Cnota kobiety a honor rodziny w świetle grzechu cudzołóstwa

przekład z angielskiego na polski SABINA

Koran ogólnie ostrzega przed ryzykiem związanymi z cudzołóstwem:

{I nie zbliżajcie się do cudzołóstwa! Zaprawdę, jest to czyn szpetny i jakże to zła droga!} [Koran 17:32]

Później, Koran bardziej szczegółowo określa przepisy dotyczące zabronionych stosunków seksualnych:

{Cudzołożnicy i cudzołożnikowi wymierzcie po sto batów, każdemu z nich obojga! W imię religii Boga, jeśli wierzycie w Boga i w Dzień Ostatni, niech nie powstrzyma was żadna względem nich pobłażliwość. I niech pewna grupa wiernych będzie obecna przy ich karze}. [Koran 24:2]

Po definicji wykroczenia pojawiają się bardzo surowe reguły dotyczące udowodnienia przestępstwa:

{A tym, którzy oskarżają kobiety godne, a nie mogą przyprowadzić czterech świadków, wymierzcie siemdziesiąt batów i nie przyjmujcie od nich nigdy świadectwa. To są ludzie szerzący zgorszenie.} [Koran 24:4]

A zatem, po ustanowieniu bezprawności pozamałżeńskich stosunków seksualnych, Koran równocześnie nakłada ograniczenia ścigania tego przestępstwa: czterej naoczni świadkowie potrzebni są - aby udowodnić zarzut seksualnego przewinienia. Prawo islamskie interpretuje regułę Koranu wymagającą zeznania czterech świadków jako wymóg poświadczenia przez nich - penetracji przy stosunku seksualnym. Ta interpretacja opiera się na hadisie Proroka Muhammada według którego pewien mężczyzna koniecznie chciał przed nim przyznać się do cudzołóstwa (Prorok parę razy się odwrócił , aby nie usłyszeć tej informacji). Prorok zatem zadał temu mężczyźnie kilka specyficznych pytań aby potwierdzić że jego czyn faktycznie stanowił akt płciowy [Bukhari,Abu Dawud]

Nadto, islamskie prawo dowodowe wymaga dojrzałości, poczytalności i szczerości świadków (Salama 1982, 109; El-Awa 1982, 126-27; Siddiqi 1985, 43-49). Poza tym, jeżeli zeznanie jakiegokolwiek świadka zostało uzyskane w wyniku naruszenia sfery prywatnej oskarżonego, jest ono niedopuszczalne. Hidaja, kluczowe źródło kodyfikacji hanafickiej szkoły prawnej w Indiach, nawet ustanawia ograniczenia dla oskarżeń dotyczących zina (cudzołóstwa)

Dlaczego Bóg przypisał tyle restrykcji odnośnie czynu karalnego? Ograniczenie możliwości ukarania tylko do tych wypadków, w których cztery osoby zaświadczają o seksualnej penetracji, oznacza w praktyce, że przestępca będzie podlegał karze tylko wówczas, jeśli dwie osoby popełniły dany czyn nago i publicznie. Takie przestępstwo dotyczy o wiele bardziej publicznej amoralności niż osobiste sprawowanie seksualne. Czyli, nawet jeżeli czterej świadkowie ujrzeliby parę uprawiająca seks ale np. pod przykryciem, ich zeznanie nie tylko nie nadawałoby się na oskarżenie o cudzołóstwo lecz mogłoby być powodem oskarżenia tych świadków za oszczerstwo. Podczas gdy Koran potępia pozamałżeński seks jako zło, zezwala muzułmańskiemu systemowi prawnemu pociąganie do odpowiedzialności za popełnienie tego przestępstwa w tych wypadkach, w których odbyło to się publicznie, tak że cztery osoby mogły być świadkami bez naruszania sfery prywatnej osób oskarżonych.

Cherif Bassiouni formułuje „konieczność dowodu i jego wymaganie prowadzą do konkluzji, że surowe kary kierują się przeciwko publicznym aspektom tej formy praktyki seksualnej (Bassiouni 1982, 6). Ta analiza zgadza się z tonem wersetów koranicznych które znajdują się bezpośrednio powyżej podanych wersetach dotyczących cudzołóstwa. Po wersetach definiujących te przestępstwo i z nim związane normy dowodowe, Koran ustanawia:

{Zaprawdę, ci, którzy szerzyli oszczerstwo, stanowią wśród was tylko małą grupę. Nie uważajcie jednak tego za zło dla siebie; przeciwnie, to nawet jest dla was dobrem. Każdy z nich będzie odpowiadał za grzech, jaki popełnił. A kto z nich obciążył się najbardziej, ten dozna kary strasznej. Dlaczegóż, kiedyście to usłyszeli, wierzący - mężczyźni i kobiety, nie pomyśleliście o tym, co jest dobre dla waszych dusz, i nie powiedzieli: "To jest kłamstwo oczywiste?" Dlaczegoż oni nie przyprowadzili czterech świadków na to? A skoro nie przyprowadzili świadków, to są w obliczu Boga kłamcami.

A gdyby nie łaska Boga nad wami i nie Jego miłosierdzie, w życiu na tym świecie i w życiu ostatecznym, to dotknęłaby was kara straszna za to, co wypowiedzieliście. Oto bierzecie na swoje języki i mówicie waszymi ustami coś, o czym nie posiadacie wiedzy; i sądzicie, że to drobnostka, a to u Boga jest wielkie. Dlaczegoż, kiedyście to usłyszeli, nie powiedzieliście: "Nie należy wcale do nas, abyśmy o tym mówili. Niech Tobie będzie chwała! To jest zniesławienie straszne!". Napomina was Bóg, abyście nigdy nie powrócili do czegoś podobnego - jeśli jesteście wierzącymi. [Koran 24:11-17]

Apel Koranu, aby odpowiadać na oskarżenia o uchybienie seksualne: „Nie należy wcale do nas, abyśmy o tym mówili.” przypomina hadis w którym Muhammad niechętnie przyjął przyznanie się do mężczyzny do cudzołóstwa. Koran rozmyśla nad społecznością w której jednostka nie angażuje się w publiczną krytykę niedyskrecji seksualnych innych ludzi. Koraniczne zasady szanują prywatność i godność człowieka, za wyjątkiem sytuacji, kiedy pogwałcenie prawa staje się kwestią publicznej nieprzyzwoitości.

Branie pod uwagę kontekstu danych wersetów koranicznych podkreśla znaczenie tej zasady prawa islamskiego a szczególnie jego znaczenia wobec godności kobiet. Wersety opisujące przestępstwo cudzołóstwa oraz wersety piętnujące publiczne dyskusje na ten temat zostały ujawnione zaraz po „aferze naszyjnikowej” w której żona Muhammada, Aisza została przez pomyłkę zostawiona przez karawanę na pustyni, kiedy szukała zgubionego naszyjnika (al-Tabari 1910, 18:86-101; al-‘Umari 1991, 2:82-84). Aisza wróciła do domu w towarzystwie młodego nieżonatego mężczyzny, który znalazł ją [na pustyni] i odprowadził do domu. Pogłoski o pobycie Aiszy sam na sam z owym mężczyzną szybko rozeszły się po tak małym mieście, jakim była wówczas Medyna, i dopiero powyższe wersety położyły im kres. Zatem samo objawienie tych wersetów wyniknęło z zajścia dotyczącego ataku na kobiecą godność – honor Aiszy. Faktycznie werset przedstawiający surową karę za oszczerstwo kieruje się szczególnie przeciwko zarzutom kwestionującym cnotę kobiety.

{A tym, którzy oskarżają kobiety godne, a nie mogą przyprowadzić czterech świadków, wymierzcie osiemdziesiąt batów i nie przyjmujcie od nich nigdy świadectwa....} [Koran 24:4].

Skąd koncentracja na kobietach? Fokus ten nie dziwi, jeżeli spojrzy się na tą sprawę z perspektywy kulturowej. W prawie każdej kulturze na świecie kobieca moralność wydaje się być ulubionym przedmiotem oszczerstwa, plotek i obrazy. Faktycznie, w patriarchalnych społeczeństwach istnieje tendencja uważania cnoty kobiety za krytyczny aspekt honoru jej rodziny, szczególnie mężczyzn.

Na przykład w brytyjskim prawie (które w Pakistanie obowiązywało aż do wprowadzenia prawodawstwa hudud (kar przypisanych przez Allaha w Koranie)) gwałt na kobiecie był przestępstwem karalnym – rozsądzanym między mężczyznami, albowiem do sądu wnosił oskarżenie przeciwko sprawcy - mąż zgwałconej kobiety. Miejsce kobiety było z boku procesu, w którym jej mąż występował przeciwko gwałcicielowi. To kulturowe zjawisko – uzależnienie honoru rodziny od cnoty kobiety - nadal egzystuje w wielu krajach, i jednym z nich jest Pakistan. Badania wskazują, że w Pakistanie rodziny niechętnie odwiedzają lub pomagają kobietom, które przez dłuższy czas zmuszone są przebywać w więzieniu z powodu oskarżenia o zina (nierząd), albowiem „zarzut ziny jest poważną hańbą” (Patel 1991, 27).

Co jest o wiele bardziej niepokojące, samobójstwo – uznaje się za honorowe rozwiązanie takiego „poniżenia”, szczególnie w przypadkach związanych z przemocą seksualną. Na przykład, kiedy Khursheed Bogum została zgwałcona w roku 1992 jej mąż oraz syn „zażyczyli sobie, aby popełniła samobójstwo”, nawet kiedy aktywiści praw człowieka tłumaczyli, że została zgwałcona bez własnej winy (Scroggins 1992, A10). To nastawienie prowadzi bardzo łatwo do manipulacji i do rozwoju plemiennego nastawienia, w którym ciało kobiety staje się narzędziem zemsty mężczyzn na mężczyznach. Faktycznie, coraz częściej w Pakistanie „formą zemsty na męskich członkach rodziny, są gwałty na należących do niej kobietach” (Patel 1991, 36). Nawet w obrębie rodziny, fizyczne uszkadzanie kobiet (a nawet ich zabijanie) za rzekomą niewierność lub inne kłopoty sprawione rodzinie jest nieszczęsną tradycją na subkontynencie Indio-pakistańskim. Według dokumentacji zgromadzonych przez organizacje praw człowieka, „honorowe morderstwa” na kobietach podejrzanych o niewłaściwe prowadzenie seksualne, popełnione przez mężczyzn z danej rodziny - niestety - nie są ograniczone wyłącznie do tej części świata.

Koran zawiera srogie słowa dla takiej eksploatacji kobiecej godności. Jakby przewidując mizoginiczną tendencję społeczeństwa, Koran zabrania spekulacji odnośnie zachowań seksualnych kobiety. Nie można poddawać w wątpliwość charakteru kobiety, bez oficjalnego oskarżenia i szczegółowych, pewnych dowodów (czterech naocznych świadków stosunku) na to, że kobieta swoim zachowaniem narusza publiczny porządek. Jeżeli nie ma takiego dowodu każda osoba zaangażowana w zarzut podlega fizycznej karze za oszczerstwo, (bo nawet jeżeli dana informacja jest prawdą każdy świadek zostanie ukarany za oszczerstwo jeżeli nie ma dalszych trzech świadków, Koran 24:11-17). Tak jak społeczeństwo muszą oni zostawić ją w spokoju, bez względu na rezultat. Gdzie społeczeństwo odmawia utrwalania plotek odpowiadając {„Nie należy wcale do nas, abyśmy o tym mówili}. (Koran 24:16-17) patriarchalna tendencja kładzenia honoru społeczeństwa w kobiecą seksualność traci moc. W wypadku wzmianki o niestosownym zachowaniu kobiety o podłożu seksualnym, koraniczna odpowiedź to: „Odejdź. Zostaw ją samą. Nie uchybiaj jej godności. Honor kobiety nie jest narzędziem lecz jej fundamentalnym prawem.”