

Ibn Dżurajdż rzekł: Zapytałem Ata’, czy zwierzyna wodna złowiona w rzekach i bagnach jest taka sama jak morska, a on to potwierdził i wyrecytował:

{Jedno słodkie, o dobrym smaku, przyjemne do picia, drugie – słone, gorzkie. I z każdego żywcie się świeżym mięsem [ryb]} [35:12].

Al-Hasan jeździł na siodle ze skóry rekina.

Asz-Szabi rzekł: Gdyby moja rodzina jadłaby żaby, dostarczyłbym im żab.

Al-Hasan nie widział nic złego w jedzeniu żółwi.

Ibn Abbas powiedział: Jedzcie zwierzęta morskie niezależnie od tego, czy złowił je chrześcijanin, żyd czy zoroastrianin.

Abu ad-Darda powiedział o muri [wino, w którym zanurza się rybę i dodaje soli, a potem umieszcza na słońcu i zachodzą w nim zmiany - zamienia się w ocet]: Ryba i słońce czynią wino dozwolonym [ryba i słońce dokonują „uboju” wina].

5174. Przekazał Dżabir: Byliśmy na wyprawie wojennej i naszą armię nazywano armią chabat, i Abu Ubajda był naszym dowódcą i doświadczyliśmy wielkiego głodu. Potem ujrzeliśmy wielką martwą rybę zwaną anbar [kaszalota] i nigdy nie widzieliśmy od niej większej. Jedliśmy ją przez pół miesiąca, a potem Abu Ubajda wziął jedną z jej kości [i zrobił z niej łuk] i jeździec z łatwością mógł pod nią przejechać.

5175. Przekazał Dżabir: Prorok wysłał nas w oddziale składającym się z trzystu wojowników pod dowództwem Abu Ubajda, aby zasadzić się na karawanę Kurajszytów. Doświadczyliśmy tak silnego głodu, że jedliśmy liście chabat[4], i nazywano nas armią chabat. Potem morze wyrzuciło wielką rybę, zwaną anbar [kaszalota], i jedliśmy ją przez pół miesiąca i nacieraliśmy ciała jej tłuszczem i nasze ciała wydobrzały. Potem Abu Ubajda wziął jej żebra i ustawił na ziemi, i jeździec przejechał pod nimi. Był wśród nas mężczyzna, który zabił trzy wielbłądy, kiedy głód stał się nie do zniesienia, i zabił jeszcze trzy, ale potem Abu Ubajda zabronił mu tego.

13. Rozdział: Jedzenie szarańczy

5176. Przekazał Ibn Abu Aufa: Braliśmy z Prorokiem udział w sześciu lub siedmiu wyprawach wojennych i jedliśmy z nim szarańczę.

14. Rozdział: Naczynia zoroastrian i (jedzenie) padliny

5177. Przekazał Abu Salaba Al-Chuszani: Przyszedłem do Proroka i powiedziałem: Posłańcu Boga, żyjemy w ziemi ludzi Księgi i jemy w ich naczyniach, i jest w ich ziemi na którą poluję używając łuku i psa myśliwskiego i nietresowanego. Prorok rzekł: „Odnośnie tego, co mówisz, że żyjecie w ziemi ludzi Księgi, nie jedzcie w ich naczyniach chyba że nie macie wyboru, wtedy to umyjcie je i jedzcie. Odnośnie tego, co mówisz, że jest tam zwierzyna, jeśli polujesz używając łuku, powiedz: bi-ismi-llahi (w imię Boga) [wypuszczając strzałę] i jedz; i jeśli polujesz z tresowanym psem, wypuszczając go, powiedz: bi-ismi-llahi, i jedz ze zwierzyny, którą upoluje. A jeśli polujesz z psem, który nie jest tresowany, i znajdziesz zwierzę żywe, dokonaj jego rytualnego uboju i jedz z jego mięsa”.

5178. Przekazał Salama Ibn Al-Akwa: Wieczorem, w dniu podboju Chajbaru, ludzie rozpalili ogniska. Prorok zapytał: „Po co rozpaliliście ogniska?”. I rzekli mu: Aby ugotować mięso osłów. A on rzekł im: „Wyrzućcie to, co jest w garnkach i rozbijcie naczynia”. Na to jeden z mężczyzn podniósł się i rzekł: Czy możemy wyrzucić zawartość garnków i umyć je [nie rozbijając]. I Prorok rzekł: „Tak, możecie tak uczynić”.

15. Rozdział: Wspominanie imienia Boga podczas rytualnego uboju i celowe tego pomijanie

Ibn Abbas powiedział: Nic się nie stanie, jeśli ktoś zapomni wymienić imienia Boga podczas uboju.

Bóg powiedział:

{Nie jedzcie [wy, którzy wierzycie] z tego mięsa, nad którym nie wymieniono imienia Boga [podczas uboju]! Na pewno byłoby to bezbożnością!…)} [6:121].

Ibn Abbas dodał: Ten, kto zapomni wspomnieć imienia Boga nie jest bezbożnikiem.

I Bóg powiedział:

{I zaprawdę, szatani nakłaniają swoich popleczników, aby się z wami sprzeczali. Ale jeśli ich posłuchacie, to z pewnością będziecie bałwochwalcami! [albowiem oni czynią dla was dozwolonym, to czego Bóg wam zabronił jeść, i wasze im posłuszeństwo oznacza oddawanie im czci]} [6:121].

5179. Przekazał Rafi Ibn Chadidż: Byliśmy z Prorokiem w Zul-Hulajfa, i ludzie doświadczyli wielkiego głodu, a zdobyliśmy wielbłądy i owce, a że Prorok był w tyle za ludźmi, ludzie pospieszyli się i dokonali uboju zwierząt i zaczęli gotować ich mięso. Gdy Prorok przybył, kazał wywrócić naczynia, po czym dokonał podziału trzód – i przyjął, że na jednego wielbłąda przypadało dziesięć owiec. Wtedy to jeden z wielbłądów zaczął uciekać, ludzie zaś nie mieli wielu koni. Gonili go, lecz zmęczyli się i nie dali rady go pojmać. Wówczas jakiś mężczyzna godził go strzałą i Bóg zatrzymał zwierzę. Prorok rzekł: „Są wśród nich, zwierzęta takie jak dzika zwierzyna, zatem jeśli któreś wam ucieknie, potraktujcie je w ten sposób”. Rzekłem: Oczekujemy - lub obawiamy się, że możemy stanąć twarzą twarz z wrogiem, a nie mamy noży, czy mamy dokonać uboju używając trzcin? Prorok rzekł: „Używajcie tego, co powoduje upływ krwi i jedzcie z tego, nad czym zostało wymienione imię Boga. Nie zabijajcie za pomocą kłów ani pazurów. Powiem wam dlaczego: kieł to kość, a pazur to nóż Abisyńczyków”.

16. Rozdział: Zwierzęta składane w ofierze na kamiennych ołtarzach i dla idoli

5180. Przekazał Abd Allah: Posłaniec Boga powiedział, że spotkał Zajda Ibn Amra Ibn Nufajla niedaleko Baldah, i miało to miejsce nim Posłaniec Boga doświadczył pierwszego objawienia. Posłaniec Boga podarował potrawę z mięsa [które otrzymał od pogan] Zajdowi Ibn Amrowi, ale ten nie zjadł z niej. Potem rzekł [poganom]: Nie jem z tego, co złożyliście w ofierze na waszych kamiennych ołtarzach ani nie jem tego, nad czym podczas uboju nie wymieniono imienia Boga.

17. Rozdział: Słowa Proroka: „A zatem dokonujcie uboju zwierzęcia wymieniając imię Boga”

5181. Przekazał Dżundub Ibn Sufjan Al-Badżali: Pewnego razu, za życia Posłańca Boga złożyliśmy zwierzęta w ofierze, i niektórzy dokonali uboju zwierząt przed modlitwą świąteczną. Prorok dowiedział się o tym po modlitwie, i rzekł: „Ten, kto dokonał uboju zwierzęcia przed modlitwą świąteczną, niech ubije inne; ten zaś, kto nie ubił zwierzęcia pokąd nie odmówił modlitwy świątecznej, niech ubije je teraz wymieniając imię Boga”.

18. Rozdział: O tym, co powoduje upływ krwi (zwierząt) na przykład trzcinie, kamieniu lub żelazie

5182. Przekazał Kab Ibn Malik, że miał niewolnicę lub służącą, która wypasała ich owce na halach góry Sal, i ta widząc, że jedna z nich zdycha, rozbiła kamień i dokonała rytualnego uboju. Kab powiedział swej rodzinie: Nie jedzcie, pokąd nie zapytam o to Proroka – lub powiedział: pokąd nie poślę kogoś, by o to zapytał. I udał się do Proroka lub posłał kogoś. I Prorok pozwolił ją jeść.

5183. Przekazał Abd Allah, że Kab Ibn Malik miał niewolnicę lub służącą, która wypasała ich owce na wzgórzu zwanym Sal, niedaleko targu. Pewnego razu jedna z owiec zaczęła zdychać, toteż dziewczyna rozbiła kamień i ubiła nim zwierzę. Kiedy wspomnieli o tym Prorokowi, pozwolił im je jeść.

5184. Przekazał Rafi Ibn Chadidż, że powiedział: Posłańcu Boga! Nie mamy przy sobie noży. Prorok rzekł: „Jeśli narzędzie do zabijania powoduje upływ krwi i wymieniono imię Boga, jedzcie. I nie dokonujcie uboju za pomocą pazurów ani kłów, albowiem pazur to narzędzie Abisyńczyków zaś ząb jest kością”. I nagle zerwał się wielbłąd i uciekł i zatrzymano go [godząc strzałą]. Wtedy Prorok rzekł: „Wśród wielbłądów są takie, jak dzika zwierzyna; a zatem jeśli jeden wam ucieknie i nie będziecie mogli go złapać, postąpcie z nim w ten sposób”.

19. Rozdział: Ubój zwierzęcia przez niewiastę czy niewolnicę

5185. Przekazał Kab Ibn Malik: Niewiasta ubiła owcę [nadłupanym] kamieniem, i gdy zapytano o to Proroka, pozwolił jeść mięso.

5186. Przekazał Mu’az Ibn Sad lub Sad Ibn Mu’az: Niewolnica (lub służąca) Kaba wypasała owce na halach góry Sal, i zdarzyło się, że zaczęła zdychać jedna owca, toteż dziewczyna ubiła ją obłupanym uprzednio kamieniem. I gdy zapytano o to Proroka, rzekł: „Jedzcie z niej”.

20. Rozdział: Nie ubijajcie kłami, kościami i pazurami

5187. Przekazał Rafi Ibn Chadidż: Prorok rzekł: „Jedzcie to, co zostaje ubite narzędziem powodującym upływ krwi, ale nie jedźcie tego, co zarżnięte kłem czy pazurem”.

21. Rozdział: Zwierzęta ubite przez Beduinów i innych

5188. Przekazała Aisza: Ludzie powiedzieli Prorokowi: Czasami przynoszą nam mięso, a my nie wiemy, czy wymieniono podczas uboju imię Boga. I Prorok rzekł im: „Wymieńcie imię Boga i jedzcie”. Ci ludzie niedawno przyjęli islam.

22. Rozdział: Zwierzęta ubite przez ludzi Księgi będących lub nie w stanie wojny z muzułmanami, i tłuszcz tych zwierząt

Bóg powiedział:

{Dzisiaj są wam dozwolone dobre rzeczy; dozwolone wam jest pożywienie tych, którym została dana Księga…} [5:5]

[zob. Rozdz. 7 przed hadisem 5483]

Az-Zuhri powiedział: Nie ma nic złego w jedzeniu zwierząt, których uboju dokonali arabscy chrześcijanie. jeśli usłyszycie, że podczas uboju wymienili imię inne niż Boga, nie jedzcie mięsa, lecz jeśli nie usłyszycie, jest wam dozwolone, albowiem Bóg zezwolił wam jeść zwierzęta przez nich zabijane, choć wie On o ich niewierze.

Przekazano, że Ali orzekł podobnie. Al-Hasan i Ibrahim powiedzieli: Nie ma nic złego w jedzeniu mięsa zwierząt, których uboju dokonał nieobrzezany mężczyzna.

Ibn Abbas rzekł: {…pożywienie tych…} - oznacza zwierzęta, które ubili.

5189. Przekazał Abd Allah Ibn Mughaffal: Kiedy oblegaliśmy twierdzę w Chajbarze, wyrzucono skórzany worek z tłuszczem i ruszyłem naprzód, by go podnieść, lecz odwróciwszy się ujrzałem Proroka i zawstydziłem.

23. Rozdział: Zwierzę udomowione, które ucieka, należy traktować jak dziką zwierzynę

Ibn Masud zezwalał na to.

Ibn Abbas powiedział: Jeśli zwierzę udomowione ucieknie i nie będziecie mogli go ująć, postąpcie z nim tak, jak z dziką zwierzyną. A jeśli wielbłąd wpadnie do studni, dokonajcie jego uboju w dowolnym miejscu na jego ciele. Ali, Ibn Umar i Aisza podzielali ten pogląd.

5190. Przekazał Rafi’ Ibn Chadidż: Powiedziałem: Posłańcu Boga, staniemy jutro twarzą twarz z wrogiem, a nie mamy ostrzy. Powiedział: „Pospieszcie się (z ubojem zwierząt). Jeśli narzędzie do zabijania powoduje upływ krwi i powiedziano: bi-smi-llahi (w imię Boga), jedzcie (mięso tak ubitego zwierzęcia). Ale nie zabijajcie za pomocą kłów ani pazurów! Powiem wam dlaczego, jeśli chodzi o kły, to są kości, a pazury to noże Abisyńczyków”. A dostały się nam wielbłądy i owce jako zdobycze wojenne, i jeden wielbłąd uciekł, toteż mężczyzna godził go strzałą i w ten sposób zatrzymał. I Posłańca Boga rzekł: „Wśród wielbłądów są takie, jak dzika zwierzyna, a zatem jeśli jeden z nich zbiegnie i zmoże was, postąpcie z nim w ten sposób”.

24. Rozdział: O dwóch metodach rytualnego uboju wielbłądów w sposób nahr[5] - przecięcie żył u podstawy szyi tuż nad klatką piersiową; oraz innych zwierząt w sposób zabh[6] - przecięcie przełyku, tchawicy i żył u szczytu szyi, nie naruszając rdzenia kręgowego

Według Ibn Dżurajdża, Ata’ rzekł: Nie należy wykonywać zabh ani nahr, inaczej jak w wyznaczonym miejscu. Zapytałem, czy jest dozwolony ubój w sposób zabh tego, co zwykle zabija się przez nahr, a on rzekł: Tak. albowiem Bóg wspomniana zabh bydła, zatem jeśli dokonacie uboju przez zabh zwierzęcia, które zwykle zabija się przez nahr, jest to dozwolone. Ale ja wolę nahr; a zabh to przecięcie żył szyjnych. Zapytałem, czy należy przeciąć poza żyłami rdzeń kręgowy, a on odparł: Nie sądzę. Nafi powiedział mi, że Ibn Umar zabronił cięcia aż do rdzenia kręgowego. Powiedział: Dokonując cięcia nie należy naruszać kości; potem należy poczekać, aż zwierzę umrze.

I Bóg powiedział:

{I kiedy Mojżesz powiedział do swego ludu: „Zaprawdę, Bóg nakazuje wam zabić krowę [przez zabh], […] I zabili ją na ofiarę [przez zabh], choć omal tego nie zaniechali.} [2:67–71].

Według Sa’ida Ibn Dżubajra, Ibn Abbas rzekł: Zabh to przecinanie przełyku i tchawicy.

Ibn Umar, Ibn Abbas i Anas powiedzieli: Jeśli ktoś odetnie (zwierzęciu) głowę, nie ma w tym nic złego.

5191. Przekazała Asma Bint Abu Bakr: Za życia Proroka dokonaliśmy uboju konia przez nahr i zjedliśmy go.

5192. Przekazała Asma: W Medynie, za życia Posłańca Boga, dokonaliśmy uboju konia przez zabh i zjedliśmy go.

5193. Przekazała Asma Bint Abu Bakr Za życia Posłańca Boga dokonaliśmy rytualnego uboju konia przez nahr, i zjedliśmy go.

25. Rozdział: Co jest zabronione, jeśli chodzi o musla[7] – okaleczanie zwierząt, masbura – trzymanie w zamknięciu i mudżassama – pętanie, by stanowiły łatwy cel

5194. Przekazał Hiszam Ibn Zajd: Udałem się z Anasem do Al-Hakama Ibn Ajjuba. Anas ujrzał chłopców lub młodzieńców, którzy strzelali do spętanej kury. Anas powiedział: Prorok zabronił pętania zwierząt, by stanowiły łatwy cel.

5195. Przekazał Ibn Umar, że gdy odwiedził Jahję Ibn Sa’ida, jeden z synów Jahji celował w spętaną kurę. Ibn Umar podszedł do niej i rozwiązał. Potem przyniósł ją, przyprowadził chłopca i rzekł: Nie pozwalajcie waszym dzieciom pętać ptaków, by stanowiły łatwy cel, albowiem słyszałem, jak Prorok zabraniał tego czynić.

5196. Przekazał Sa’id Ibn Dżubajr: Kiedy byłem z Ibn Umarem, minęliśmy grupę chłopców, którzy uwiązali kurę i strzelali do niej. Gdy ujrzeli Ibn Umara, rozpierzchli się, porzucając zwierzę. Widząc to, Ibn Umar rzekł: Kto to zrobił? Prorok przeklął tych, którzy tak postępują.

Przekazał Ibn Umar: Prorok przeklął tych, którzy okaleczają zwierzęta.

5197. Przekazał Abd Allah Ibn Jazid: Prorok zabronił grabieży i okaleczania zwierząt.

26. Rozdział: Mięso kurczaków

5198. Przekazał Abu Musa Al-Aszari: Widziałem, jak Prorok jadł kurczaka.

5199. Przekazał Zahdam: Siedzieliśmy z Abu Musą Al-Aszari, i nasze plemiona połączone były więzami braterstwa i maruf [pomocy w tym, co dobre]. Podano posiłek, i były tam między innymi kurczęta. Wśród obecnych zaś był mężczyzna z Banu Tajm Allah o rumianej cerze niczym wyzwoleniec (nie-Arab), i ów nie przysiadł się do jedzących. Abu Musa rzekł mu: Podejdźże! Widziałem, jak Posłaniec Boga jadł z tego. Mężczyzna jednak rzekł: Widziałem, jak kurczę jadło nieczystości i przysiągłem, że nie tknę go. Abu Musa rzekł: Chodźże, coś ci opowiem... Otóż, pewnego razu udaliśmy się do Posłańca Boga z Aszarytami prosić o zwierzęta do jazdy. I gdy doń przybyliśmy rozdzielał wielbłądy z zakatu. (Ajjub dodał: Myślę, że powiedział, że Prorok był wtedy wzburzony.) I Prorok rzekł: „Na Boga! Nie dam wam zwierząt do jazdy, albowiem nie mam żadnych na których, mógłbym was posadzić”. Gdy się oddaliliśmy, przyprowadzono wielbłądy ze zdobyczy wojennych i Posłaniec Boga zapytał: „Gdzie Aszaryci? Gdzie Aszaryci?”. Wróciliśmy doń i dał nam pięć tłustych, ładnych wielbłądów. Oddaliliśmy się na nich, jednak po pewnym czasie, rzekłem do mych towarzyszy: Prosiliśmy Posłańca Boga o zwierzęta do jazdy, a on poprzysiągł, że nam ich nie da, po czym posłał po nas i dał je nam… Mógł zapomnieć o przyrzeczeniu... Na Boga, nie zostaniemy pobłogosławieni, albowiem skorzystaliśmy z jego zapomnienia. Wróćmy do Posłańca Boga i przypomnijmy mu o tym. I gdy dotarliśmy na miejsce, rzekłem: Posłańcu Boga, przybyliśmy i poprosiliśmy o zwierzęta do jazdy, a ty poprzysiągłeś, że nie dasz nam ich, a potem dałeś. Pomyśleliśmy, że zapomniałeś o przysiędze. Na to Prorok rzekł: „Ruszajcie, albowiem to nie ja, lecz Bóg darował wam zwierzęta do jazdy. Na Boga, z woli Boga, (in sza Allah), jeśli przyrzekam a potem znajduję inną rzecz lepszą, czynię to, co lepsze i dokonuję odkupienia za me [złamane] przyrzeczenie”.

27. Rozdział: Konina

5200. Przekazała Asma: Za życia Posłańca Boga dokonaliśmy rytualnego uboju (nahr) konia i zjedliśmy go.

5201. Przekazał Dżabir Ibn Abd Allah: W dniu bitwy o Chajbar, Posłaniec Boga zabronił mięsa oślego i zezwolił na jedzenie koniny.

28. Rozdział: Jedzenie ośliny

Przekazał Salama od Proroka.

5202. Przekazał Ibn Umar: Prorok zabronił ośliny w dniu bitwy o Chajbar.

Przekazał Ibn Umar: Prorok zabronił jedzenia ośliny.

5203. Przekazał Ali: Posłańca Boga zabronił małżeństwa czasowego (muta) i jedzenia ośliny w roku bitwy o Chajbar.

5204. Przekazał Dżabir Ibn Abd Allah: Prorok zabronił jedzenia mięsa oślego w dniu bitwy o Chajbar i zezwolił na jedzenie koniny.

5205. Przekazali Al-Bara’ i Ibn Abu Aufa: Prorok zabronił jedzenia ośliny.

5206. Przekazał Abu Salaba: Posłaniec Boga zabronił jedzenia ośliny.

5207. Przekazał Az-Zuhri: Prorok zabronił jedzenia mięsa drapieżnych zwierząt (których charakterystyczną cechą są kły).

5208. Przekazał Anas Ibn Malik: Ktoś przyszedł do Posłańca Boga i rzekł: Zjedzono mięso osłów. Inny mężczyzna przyszedł i rzekł: Stracono osły. Na to Prorok polecił ogłosić: „Bóg i Jego Posłaniec zabraniają wam mięsa osłów, albowiem jest ono nieczystością (ridżs)”. I wywrócono garnki, w których je gotowano.

5209. Przekazał Amr: Powiedziałem Dżabirowi Ibn Zajdowi, iż ludzie twierdzą, że Posłaniec Boga zabronił jedzenia ośliny, a on rzekł: Mawiał tak Al-Hakam Ibn Amr Al-Ghifari, gdy był z nami, ale Ibn Abbas, wybitny uczony w religii, odmówił wydania orzeczenia i wyrecytował: {Powiedz: Ja nie znajduję w tym, co mi zostało objawione, niczego zakazanego dla człowieka w jego pożywieniu, z wyjątkiem tego, co jest martwe albo rozlanej krwi albo mięsa świni}[6:145].

29. Rozdział: Mięso zwierząt drapieżnych

5210. Przekazał Abu Salaba: Posłaniec Boga zabronił jedzenia mięsa zwierząt drapieżnych (których cechą charakterystyczną są kły).

30. Rozdział: Skóra zdechłych zwierząt

5211. Przekazał Abd Allah Ibn Abbas: Pewnego razu mijając padniętą owcę, Posłaniec Boga rzekł: „Dlaczego nie użyjecie jej skóry?”. Ludzie odparli: Ależ ona zdechła. A on rzekł im: „Niedozwolone jest wam tylko jej mięso”.

5212. Przekazał Ibn Abbas: Mijając zdechłą kozę, Prorok rzekł: „Nie ma nic złego, jeśli użyją jej skóry”.

31. Rozdział: Olejek piżmowy

5213. Przekazał Abu Hurajra: Posłaniec Boga rzekł: „Ten, kto odnosi ranę na drodze Boga, stawi się w Dniu Zmartwychwstania z krwawiącą raną, lecz to, co będzie z niej wypływać, choć o kolorze krwi, wydzielać będzie zapach piżma”.

5214. Przekazał Abu Musa: Prorok rzekł: „Dobrego i złego towarzysza można przyrównać do posiadacza piżma i kowalskich miechów. Od pierwszego możecie nabyć piżmo lub delektować się jego wonią, co do miechów – to przesiąknięcie ich swądem albo podpalą wam szaty i poparzą”.

32. Rozdział: Królik

5215. Przekazał Anas Ibn Malik: Wypłoszyliśmy królika w Mar Az-Zahran i towarzysze próbowali go złapać, ale tylko mi się udało. Zaniosłem do Abu Talhy, a on posłał dwa skoki Prorokowi, i on je przyjął.

33. Rozdział: Jaszczurka[8]

5216. Przekazał Ibn Umar: Prorok rzekł: „Choć sam nie jadam jaszczurek[9], nie wzbraniam ich innym”.

5217. Przekazał Chalid Ibn Al-Walid: Wszedłem z Posłańcem Boga do domu Majmuny (żony Proroka) i podano tam mięso pieczonej jaszczurki. Gdy Posłaniec Boga sięgnął po nią ręką, kobieta rzekła: Powiedzcie Posłańcowi Boga, po co sięga. I gdy dowiedział się, że to mięso jaszczurki, cofnął dłoń. Zapytałem Posłańca Boga, czy jedzenie jej mięsa jest zabronione, a on odparł: „Nie, ale nie ma jej w ziemi mych ludzi, i nie znajduję jej miłą”. Przysunąłem ją zatem ku sobie i jadłem, i Posłaniec Boga widział to.

34. Rozdział: Jeśli mysz wpadnie do samn - tłuszczu jadalnego

5218. Przekazała Majmuna: Mysz wpadła do tłuszczu jadalnego i zdechła. Zapytano o to Proroka, a on rzekł: „Wyrzućcie mysz i tłuszcz dookoła, a resztę zjedzcie”.

5219. Przekazał Az-Zuhri odnośnie zwierzęcia, myszy lub innego, które wpadło do stałego lub płynnego tłuszczu jadalnego: Powiadomiono mnie, że mysz zdechła w tłuszczu jadalnym, na co Posłaniec Boga polecił wyrzucić tłuszcz, który był dookoła, a resztę zjeść.

5220. Przekazała Majmuna: Zapytano Proroka o mysz, która wpadła do tłuszczu jadalnego (i zdechła). Powiedział: „Wyrzućcie mysz i część tłuszczu dookoła, i zjedzcie resztę”.

35. Rozdział: Przyżeganie i znakowanie pysków zwierząt

5221. Przekazał Salim, że Ibn Umar nie pochwalał przyżegania pysków zwierząt. Ibn Umar powiedział, że Prorok zabronił bić (zwierzęta) po pyskach.

5222. Przekazał Anas: Zaniosłem brata do Proroka na tahnik, i Prorok był wówczas w zagrodzie dla owiec i widziałem, jak je znakował. Według jednego z przekazicieli, Anas powiedział: Znakował je przyżegając na uszach.

36. Rozdział: Jeśli ludzie otrzymali zdobycze wojenne, i niektórzy dokonali uboju owiec lub wielbłądów bez zgody pozostałych, takich zwierząt nie należy jeść

Tawus i Ikrima powiedzieli odnośnie kradzionego zwierzęcia, które ubito: Wyrzućcie je.

5223. Przekazał Rafi Ibn Chadidż: Powiedziałem Prorokowi: Staniemy jutro twarzą w twarz z wrogiem, i nie mamy noży (do uboju). Powiedział: „Jeśli dokonacie uboju zwierząt za pomocą tego, co powoduje upływ krwi, i powiecie podczas uboju: bi-ismi-llahi (w imię Boga), jedzcie, lecz nie czyńcie tego, jeśli do uboju użyto kłów i pazurów. Powiem wam dlaczego; kły to kości, a pazury to noże Abisyńczyków”. Niektórzy ludzie się pospieszyli i wzięli część zdobyczy wojennych, kiedy Prorok wciąż w tyle, i umieścili garnki na ogniu, jednak Prorok polecił wywrócić je do góry dnem. kazał wywrócić naczynia, po czym dokonał podziału trzód – i przyjął, że na jednego wielbłąda przypadało dziesięć owiec. Wtedy to jeden z wielbłądów zaczął uciekać, ludzie zaś nie mieli wielu koni. Gonili go, lecz zmęczyli się i nie dali rady go pojmać. Wówczas jakiś mężczyzna godził go strzałą i Bóg zatrzymał zwierzę. Prorok rzekł: „Są wśród tych zwierząt takie, jak dzika zwierzyna, zatem jeśli któreś wam ucieknie, potraktujcie je w ten sposób”.

37. Rozdział: Jeśli wielbłąd ucieknie i ktoś postrzeli go z łuku i zabije mając na celu korzyść dla ludzi, jest to dozwolone

5224. Przekazał Rafi Ibn Chadidż: Kiedy byliśmy z Prorokiem w podróży, uciekł jeden z wielbłądów i mężczyzna strzelił do niego z łuku i zatrzymał go. Prorok rzekł: „Wśród wielbłądów są takie, jak dzika zwierzyna, toteż jeśli któryś ucieknie i nie będziecie w stanie go ująć, potraktujcie go w ten sposób”. Powiedziałem: Posłańcu Boga, czasami, podczas bitew lub w podróży, chcemy dokonać uboju i nie mamy noży. Powiedział: „Słuchajcie! Jeśli dokonacie uboju za pomocą tego, co powoduje upływ krwi i powiecie podczas uboju: bi-smi-llahi (w imię Boga), możecie z niego jeść, pod warunkiem, iż narzędziem tym nie jest ani kieł ani pazur, albowiem kieł to kość a pazur to nóż Abisyńczyków”.

38. Rozdział: Jedzenie (padliny) z konieczności

Słowa Wszechmocnego Boga:

{Wy, którzy wierzycie! Jedzcie dobre rzeczy, którymi was obdarzyliśmy, […] nie będzie miał grzechu…} [2:172-173]

{Kto jednak będzie zmuszony w czasie głodu, nie będąc skłonnym dobrowolnie do grzechu... – zaprawdę Bóg jest Przebaczający, Litościwy.} [5:3]

{Jedzcie z tego, nad czym wspomniano imię Boga (podczas uboju), jeśli wierzycie w Jego znaki!} [6:118]

{Powiedz [Muhammadzie]: „Ja nie znajduję w tym, co mi zostało objawione niczego zakazanego dla człowieka w jego pożywieniu} [6:145]

{Jedzcie więc z tego, czym obdarzył was Bóg, to, co jest dozwolone, dobre} [16:114].

[1] Mirad [m‘irāḍ] – strzała bez grota i piór; kawałek drewna o ostrych końcach i szerokim trzonku, bez lub z osadzonym grotem z żelaza; E.W. Lane, Arabic English Lexicon, T. 1, s. 2012

[2] Ponieważ J. Bielawski przekłada: {Dozwolone wam jest polowanie na zwierzynę morską i żywienie się nią}, w treści przekład własny.

[3] Wg zasad koszernych wszelkie ryby pozbawione łusek są Żydom zabronione.

[4] Al-Chabat [ẖabaṭ] – liście drzew, strącone na ziemię za pomocą kija, stanowiące karmę dla wielbłądów; lub karma dla wielbłądów składająca się z zeschniętych liści strąconych z drzew, zmielonych i zmieszanych z mąką lub inną substancją wiążącą, następnie zagniecionych dłonią i wymieszanych z wodą; Arabic English Lexicon, Edward William Lane, t. 1, s. 698.

[5] [Naḥr]

[6] [Ḏabḥ]

[7] [muṯlah] – okaleczanie ciała, zabronione w islamie, za wyjątkiem prawa odwetu.

[8] [Ḍabb]

[9] Ibidem.