07. KSIĘGA O ABLUCJI NA SUCHO (TAJAMMUM)

Przekład Elżbieta Al-Saleh, Mohammed Al-Saleh

Wszelkie prawa zastrzeżone

W imię Boga, Miłosiernego, Litościwego!

7. KSIĘGA O ABLUCJI NA SUCHO (TAJAMMUM[1])

I słowa Wszechmocnego Boga:

{…a jeśli nie znajdziecie wody, to poszukajcie dobrego piasku i wycierajcie nim wasze twarze i ręce [wykonajcie tajammum]}. [5:6]

327. Przekazała Aisza, żona Proroka: Wyprawiliśmy się z Posłańcem Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, a gdy dotarliśmy do Al-Bajda lub Zat al-Dżajsz, zerwał się mój naszyjnik i Posłaniec Boga zatrzymał się z ludźmi na poszukiwania. Nie było tam wody i ludzie przyszli do [mego ojca] Abu Bakra as-Siddiqa i rzekli: „Zobacz, co się stało przez Aiszę! Skończyła się nam woda, a ona zatrzymała Posłańca Boga w miejscu, w którym nie ma ni kropli!”. Gdy Abu Bakr podszedł do nas, Posłaniec Boga spał z głową na mych kolanach. Abu Bakr rzekł mi: „Ludziom skończyła się woda, a ty zatrzymałaś Posłańca Boga w miejscu jej pozbawionym!”. I skarcił mnie, i rzekł to, co z woli Boga miał rzec, i dał mi kuksańca w bok, ja jednak nawet nie drgnęłam, albowiem na mych kolanach spoczywał Posłaniec Boga. Gdy się obudził o brzasku i znalazł, że nie ma wody, Bóg objawił wersety o ablucji na sucho (tajammum) i wszyscy ją wykonali. Usajd Ibn Hudajr rzekł: „Rodzino Abu Bakra, to nie pierwsze z twoich błogosławieństw”. Później zmuszono wielbłąda, na którym jechałam, do wstania i znaleziono pod nim naszyjnik.

328. Przekazał Dżabir Ibn Abd Allah: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Zostałem obdarowany pięcioma rzeczami, którymi nie został obdarowany żaden prorok przede mną: Bóg sprawił, że zwyciężam dzięki strachowi [wrzucanemu w serca wrogów] na odległość miesięcznej podróży. I uczynił dla mnie dla mnie ziemię miejscem modlitwy i środkiem oczyszczenia [ablucji na sucho], toteż każdy z moich współwyznawców może modlić się tam, gdzie zastanie go czas modlitwy. I zostały mi dozwolone zdobycze, choć nie były dozwolone nikomu przede mną i otrzymałem prawo do wstawiennictwa [w Dniu Zmartwychwstania]. I każdy z proroków został posłany do swego ludu, ja zaś zostałem posłany do wszystkich ludzi”.

1. Rozdział: Co zrobić, jeśli nie ma wody ani czystej ziemi

329. Przekazał ojciec Urwy, że Aisza powiedziała: [Po drodze] zginął naszyjnik, który pożyczyłam od Asmy i Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, wysłał mężczyzn na poszukiwania. Znaleźli go, gdy nastał czas modlitwy, a nie mieli przy sobie wody na ablucję. Odmówili zatem tak modlitwę i później wspomnieli o tym Posłańcowi Boga. I Bóg objawił wersety o ablucji na sucho.

Usajd Ibn Hudajr rzekł Aiszy: „Niech ci Bóg błogosławi! Na Boga, zawsze gdy doświadczałaś trudności, Bóg przemieniał to dla ciebie i muzułmanów w dobro”.

2. Rozdział: Tajammum rezydenta, gdy nie ma wody i zachodzi obawa, że upłynie czas modlitwy

Ata poparł tę opinię. Al-Hasan rzekł: Jeśli w pobliżu chorego jest woda, lecz nie ma nikogo, kto mógłby mu ją podać, może wykonać ablucję na sucho.

Ibn Umar wyruszył ze swojej ziemi w Al-Dżurf [w pobliżu Medyny] i czas modlitwy asr zastał go w marbad an-na’am[2], gdzie [wykonał ablucję na sucho i] odmówił modlitwę, i nie powtarzał jej po przyjeździe do Medyny, choć słońce było jeszcze wysoko na niebie [czas modlitwy asr nie upłynął].

330. Przekazał Abu Dżuhajm al-Ansari: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, przybył od strony Bir Dżamal, gdy spotkał go mężczyzna i pozdrowił, lecz Prorok nie odpowiedział pokąd nie podszedł do ściany (muru) [z gliny] i nie przetarł twarzy i rąk [osiadającym na niej pyłem, wykonując ablucję na sucho]. Dopiero wtedy odpowiedział na jego pozdrowienie.

3. Rozdział: Czy można zdmuchnąć kurz z rąk wykonując ablucję na sucho [przed potarciem nimi twarzy]

331. Przekazał Abd ar-Rahman Ibn Abza: Mężczyzna przyszedł do Umara Ibn al-Chattaba i powiedział: „Byłem w stanie większej nieczystości i nie mogłem znaleźć wody”. Ammar Ibn Jasir powiedział Umarowi: „A pamiętasz, kiedy byliśmy w stanie większej nieczystości w drodze i ty nie odmówiłeś modlitwy, a ja przetoczyłem się po ziemi i odmówiłem? Kiedy powiedziałem o tym Prorokowi, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: ‚Wystarczyłoby, jeśli zrobiłbyś tak’ - i uderzył dłońmi o ziemię, dmuchnął w nie, a potem przetarł nimi twarz i ręce”.

4. Rozdział: Tajammum - ablucja na sucho - jest dla rąk i twarzy

332. Przekazał ojciec Sa’ida Ibn Abd ar-Rahmana Ibn Abza: Ammar tak powiedział (jak wyżej). I Szuba uderzył dłońmi o ziemię, po czym przybliżył je do ust (zdmuchnął kurz), przetarł nimi twarz i przedramiona. Ammar powiedział: „Jeśli nie ma wody, muzułmaninowi wystarczy ablucja za pomocą czystej ziemi [piasku, i inne naturalnej substancji]”.

333. Przekazał Abd ar-Rahman Ibn Abza, że kiedy towarzyszył Umarowi, Ammar powiedział temu ostatniemu: „Byliśmy w oddziale i znaleźliśmy się w stanie większej nieczystości, i dmuchnąłem w dłonie”.

334. Przekazał Abd ar-Rahman Ibn Abza: Ammar powiedział Umarowi: „Przetoczyłem się po piachu i przyszedłem do Proroka, a on powiedział: Wystarczy, jeśli przetrzesz twarz i przedramiona”.

335. Przekazał Ammar jak wyżej.

336. Przekazał Ammar: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, uderzył dłońmi o ziemię i przetarł nimi twarz i ręce do łokci.

5. Rozdział: Muzułmaninowi wystarczy do ablucji czysta ziemia jako substytut wody

Al-Hasan powiedział: Ablucja na sucho wystarczy, chyba że zrobicie coś, co ją unieważni.

Ibn Abbas poprowadził modlitwę wykonawszy wcześniej ablucję na sucho.

Jahja Ibn Sa’id powiedział: Nie ma nic złego w odmawianiu modlitwy na jałowej ziemi pokrytej solą i wykonywaniu za jej pomocą ablucji na sucho.

337. Przekazał Imran: Byliśmy z Prorokiem, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, w podróży i udaliśmy się na spoczynek z nastaniem ostatniej części nocy. I nie ma nic słodszego od snu dla podróżnego w ostatniej części nocy. Zbudził nas upał. Pierwszy wstał taki a taki, potem taki a taki i potem taki a taki - przekaziciel, Auf, powiedział, że Abu Radża wymienił ich imiona, ale on zapomniał - a czwartym był Umar Ibn al-Chattab. Proroka nigdy nie budzono ze snu, albowiem nie wiedziano, co się z nim dzieje [czy nie doświadcza objawienia]. Gdy obudził się Umar i ujrzał w jakim stanie byli ludzie - a był on dość surowy – rzekł uniesionym głosem: „Bóg jest wielki!” - i powtarzał to donośnie pokąd Prorok się nie obudził. Kiedy powiadomiono Proroka o tym co zaszło, rzekł: „Nic się nie stało, ruszajcie dalej!”. A zatem ruszyli w drogę. Po pewnym czasie, Prorok zatrzymał się, poprosił o wodę na ablucję i wykonał wudu, i ogłoszono wezwanie na modlitwę i poprowadził ją dla ludzi. Gdy skończył, ujrzał mężczyznę siedzącego w oddali, który nie dołączył do modlących się. Zapytał: „Dlaczego nie odmówiłeś z nami modlitwy?”. Ten odpowiedział: „Jestem w stanie większej nieczystości, a nie ma wody”. Prorok rzekł: „Wykonaj ablucję na sucho za pomocą czystej ziemi, i to ci wystarczy”. Prorok ruszył dalej, a po pewnym czasie ludzie poskarżyli się na pragnienie. Zsiadł i wezwał jakiegoś mężczyznę - przekaziciel Auf dodał, że Abu Radża wymienił jego imię, ale Auf zapomniał - i Alego, i polecił im udać się po wodę. Ruszyli na poszukiwania i spotkali kobietę siedzącą na wielbłądzie między dwoma bukłakami z wodą. Zapytali: „Gdzie znajdziemy wodę?”. Odpowiedziała: „O dzień drogi stąd, zostawiłam moich ludzi w tyle”. Poprosili, by im towarzyszyła. Zapytała: „Dokąd?”. Odrzekli: „Do Posłańca Boga”. Zapytała: „Czy macie na myśli mężczyznę, którego zwą sabi[3]?”. Odrzekli: „Tak, tego samego. Ruszaj!”. Przyprowadzili ją do Proroka i opowiedzieli całą historię. Ten rzekł: „Pomóżcie jej zsiąść”. Poprosił o naczynie, otworzył gardziele bukłaków i wlał do niego trochę wody. Zamknął duże i małe gardziele bukłaków, i wezwano ludzi, by się napili i napoili zwierzęta. I napoili zwierzęta i wszyscy zaspokoili pragnienie i dano również wodę innym i na końcu Prorok dał naczynie pełne wody mężczyźnie, który był w stanie większej nieczystości, i polecił, by polał nią całe ciało. Kobieta siedziała i przyglądała się temu, co robili z jej wodą. Na Boga, gdy zwrócono jej bukłaki, wyglądały jakby były pełniejsze niż wcześniej. Potem Prorok polecił nam zebrać dla niej rzeczy i zebrano tyle daktyli, mąki i mielonego ziarna jęczmienia, ile starczyło na suty posiłek i zawinięto w kawałek materiału. Usadowiono ją na wielbłądzie i umieszczono przed nią tobołek z zaopatrzeniem. Prorok rzekł jej: „To nie my wzięliśmy twoją wodę, to Bóg ją nam dał”. Wróciła do domu późno, i gdy bliscy zapytali ją, co ją zatrzymało, rzekła: „Zdumiewająca rzecz! Dwóch mężczyzn spotkało mnie i zabrało do mężczyzny, zwanego sabi, i on uczynił to i to. Na Boga, albo jest największym czarownikiem między tym a tym (tu uniosła palec wskazujący i środkowy, mając na myśli niebo i ziemię), albo zaprawdę jest to posłaniec Boga!”. Później muzułmanie walczyli z poganami w tej okolicy, lecz nigdy nie zawitali do wioski, z której pochodziła. Pewnego dnia powiedziała swym ludziom: „Myślę, że omijają was celowo. Czy macie skłonność (upodobanie) do islamu?”. Posłuchali jej i wszyscy przyjęli islam.

Abu Abd Allah powiedział: Sabi oznacza: ten, kto opuścił swą religię i przyjął nową.

Abu Alija powiedział: As-Sabiun (Sabejczycy) była to sekta spośród ludzi Księgi, recytowali [Psalmy Sabejczyków] i żyli w Iraku. Nie są to ani żydzi ani chrześcijanie.

6. Rozdział: Dżunub - człowiek w stanie większej nieczystości - może wykonać ablucję na sucho, jeśli obawia się choroby, śmierci lub pragnienia

Powiedziano, że pewnego razu Amr Ibn al-’As stał się nieczysty (dżunub) w bardzo zimną noc. Wykonał ablucję na sucho (tajammum) i wyrecytował werset Koranu:

{…I nie zabijacie się. Zaprawdę, Bóg jest dla was najbardziej miłosierny.} [4:29].

Kiedy opowiedziano o tym Prorokowi, nie zganił tego.

338. Przekazał Abu Wa’il: Abu Musa zapytał Abd Allaha Ibn Masuda: „Czy można odmawiać modlitwę, jeśli nie znajdzie się wody [na ablucję]?”. Abd Allah odpowiedział: „Jeśli pozwolisz ludziom wykonywać ablucję na sucho, będą ją wykonywać nawet wówczas, gdy będą mieli wodę, a jeden z nich znajdzie ją zimną”. Abu Musa powiedział: „A hadis Ammara, który przekazał Umarowi?”. Abd Allah odpowiedział: „Jego hadis nie zadowolił Umara”.

339. Przekazał Szaqiq Ibn Salama: Byłem z Abd Allahem i Abu Musą; ten ostatni zapytał pierwszego: „Abu Abd ar-Rahmanie, jak myślisz, co ma zrobić ten, kto znajduje się w stanie większej nieczystości i nie ma wody?”. Abd Allah odpowiedział: „Nie powinien odmawiać modlitwy dopóki nie znajdzie wody”. Abu Musa powiedział: „A co myślisz o hadisie Ammara (któremu Prorok nakazał wykonać ablucję na sucho - tajammum)? Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł mu: „Wykonaj ablucję na sucho i to wystarczy”. Abd Allah odpowiedział: „Nie wiesz, że Umara nie zadowolił hadis Ammara?”. Abu Musa powiedział: „Dobrze, zostawmy hadis Ammara, ale co powiesz o wersecie (o tajammum)?”. Abd Allah milczał chwilę, po czym rzekł: „Gdybyśmy na to pozwolili, wielce możliwie, że wykonywaliby ablucję na sucho nawet wówczas gdyby mieli wodę i jeden z nich znalazłby ją zimną”. Przekaziciel dodał, że zapytał Szaqiqa, czy to był powód dla którego Abd Allah nie chciał wykonywać ablucji na sucho. Ten odpowiedział twierdząco.

7. Rozdział: Tajammum za pomocą jednego lekkiego potarcia, uderzenia (rąk o ziemię)

340. Przekazał Al-Amasz, że Szaqiq powiedział: Kiedy siedziałem z Abd Allahem i Abu Musą al-Aszarim, ten ostatni zapytał pierwszego: „Jeśli ktoś będzie w stanie większej nieczystości i nie będzie mógł znaleźć wody przez miesiąc, czy może wykonać ablucję na sucho i odmawiać modlitwy?”. [Ten zaprzeczy]). Abu Musa powiedział: „Co powiesz o wersecie sury Stół Zastawiony: {…a nie znajdziecie wody, to poszukajcie dobrego piasku i wycierajcie nim wasze twarze i ręce} [5:6]?”. Abd Allah odpowiedział: „Gdybyśmy na to pozwolili, mogliby wykonywać ablucję na sucho za pomocą czystej ziemi nawet wówczas, gdyby mieliby dostęp do wody, lecz byłaby zimna”. Powiedziałem: „Czy to dlatego nie chcesz wykonywać ablucji na sucho?”. Abd Allah potwierdził. (Szaqiq dodał, że) Abu Musa zapytał: „Nie słyszałeś hadisu, który Ammar przekazał Umarowi? (Ammar rzekł) - Posłaniec Boga wysłał mnie po coś i znalazłem się w stanie większej nieczystości. Nie mogłem znaleźć wody, więc przetoczyłem się po kurzu (czystej ziemi) tak jak zwierzęta. Kiedy opowiedziałem o tym Prorokowi, rzekł: ‚To by ci wystarczyło’ - uderzył dłońmi o ziemię, zdmuchnął ją, potem przetarł (lewą) dłonią grzbiet prawej lub (prawą) dłonią grzbiet lewej, a następnie przetarł nimi twarz’”. Abd Allah odparł: „Umara nie zadowolił hadis Ammara”.

Przekazał Szaqiq, że kiedy był z Abd Allahem i Abu Musą, ten ostatni powiedział pierwszemu: „Nie słyszałeś hadisu, który przekazał Ammar Umarowi? Powiedział: ‚Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, wysłał nas w jakimś celu, a ja znalazłem się w stanie większej nieczystości i przetoczyłem się po kurzu (czystej ziemi, wykonując tajammum). Kiedy wróciliśmy do Posłańca Boga, opowiedziałem mu o tym, a on rzekł: ‚To by ci wystarczyło’ - i przetarł dłońmi jeden raz twarz i ręce”.

342. Przekazał Imran Ibn Husajn al-Chuzaj: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, ujrzał mężczyznę, który siedział w oddali i nie odmówił modlitwy w zgromadzeniu. Zapytał go: „Dlaczego nie odmówiłeś modlitwy z ludźmi?”. Ten odrzekł: „Posłańcu Boga, jestem w stanie większej nieczystości, a nie ma wody”. Prorok rzekł: „Wykonaj ablucję na sucho za pomocą czystej ziemi, i to ci wystarczy”.

[1] Tajammum – trzeci z rodzajów ablucji znajdujący zastosowanie w sytuacji, w której nie ma wody lub nie można jej użyć z istotnego powodu; t. regulują szczegółowe zasady i warunki, hadisy w niniejszej księdze nie wyjaśniają wszystkich.

[2] Marbad an-na’am – zagroda, w której trzymano razem bydło rogate, wielbłądy, owce i kozy, lub tylko wielbłądy. Edward W. Lane, Arabic English Lexicon; Supplement s. 3035

[3] Ten, kto opuścił swą religię i przyjął inną.