obrzezanie kobiet

Opracowanie: Ukhti Hagar

na podstawie:

„Female Circumcision & Islam” Dr. Abd al-Rahman bin Hasan al-Nafisah „Contemporary Jurisprudence Research Journal”, Rijad;

„Prosty wykład głównych praktyk islamu” Fajsal Małlałi

FATWA na ISLAMONLINE

Czym jest obrzezanie kobiety w islamie?

W tradycji islamu istnieje jedyna dopuszczalna metoda kobiecego obrzezania - usunięcie żołędzi łechtaczki, z zachowaniem warg sromowych mniejszych i większych. Wszelkie inne metody są surowo zabronione. Krwawe praktyki stosowane w niektórych rejonach Afryki nie mają i nigdy nie miały żadnego poparcia w islamie.

Krótki opis prawa

Prawo szarjatu dzieli się na dwa rodzaje regulacji: kati i zanni. Koran i autentyczna Sunna Proroka (pokój z nim) są regulacjami kati - niemodyfikowalnymi, niepodważalnymi, ostatecznymi (np. obowiązek modlitwy). Źródłem regulacji zanni - prawa spekulatywnego, jest zależnie od szkoły: idżma (zgodna opinia uczonych), qijas (wnioskowanie analogiczne), istihsan (jurysdyczna preferencja), maslaha al-mursala (pożytek ogólny), urf (zwyczaj - jeśli nie jest sprzeczny z islamem).

Ponieważ na temat kobiecego obrzezania nie znajdziemy wzmianki w Koranie, należy dowodów szukać w Sunnie Proroka.

Co przekazano na ten temat w Sunnie:

Istnieją przekazy od Proroka Muhammada (pokój z nim) związane z tym tematem. Najważniejsze z nich to:

„Obrzezanie jest sunną dla mężczyzn i honorem dla kobiet” [„Musnad” Ahmad 19794]

Ibn Hadżar al-Asqalani omawia ten hadis w "Al-Talchis al-Habir" [4/1407]:

Ahmad i al-Bajhaqi przekazali ten hadis od al-Hadżdżadża bin Atra'a, który przekazał go od Abu al-Mulajha, który przekazał go od Usamy, który z kolei przekazał go od swojego ojca. Wspomniany al-Hadżdżadż jest znany z używania dwuznacznych określeń, niejasności w swoich łańcuchach przekazicieli, a na dodatek, w tym przekazie wykazuje sporą niekonsekwencję.

Czasem podaje łańcuch przekazicieli jak zacytowany powyżej, czasem dodaje innego przekaziciela o imieniu Szidad bin Aus, po ojcu Abu Mulajha. W takiej formie można znaleźć ten hadis w „Musannaf” Ibn Abi Szajbaha, „Ilal” Ibn Abi Hatima i w „Mudżam al-Kabir” al-Tabaraniego.

Innym razem przekazuje on hadis od Makhula, od Abu Ajjuba w zbiorze „Musnad” Ahmada. Ibn Abi Hatim wspomina to w „Al-Ilal” i cytuje jego ojca, którzy przypisuje winę za błąd al-Hadżdżadżowi lub narratorowi, który przekazał hadis od niego - Abd al-Łahidowi bin Zijad.

Odnośnie Abd al-Łahida bin Zijad, al-Bajhaqi orzekł: „Jest on słabym przkazicielem, a jego przekazy są niekompletne”. W „Al-Tamhid" Ibn Abd al-Barr konkluduje: „Ten (powyższy) hadis oparty jest na przekazie od al-Hadżdżadża bin Atra'a, którego przekazy nie mogą być używane jako dowód na cokolwiek”.

Co więcej, hadis został również przekazany przez kogoś innego niż al-Hadżdżadż bin Atra'a i został zapisany w „Mudżam al-Kabir” at-Tabaraniego i „Sunan” al-Bajhaqiego z autorytetu Ibn Abbasa, cofając się do Proroka (pokój z nim). Aczkolwiek al-Bajhaqi w „Sunan” zaznacza, że hadis jest słaby, a w „Al-Marifa” dodaje, że nie jest to autentyczna wypowiedź Proroka (pokój z nim).

W związku z powyższym hadis jest uznany za słaby (niepozwalający na oparcie na nim opinii prawnej – przyp. tłum.).

Przekazano, że Prorok (pokój z nim) przechodził obok kobiety, która wykonywała zabieg obrzezania dziewczynki i pouczył ją mówiąc: „Nie maltretuj (tzn. nie usuwaj całości ani nie przesadzaj z cięciem), będzie to lepsze dla niej i przyjemniejsze dla jej męża”. [„Mudżam al-Ausat”, at-Tabarani (2274)]

Ten hadis również omawia Ibn Hadżar al-Asqalani w „Al-Talchis al-Habir" (4/1407-1408):

Al-Hakim relacjonuje w „Al-Mustadrak” od Ubajdullaha bin Amr, który przekazał od Zajda bin Abi Usajd, a ten od Abdul-Malika bin Umajr, a ten od al-Dahhaka bin Qajs, że w Medynie była kobieta nazywana Umm Atijja, mająca zwyczaj obrzezywać niewolnice, więc Prorok (pokój z nim) powiedział do niej: „Umm Atijja, nie maltretuj (tzn. nie usuwaj całości ani nie przesadzaj z cięciem), będzie to lepsze dla niej i przyjemniejsze dla jej męża”. Al-Tabarani i Abu Nuajm w „Al-Marifa” przekazali podobnie.

Al-Bajhaqi przekazał ten hadis z prawie takim samym łańcuchem, z jedyną różnicą, że Ubajd Allah bin Amr przekazał od „mężczyzny z Kufy”, a ten od Abd al-Malika bin Umajr.

Al-Mufdil al-Ulai powiedział: „Spytałem Ibn Maina o ten hadis i powiedział mi, że jego przekaziciel al-Dahhak bin Qajs nie jest tą samą osobą, co ad-Dahhak bin Qajs al-Fahri” (postać z czasów konfliktu między Alim a Muałiją - przyp. tłum.). Mimo to al-Hakim i Abu Nuajm omawiają jego biografię pod hasłem „al-Fahri”.

Abd al-Malik bin Umajr jest niekonsekwentny w przekazywaniu omawianego hadisu. W pierwszej wersji przekazuje go tak, jak wspomniano powyżej. Inaczej zaś, kiedy hadis rozpoczyna się słowami: „W Medynie była kobieta, która zwykła była obrzezywać (dziewczynki), zwana Umm Atijja...” - wtedy rzekomo przekazuje ten hadis od Atijji al-Qurazi, i w ten sposób przekazał go Abu Nuajm w „Al-Marifa”.

W jeszcze innym przypadku do łańcucha przekazicieli dodawana jest Umm Atijja jako przekazicielka (a nie jako obrzezująca kobieta). W ten sposób przekazano hadis w „Sunan" Abu Dałuda. Abu Dałud, w zbiorze „Sunan” (5271), stwierdza, że hadis ten jest wadliwy ze względu na Muhammada bin Hasan. Powiedział: „Muhammad bin Hassan jest nieznanym przekazicielem i (z tego powodu) hadis jest słaby”.

Ibn Adijj i al-Bajhaqi potwierdzają opinię Abu Dałuda, że wspomniany Muhammad bin Hassan jest nieznanym przekazicielem. Abd al-Ghani bin Said, autor „Idah al-Szakk" nie zgadza się z tym stanowiskiem, mówiąc: „To jest Muhammad bin Said al-Maslub”. Co więcej, w biografii Muhammada bin Saida al-Masluba uznaje go za przekaziciela omawianego hadisu. (Muhammad Said al-Maslub jest zaliczany przez uczonych hadisu do kategorii osób, które wymyślały hadisy, stąd ich przekazy są odrzucane - przyp. tłum)

Istnieją jeszcze dwie inne ścieżki przekazu ww hadisu:

Ibn Adijj przekazuje go od Salima bin Abd Allah bin Umar - a al-Bazzar przekazuje go od Nafiego - a ten od Abd Allaha bin Umar, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Kobiety Medyny! Róbcie to delikatnie, przycinajcie a nie usuwajcie, bo będzie to lepsze dla ich mężów, i nie zaprzeczajcie miłosierdziu Allaha”. Takie brzmienie pochodzi od al-Bazzara, w jego łańcuchu przekazicieli znajduje się Mandal bin Ali, który jest słabym przekazicielem. W łańcuchu przekazicieli Ibn Adijja znajduje się Chalid bin Amr al-Quraszi, który jest jeszcze słabszy.

Al-Tabarani w „Al-Mudżam al-Saghir” oraz Ibn Adijj przekazują w/w hadis od Abi Chalifa, który przekazał go od Muhammada bin Salama al-Dżamhi, a ten od Zaida’y bin Abi Ruqqad, a ten od Sabita, a ten od Anasa w brzmieniu takim jak w zbiorze „Sunan” Abu Dałuda. Ibn Adijj komentuje ten łańcuch przekazu: „Zaida jest jedynym przekazicielem, który przypisał ten przekaz Sabitowi”. Al-Tabarani uznał: „Jedynie Muhammad bin Salam przekazał go w ten sposób”. Z kolei Salab mówi: „Widziałem między ludźmi Jahję bin Main, który spytał stojącego naprzeciw mnie Muhammada bin Salam o ten hadis”. Al-Buchari stwierdził odnośnie Zaidy: „Jego hadisy są fałszywe (zmyślone)”. Ibn al Munzir powiedział: „Nie ma żadnego przekazu na temat (kobiecego) obrzezania, który jest wiarygodny i żadnego łańcucha przekazicieli, za którym można by podążać”.

Kolejny uczony, al-Szałkani w publikacji „Najl al-Autar" (1/137-139) omawia hadis Umm Atijji, i odnośnie jego słabości stwierdza podobnie, jak Ibn Hadżar.

Opinie szkół prawa islamskiego

Należy pamiętać, że jeszcze 50 lat temu dostęp do informacji był znacznie ograniczony.

W roku 710 n.e., kiedy to powstawała pierwsza szkoła prawa islamskiego, był, delikatnie mówiąc, utrudniony, a mimo to każda z nich utworzyła komplet praw regulujących wszystkie dziedziny życia, zgodnych z zasadami islamu.

Obecnie ze względu na ułatwiony i szerszy dostęp do wiedzy oraz możliwość wspólnych, międzynarodowych badań opinie uczonych w szarjacie mogą się różnić od opinii dawnych szkół prawa islamskiego. Z tego względu obecnie nie zaleca się ślepego postępowania za wybraną szkołą. Należy również pamiętać, że opinie czterech szkół w kwestii obrzezania kobiet są regulacjami spekulatywnymi (zanni), nie mającymi jasnych dowodów w Koranie i sunnie Proroka, bazującymi na idżtihadzie i mogą wynikać również z urf - lokalnego zwyczaju.

W związku z brakiem wiarygodności omówionych wcześniej hadisów na temat obrzezania kobiet, w związku z tym, że niektórzy z ich przekazicieli byli uznawani za kłamców, a przekazy niektórych są bezwartościowe - uczeni szarjatu mają bardzo różne opinie na ten temat:

Szkoła hanaficka dopuszcza dwie opinie - (1) jest to sunna (czyn zalecany ze względu na islam i, jeśli Allah zechce, wynagrodzony, ale jego niewykonanie nie będzie karane); (2) jest to honor dla kobiety. [patrz: „Al-Fatawa al-Hindijjah” i „al-Ikhtijar li-Tahlil al-Muchtar”]

Szkoła malikicka zakłada, że jest to zalecane (mandub - czyn zalecany ze względu na islam i, jeśli Allah zechce, wynagrodzony, ale jego niewykonanie nie będzie karane), na podstawie hadisu Umm Atijji. [patrz: „Bulghah al-Salik li-Aqrab al-Masalik" i „Ashal al-Madarik Sharh Irshad al-Salik”]

Wg szkoły szafiickiej obrzezanie jest obowiązkiem dla obu płci. Jest to oficjalna opinia tej szkoły, chociaż niektórzy z uczonych należących do niej uznają, że jest to obowiązek dla mężczyzn, a sunna dla kobiet. [zob. „Al-Madżmu"]

Szkoła hanbalicka uznaje, że obrzezanie jest obowiązkiem mężczyzn i jedynie zaletą u kobiet, a nie obowiązkiem. Ibn Qudama, sędzia hanbalicki uważa, że „To jest to opinia wielu ludzi posiadających wiedzę. Imam Ahmad powiedział, że jest to większym obowiązkiem dla mężczyzn”. [„Al-Mughni" (1/115)]

Aktualna opinia

Pośród współczesnych uczonych prawa islamskiego, al-Sajjid Sabiq pisze w „Fiqh al-Sunna”, że wszystkie hadisy dotyczące obrzezania kobiet są słabe i żaden nie jest autentyczny.

Podsumowując zwyczaj obrzezania kobiet jest praktyką wynikającą z przedislamskich praktyk plemiennych, nie znajdującą oparcia w sunnie Proroka Muhammada (pokój z nim), a więc nie mającą nic wspólnego z islamem. Podobnie jak zwyczaj obmywania stóp mężowi (jako wyraz szacunku), wydawanie przyjęcia (stypy) po śmierci bliskiego, noszenie obrączek ślubnych i wiele, wiele innych mniej lub bardziej szkodliwych regionalnych naleciałości.

Ponieważ obecne osiągnięcia nauk medycznych udowodniły szkodliwość tego zabiegu (poza przypadkami, kiedy jest wskazany ze względów medycznych) uczeni zaznajomieni z tematem uważają, że jest on z islamem niezgodny.