08. ŻYCIE W MEKCE; W cieniu przesłania i proroctwa

W jaskini Hira

Gdy Prorok Muhammad (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) miał prawie czterdzieści lat, zwykł spędzać długie godziny w odosobnieniu, medytując i rozmyślając o wszystkim, co było związane z całym stworzeniem wokół niego. To refleksyjne usposobienie pomogło poszerzyć przepaść duchową pomiędzy nim a jego rodakami. Zaopatrywał się w Sałiq (owsiankę jęczmienną) i wodę, a następnie kierował się prosto ku wzgórzom i wąwozom w sąsiedztwie Mekki. Jedno z tych miejsc było dla niego szczególne – jaskinia zwana Hira', w Górze an-Nur (Górze Światła). Była to oddalona zaledwie dwie mile od Mekki mała jaskinia, długa na 4 łokcie i szeroka na 1,75 łokcia. Zawsze chodził tam i karmił biedaków, którzy do niego przychodzili. Dużo czasu – w szczególności ramadanie – poświęcał na akty czci i rozmyślanie o otaczającym go świecie. Jego serce było niespokojne z powodu złej moralności i bałwochwalstwa szerzących się wśród jego ludzi; jednak był on jeszcze wtedy bezradny, gdyż nie znał żadnego określonego rozwiązania czy żadnej konkretnej metody, którą mógłby przyjąć i wytępić panujące wokół złe praktyki. To osamotnienie towarzyszące tego rodzaju metodom kontemplacyjnym należy rozumieć z Boskiej perspektywy. Był to etap przygotowawczy do okresu wielkiej odpowiedzialności, jaka wkrótce potem spadła na jego barki.

Odosobnienie i dystans do nieczystości życia były dwoma nieodzownymi warunkami, by mógł poznać to, co trzymał dla niego Allah, przygotowując go do udźwignięcia ogromnej odpowiedzialności, do zmienienia oblicza ziemi i zmienienia biegu historii. To był okres odosobnienia, trwający trzy lata poprzedzające rozpoczęcie jego misji, wejścia w nową erę kontaktu z tym, co Niewidzialne, a czego Allah pozwolił mu doświadczyć.[1]

Gabriel (pokój z nim) przynosi Objawienie

Kiedy Muhammad (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) skończył czterdzieści lat - mówi się, że jest to wiek, w którym Prorocy zawsze dostawali nakaz wyjawiania swego Przesłania - zaczęły się pojawiać oznaki jego misji proroczej i migotać na horyzoncie życia. Wśród tych znaków było to, że kamienie w Mekce słały mu pozdrowienie pokoju; każdy z jego snów sprawdzał się w jasny sposób; trwało to przez sześć miesięcy. Jego misja prorocza trwała 23 lata, tak więc ten okres sześciu miesięcy prawdziwych wizji stanowił integralną część czterdziestu sześciu części misji proroczej. W ramadanie, w trzecim roku odosobnienia w jaskini Hira, Allah zażyczył Sobie, by Jego łaska spłynęła na ziemię i Muhammad (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) został zaszczycony misją proroczą, a światło Objawienia pojawiło się przed nim niespodziewanie wraz z pierwszymi wersetami Szlachetnego Koranu.[2]

Jeśli chodzi o dokładną datę, wnikliwe badania szczegółowych dowodów wskazują na 21. noc ramadanu, tzn. 10 sierpnia 610 r. n.e., gdy Prorok Muhammad (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) miał dokładnie 40 lat księżycowych, 6 miesięcy i 12 dni, tj. 39 lat gregoriańskich, 3 miesiące i 22 dni.[3]

'Aisza (oby Allah był z niej zadowolony) przekazała następującą narrację o tym najważniejszym wydarzeniu przynoszącym Boskie światło, które rozproszyło ciemności niewiary i ignorancji. Wyznaczyło to nowy bieg w historii:

Pierwsze początki Objawienia dla Wysłannika Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) miały formę prawdziwych snów, które w niezwykły sposób zawsze się sprawdzały. Potem odosobnienie stało mu się drogie i udawał się do jaskini Hira, by zająć się tam Tahannuth (wykonywaniem aktów czci) przez określoną liczbę nocy przed powrotem do swej rodziny, a następnie wracał po zaopatrzenie na ponowny taki pobyt. W końcu nieoczekiwanie dotarła do niego Prawda, kiedy przebywał w jaskini. Przybył do niego anioł i powiedział: "Czytaj". "Nie umiem czytać" – odpowiedział Muhammad (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim). Potem opisał (to wydarzenie – przyp. tłum.): "Następnie chwycił mnie i uścisnął mnie mocno, po czym mnie puścił i powtórzył nakaz 'Czytaj'. 'Nie potrafię czytać' – powiedziałem i raz jeszcze uścisnął mnie i trzymał, aż opadłem z sił. Wtedy znów powiedział: 'Czytaj'. 'Nie potrafię czytać' – odpowiedziałem. Uścisnął mnie po raz trzeci, po czym puścił mnie i powiedział:

Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) powtórzył te wersety. Drżał ze strachu. W takim stanie wrócił do żony, Chadidży (oby Allah był z niej zadowolony) i poprosił: "Okryjcie mnie… okryjcie mnie". Oni okryli go, aż poczuł się bezpiecznie. Wtedy opowiedział Chadidży (oby Allah był z niej zadowolony) o tym, co wydarzyło się w jaskini i dodał, że był przerażony. Jego żona próbowała go pocieszyć i zapewniła go: "Allah nigdy cię nie zhańbi. Ty utrzymujesz dobre stosunki z rodziną; pomagasz słabym, biednym i potrzebującym; przyjmujesz gości i pokonujesz trudności na drodze prawdy".

Następnie udała się z Prorokiem (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) do swego kuzyna, Łaraqi bin Nałfal bin Asad bin 'Abdul-'Uzza, który został chrześcijaninem w okresie przedislamskim i przepisywał Święte Pisma po hebrajsku; pisał z Ewangelii po hebrajsku to, co Allah chciał, żeby napisał. Był on starym, niewidomym człowiekiem. Chadidża (oby Allah był z niej zadowolony) rzekła do niego: "Kuzynie, wysłuchaj swojego bratanka!" Łaraqa spytał: "O mój bratanku! Co zobaczyłeś?" Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) opowiedział co mu się przydarzyło. Łaraka rzekł: "To Namus" (tzn. anioł, któremu powierzono Boskie Sekrety,) którego Allah wysłał do Mojżesza. Chciałbym być młodszy i dożyć czasu, kiedy twoi ludzie się od ciebie odwrócą". Muhammad (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) spytał: "Wypędzą mnie?" Łaraqa potwierdził i powiedział: "Każdy, kto przybył z czymś podobnym do tego, co ty przyniosłeś, doświadczył wrogości. Gdybym dożył tego dnia, wspierałbym cię z całych sił".

Kilka dni później Łaraqa zmarł, objawienie także ustało.[4]

Przerwa w Objawieniach

Ibn Sa'd przekazał od Ibn 'Abbasa (oby Allah był z niego zadowolony), że Objawienie ustało na kilka dni.[5] Po wnikliwym badaniu wydaje się to być najbardziej prawdopodobne. Mówienie, że trwało to trzy i pół roku czy dwa i pół roku, jak twierdzą niektórzy, nie jest poprawne, jednak nie ma tu miejsca na wnikanie w dalsze szczegóły.

W tym czasie Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) był przygnębiony, zdziwiony i zakłopotany.

W Księdze Snów al-Buchari zapisał, że Boskie natchnienie ustało na jakiś czas, a Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) stał się – jak słyszeliśmy - tak smutny, że kilkakrotnie chciał się rzucić ze szczytu góry.

Za każdym razem, gdy się na nią wspinał z takim zamiarem, pojawiał się przed nim Gabriel (pokój z nim) i mówił: „O Muhammadzie! Zaprawdę, ty jesteś Wysłannikiem Allaha posłanym w prawdzie”, po czym jego serce się uspokajało, wyciszał się i wracał do domu.

Za każdym razem, gdy nadejście Objawienia się opóźniało, robił to, co poprzednio, lecz znów pojawiał się przed nim Gabriel (pokój z nim) i mówił mu to, co wcześniej.[6]

Raz jeszcze Gabriel (pokój z nim) przybywa z Objawieniem od Allaha

Ibn Hadżar powiedział: „To (ta kilkudniowa przerwa w objawieniach Allaha) było po to, by ulżyć Wysłannikowi Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim), aby przestał się bać tego, czego doświadczył i miało sprawić, że zatęskni za Objawieniem.[7] Kiedy cień zakłopotania zmalał, sztandary prawdy zostały wzniesione, Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) upewnił się, że został wybrany na Posłańca Wielkiego Pana. Był także pewny, że ten, który do niego przybył nie był nikim innym jak ambasadorem natchnienia. Oczekiwanie i tęsknota za nadejściem objawienia była przyczyną wytrwałości i opanowania związanych z nadejściem natchnienia Allaha. Al-Buchari przekazał od Dżabira bin 'Abdullaha, że słyszał, jak Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) mówił o tym okresie przerwy w następujący sposób:

„Idąc, usłyszałem głos z nieba. Spojrzałem w górę i ujrzałem tego samego anioła, który przyszedł do mnie w jaskini Hira. Siedział na krześle pomiędzy niebem a ziemią. Przestraszyłem się go i ukląkłem na ziemi.Poszedłem do domu i powiedziałem: „Okryjcie mnie… okryjcie mnie…”. Potem Allah objawił mi następujące wersety:

{O ty (Muhammadzie) okryty (odzieniem)! Powstań i ostrzegaj! I twego Pana (Allaha) wysławiaj! I swoje szaty oczyszczaj! A od ar-Rudżz (fałszywych bożków) trzymaj się z daleka!” [Koran, 74:1-5]

Po tym Objawienie przychodziło często i regularnie.[8]

Także w Sahih: "Pozostałem w jaskini Hira przez miesiąc. Kiecy mój pobyt tam się skończył, zszedłem, by usłyszeć wołanie kiedy dotarłem do wnętrza doliny". Następnie wspomniał coś podobnego do tego, co poprzednio. To znaczy że zszedł po zakończeniu się miesiąca ramadan i to jasno pokazuje, że przerwa pomiędzy objawieniami wynosiła zaledwie dziesięć dni, ponieważ inny ramadan nie minął po pierwszym objawieniu.

Posłannictwo zostało odroczone w zakresie opóźnienia w objawieniu i rozpoczęło się wersetem, który niesie dwie kategorie jasno wyjaśnionych obowiązków:

Przekazywanie i Ostrzeganie: To były pierwsze jego obowiązki, jak powiedział Allah:

{Powstań i ostrzegaj!} [Koran 74:2]

Znaczyło to, że ma ostrzegać ludzi przed karą Allaha jeśli nie zaprzestaną swej tyranii, zejścia z właściwej drogi i czczenia kogokolwiek poza Allahem oraz dodawania Mu partnerów, przypisywania innym Jego Atrybutów, Jego Praw i wszystkiego, co On robi.

Stosowanie się samemu do nakazów Allaha: T był inny obowiązek, jak powiedział Allah:

{I twego Pana wysławiaj!} [Koran 74:3]

Co oznacza, czcij tylko Jego, bez żadnych partnerów.

{I twoje szaty oczyszczaj!} [Koran 74:4]

Widocznym celem tego jest, by oczyszczał swoje odzienie i ciało, gdyż osoba stająca przed Allahem, by Go wysławiać, nie robi tego będąc brudną.

Jeśli tego rodzaju oczyszczenie jest wymagane, to oczyszczenie się z plugastwa dodawania Allahowi partnerów oraz z budzących odrazę czynów i zachowań tym bardziej powinna być wymagane.

{Od obrzydliwości - uciekaj!} [Koran 74:5]

Co oznacza trzymanie się z dala od tego, co wywołuje gniew Allaha, poprzez trwanie w posłuszeństwie i powstrzymywanie się od aktów nieposłuszeństwa.

{Nie obdarzaj, by otrzymać więcej!} [Koran 74:6]

Czyli nie bądź miły dla ludzi tylko po to, by zostać przez nich wynagrodzonym, albo zyskać jakieś korzyści w tym życiu.

Jeśli chodzi o ostatni werset, wskazuje on na szkodliwość oczekiwania czegoś od jego ludzi, kiedy rozpoczyna się religijna separacja, kiedy nawołuje ich do jedynego Allaha i ostrzega ich przed Jego karą oraz mocą. Allah powiedział:

{I dla twojego Pana bądź cierpliwy!} [Koran 74:7]

Te wersety rozpoczynają się podniosłym wezwaniem, powołując Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) tym rozkazem, wyciągając go z jego uśpienia i wygody, by zmagał się i znosił trudy:

{O ty, okryty płaszczem! Powstań i ostrzegaj!} [Koran 74:1-2]

Niektóre ze szczegółów dotyczących kolejnych etapów Objawienia

Zanim przejdziemy do szczegółów dotyczących okresu przekazywania Przesłania i misji proroczej, chcielibyśmy zapoznać się z etapami Objawienia, które stanowiło źródło Przesłania i treść Nawoływania. Ibn al-Qajjim powiedział o tych etapach:

Pierwszy: Etap prawdziwych wizji. Był to początek Objawienia danego Wysłannikowi Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim).

Drugi: To, co anioł w sposób niewidoczny wkładał do serca i umysłu Proroka. Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) powiedział: „Szlachetny Duch objawił mi: ‘Żadna dusza nie zginie, jeżeli nie zboczy z właściwej drogi, więc obawiajcie się Allaha i proście Go uprzejmie. Nigdy nie bądźcie tak niecierpliwi, by znaleźć się na krawędzi nieposłuszeństwa względem Allaha. Tego, co ma Allah nie można zdobyć inaczej, jak poprzez bycie Mu posłusznym”.

Trzeci: Anioł odwiedzał Wysłannika Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) pod postacią człowieka i przemawiał do niego bezpośrednio. To pomogło mu zrozumieć w pełni to, co anioł mu przekazywał. Czasem także Towarzysze Proroka widzieli anioła w tej postaci.

Czwarty: Anioł przybywał do niego jak bicie dzwonu i była to najtrudniejsza forma, gdyż anioł trzymał się go mocno, aż pot spływał Prorokowi (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) z czoła, nawet w najzimniejszy dzień. Jeśli Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) był wtedy na wielbłądzie, wielbłąd nie wytrzymywał tego ciężaru i natychmiast klękał na ziemi. Pewnego razu Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) miał takie właśnie Objawienie, kiedy siedział, a jego udo było przy udzie Zajda. Zajd czuł, że nacisk ten niemal zranił jego udo.

Piąty: Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) widział anioła w jego rzeczywistej postaci. Anioł objawiał mu to, co Allah nakazał mu objawić. Jest o tym wspomniane w Koranie w surze an-Nadżm (rozdział 53 – Gwiazda) - stało się to dwukrotnie.

Szósty: To, co Sam Allah objawił mu w niebie, tzn. kiedy Muhammad (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) wzniósł się do nieba i otrzymał od Allaha rozkaz wykonywania Salat (modlitw).

Siódmy: Słowa Allaha przekazane Jego Wysłannikowi (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) bezpośrednio, bez pośrednictwa anioła. Był to przywilej dany wcześniej Mojżeszowi (pokój z nim) i jasno poświadczony w Koranie, tak jak poświadczone jest to w odniesieniu do naszego Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) w surze al-Isra (rozdział 17 – Podróż Nocna) w Świętym Koranie.

Niektórzy uczeni religijni dodali kontrowersyjny etap ósmy, mianowicie taki, że Allah przemawiał do Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) bezpośrednio, bez żadnej przesłony między nimi. Ta kwestia pozostaje jednak nie potwierdzona.[9]

------------------------------------------------------------------

[1] Zob. podstawowa historia w Sahih al-Buchari nr 3 oraz Ibn Hiszam 1/235-236

[2] Ibn Hadżar powiedział: "Al-Bajhaqi wspomniał, że sny te pojawiały się przez sześć miesięcy. Wobec tego jego misja prorocza rozpoczęła się snami, które pojawiły się w miesiącu jego urodzin, rabi u-ałłal, po tym, gdy skończył czterdzieści lat. Następnie przybyło Objawienie już na jawie, które rozpoczęło się podczas ramadanu (Fathul-Bari 1/27)

[3] Historycy mają różne poglądy co do miesiąca, w którym Allah uhonorował go misją proroczą oraz miesiąca, w którym zesłane zostało Objawienie. Spora grupa utrzymuje pogląd, że był to miesiąc rabi ul-ałłal. Inna grupa mówi, iż był to ramadan. Niektórzy twierdzą, że był to radżab (zob. Muchtasar Siratir-Rasul - Szejch 'Abdullah an-Nadżdi, str. 50). My wolimy drugi pogląd, mówiący, iż nastąpiło to podczas ramadanu, zgodnie ze słowami Allaha: "To jest miesiąc ramadan, w którym został zesłany Koran..." (2:185), oraz: "Zaprawdę, zesłaliśmy go w Noc Przeznaczenia." (97:1). A wiadomym jest, że Noc Przeznaczenia jest w czasie ramadanu, a to jest znaczenie Jego Słów: "Zesłaliśmy ją (Księgę) w noc błogosławioną. Zaprawdę, My jesteśmy ostrzegającymi." (44:3). W dodatku odosobnienie Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) w jaskini Hira' miało miejsce podczas ramadanu i - jak wiadomo - Gabriel (pokój z nim) zstąpił podczas tego miesiąca. Następnie uczeni różnią się co do dnia, w którym rozpoczęło się Objawienie. Jedni mówią, że było to siódmego, inni, że siedemnastego, a jeszcze inni, że osiemnastego (zob. Muchtasar Siratir-Rasul - Szejch 'Abdullah an-Nadżdi, str. 75 oraz Rahmatul-lil-'Alamin 1/49). Al-Chudari stwierdził, że było to siedemnastego (Muhadarat Tarich al-Islamija 1/69). My wolimy pogląd, że było to dwudziestego pierwszego, ponieważ wszyscy lub większość uczonych Siry zgadza się co do tego, że Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) został powołany w poniedziałek, co wspiera przytaczana przez imamów hadisów narracja od Abu Qatady, że Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) został zapytany o post w poniedziałek i odrzekł: "W tym dniu się urodziłem i w tym dniu zostałem powołany", albo "spłynęło na mnie Objawienie" (Sahih Muslim 1/368, Ahmad 5/297, 299, Al-Bajhaqi 4/286, 300, Al-Hakim 2/602). Podczas tamtego roku w ramadanie poniedziałek wypadł siódmego, czternastego, dwudziestego pierwszego i dwudziestego ósmego. Autentyczne narracje dowodzą, że Noc al-Qadr (Przeznaczenia) miała miejsce w nieparzystą noc podczas ostatnich dziesięciu nocy ramadanu. Tak więc jeśli spojrzymy na słowa Allaha "Zaprawdę, zesłaliśmy go w Noc Przeznaczenia" (97:1) i narrację Abu Qatady, że Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) został powołany w poniedziałek, a następnie weźmiemy pod uwagę obliczenia oparte na nauce wyznaczania dat, kiedy poniedziałek wystąpił podczas ramadanu tamtego roku, uznajemy, że został on powołany w poniedziałek dwudziestej pierwszej nocy ramadanu.

[4] Sahih al-Buchari 1/2,3. Al-Buchari zapisał go z nieco zmienionymi słowami w Księdze Tafsir i Interpretacji Snów

[5] Fathul-Bari 1/27,12/360

[6] Sahih al-Buchari 2/340

[7] Fathul-Bari 1/27

[8] Sahih al-Buchari, Księga Tafsir, 2/733

[9] Zadul-Ma'ad 1/18

>Fazy i etapy misji proroczej