słownik POSTACI
Opracowanie Elżbieta Al-Saleh
A
Abu al-Qasim - ojciec Qasima - kunja Proroka Muhammada
Abu bakr as-Siddiq - towarzysz i teść Proroka Muhammada, pierwszy kalif, ojciec Aiszy, żony Proroka
Abu Dawud - Sulaiman Ibn Al-Aszath al-Sijistani; ur. Basra 202 roku hidżry; zm. 275 roku hidżry; kompilator jednej z sześciu poprawnych ksiąg hadisów, zwanej Sunnan Abu Dawud, zawiera ok. 527 hadisów
Abu Hanifa - imam Abu Hanifa an-Naman, założyciel szkoły hanifickiej
Abu Hurajra - towarzysz Proroka Muhammada, narrator wielu hadisów, przyjął islam w 7 roku hidżry; więcej
Adam - pierwszy człowiek stworzony przez Allaha, pierwszy Prorok, ojciec ludzkości
Ahmad - imię w jęz. arabskim; podstawowa forma (trzon) imienia Muhammad
Ajub - Hiob, poddany ciężkim próbom, pozostał wierny Allahowi
Ali ibn abi Talib - syn Abu Taliba; mąż Fatimy, córki proroka Muhammada; miał z nią 3 synów; czwarty kalif prawowierny
Allah - 1) Jeden Bóg; Bóg Adama, Abrahama, Jakuba, Mojżesza, Jezusa, Muhammada. Stwórca świata, rzeczy widzialnych i niewidzialnych; Cześć muzułmanie oddają jedynie Allahowi i tylko do niego wznoszą modlitwy; atrybuty Allaha są wyjątkowe, charakterystyczne jedynie dla Allaha, stąd islam odrzuca teorię, stworzenia człowieka na obraz i podobieństwo Boga
Amina - imię matki Proroka Muhammada
Anas ibn Malik - zob. malik
Ansarowie - pomocnicy, mieszkańcy Medyny (Jatribu), którzy pomagali Prorokowi i tym muzułmanom, którzy wyemigrowali z nim z Mekki, tzw. Muhadżirom
B
banu Adam - potomstwo, dzieci Adama, ród ludzki, ludzie
banu al-Asfar - Bizantyjczycy
banu Haszim - potomkowie, ród Haszymitów
banu Israil - Dzieci Izraela - potomstwo proroka Jakuba; termin często pojawiający się w Koranie
Bilal - pierwszy muezin wyznaczony przez Proroka Muhammada. Bilal pochodził z Abisynii, był niewolnikiem, którego wyzwolił Abu Bakr
Buchari - Abu ‘Abdallah Muhammad ibn Isma’ Bukhari. Urodził się w Bukharah,w 194 roku hidżry, zmarł mając 62 lata; kompilator hadisów (Sahih al-Bukhari), jego kolekcja uznawana jest za pierwszy poprawny zbiór (spośród sześciu uznawanych). Buchari w celu potwierdzenia autentyczności hadisów podróżował do Bagdadu, Basry, Kufa, Mekki, Medyny, Syrii i Egiptu
D
dadżdżal - uzurpator, kłamca; fałszywy Mesjasz, Wielki Kłamca, zwany też Antychrystem, przed którym ostrzegali wszyscy Prorocy, oraz który, jak przekazał Prorok Muhammad, będzie największą próbą na ziemi i jednym z największych znaków nadejścia dnia Sądu Ostatecznego; zwiedzie wielu ludzi, aczkolwiek zostanie pokonany przez prawdziwego Mesjasza, Jezusa syna Marii, który powróci i rządzić będzie zgodnie z prawem islamu; więcej
Dawud - prorok Dawid, Król Izraela wymieniony w Koranie, któremu Allah objawił Zabur - Księgę Psalmów
Dżibrail, Dżibril - Anioł Gabriel, który przynosił prorokom objawienia od Allaha, występuje też jako ruh al-quds -‘duch święty’; ar-ruh al-amin –wierny duch; więcej
E
Eliah - Elijah, prorok islamu, wymieniony również w Starym Testamencie
H
hanafita - muzułmanin – sunnita, członek ugrupowania hanafitów tzn. szkoły myśli, której założycielem był Abu Hanifah
hanif - wyznawca religii monoteistycznej oddający cześć tylko Allahowi, dedykujący akty czci jedynie dla Allaha h. był prorok Abraham
Hawwa - Ewa, pierwsza kobieta stworzona przez Boga, mieszkanka Raju
Hubal - bożek, któremu oddawali cześć politeistyczni Arabowie na Półwyspie Arabskim przed nastaniem islamu
Hums - 1) plemię Kurajszytów, ich potomkowie oraz sprzymierzeńcy; 2) dosł. zapał; prostolinijność
Husain - drugi syn Alego i Fatimy - córki proroka Muhammada
I
iblis - diabeł; i. to imię dżinna; który odmówił wykonania pokłonu przed Allahem
ibn Adam - dosł. syn Adama; człowiek, ludzkość
ibn Madżah - al-Hafiz Abdullah Muhammad ibn Jazid Al-Quzwiny; jeden z kolekcjonerów hadisów, w celu ich weryfikacji podróżował do Iraku, Hidżazu, Egiptu i Syrii; autor Sunnan
Ibrahim - Abraham, prorok w islamie określony mianem przyjaciela Allaha ze względu na nieskazitelną wiarę oraz sprawiedliwe i pobożne postępowanie, niezależnie od okoliczności; A. oznaczał się trzema wyjątkowymi cechami: cierpiał z powodu postępowania innych ludzi; był niezwykle miłosierny; w kłopotach i trudnościach zwracał się do Boga Jedynego (arab. Allah)
illah - 1) ten, któremu oddaje się cześć 2) ten, którego istnienie wykracza poza możliwości poznawcze umysłu człowieka; 3) ten, który zasługuje na nieograniczoną miłość oraz cześć; 4) ten, którego nie można poznać za pomocą zmysłów, ukryty
imam - 1) kalif, przywódca; władca muzułmański; 2) szyici mianem imama określają 12 przywódców ich ugrupowania, których nazywają prawdziwymi imamami; 3) imam, lider sytemu prawa np. Abu Hania; 4) osoba, która prowadzi modlitwę zbiorową;
imam Malik - założyciel ugrupowania sunnickiego, tzw. szkoły malikocjiej; imam Abu Abdullah Malik ibn Anas, ur. w Medynie w 93 roku hidżry; pobierał nauki u Sahla ibn Sa’da, jednego z towarzyszy Proroka; uznawany za uczonego obdarzonego ogromną wiedzą na temat islamu, przyjaźnił się z imamem Abu Hanifa mimo, iż dzieliły ich poglądy odnośnie niektórych kwestii poruszanych przez sunnę; zm. w Madynie w 179 roku hidżry; autor al-Muwatta; do jego uczniów zaliczał się Asz-Szafi’i, którego imieniem w późniejszym czasie nazwało się kolejne ugrupowanie
Imam Muhammad - Abdullah bin al-Hasan, znany jako Imam Muhammad, student Abu Hanify oraz Imama Malika (przez 3 lata); znany jako uczeń Abu Hanify, z którego poglądami czasami się różni
Isa - Jezus; masih ibn Marjam - mesjasz syn Marii; muzułmanie wierzą w Jezusa , jego niepokalane poczęcie, cuda; wg islamu Jezus był jednym z proroków wysłanym przez Boga, nauczającym monoteizmu; muzułmanie nie wierzą w ukrzyżowanie Jezusa, nie uznają koncepcji odkupienia grzechów przez ukrzyżowanie; ukrzyżowany został inny człowiek, natomiast Jesus został przez Boga zabrany do Nieba; Koran 3:45-48, 59; 19:16-36; 21:91
Ishaq - Izaak, prorok, syn proroka Abrahama; wymieniony w Koranie jako obiecane dziecko oraz dar Boży dla Abrahama
Izrael - przydomek proroka Jakuba
Izrail - Anioł Śmierci, arab. malak al-maut, przychodzi do człowieka po jego duszę w godzinie śmierci
J
Jadżudż wa Madżudż - Gog i Magog; nazwy dwóch dzikich, okrutnych plemion, które szerzyć będą na ziemi zniszczenie; symbol zbliżającej się godziny Sądu Ostatecznego [zob. Koran Sura Al-Kahf XLVII:94, 97, 99, Al-Anbija 96]
Jahija - prorok Jan syn Zachariusza, w Ewangelii występuje jako Jan Chrzciciel
jahud - żydzi, którym objawiona zostałą Tora (uznawana w islamie za jedną z Ksiąg Objawionych przez Boga Jedynego), stąd nazywani też ahl al-kitab – Ludzie Księgi
Jaqub - Jakub, syn Izaaka; prorok
K
kafir - osoba, która praktykuje kufr (niewiarę), dosł. ukrywający, skrywający; osoba która ukrywa prawdę przed wiernym; niewierny; oznakami niewiary w islamie jest spełnienie chociażby jednego z 6 warunków; k. to osoba, która: 1) zaprzecza lub/i nie wierzy w Boga 2) nie wierzy w monoteizm 3) wierzy w monoteizm lecz cechuje ją brak wiary w objawienia np. Święte księgi, aniołów, dzień Sądu Ostatecznego; 4) oddaje cześć innym poza Bogiem, 5) wierzy w Boga i objawienia, jednak nie uznaje Muhammada za proroka i wysłannika Bożego, l.mn. kafirun; więcej
kalif - 1) osoba, która podąża za poprzednikiem, naśladowca, następca; 2) imam, władca muzułmański; 3) określenie przywódców wspólnoty muzułmańskiej, którzy objęli władzę po śmierci Proroka; k. może zostać wolny mężczyzna, który: a) jest dojrzały, w pełni sił umysłowych; c) uczony w kwestiach religijnych d) sprawiedliwy, cieszący się dużym autorytetem e) wywodzący z plemienia Kurajszytów; l.mn. chulafah
Kurajszyci - jedno z największych plemion zamieszkujących Arabię w okresie przed islamem, plemię posiadało b. duże wpływy oraz zasoby finansowe, należał do niego prorok Muhammad.
L
Lat - bożek, którego czcili Arabowie w erze ignorancji przed islamem zob. Uzza
M
Munkar i Makir - aniołowie śmierci, egzaminujący duszę w grobie; więcej
Madżudż - zob. Jadżudż wa Madżudż
malak - anioł; istota stworzona przez Boga z powietrza; nie odczuwa pragnień fizycznych, obce jest mu pożądanie rzeczy materialnych, noce i dnie spędza na służbie Bożej; każdemu z aniołów przypisane są określone zadania, obowiązki; więcej
Marjam - Maria, matka Jezusa, wymieniona w Koranie jako jedna z najbardziej pobożnych kobiet, otaczana wielkim szacunkiem przez muzułmanów
Masih ibn Marjam - mesjasz syn Marijam (Marii) przydomek proroka Jezusa; zob. Isa; czytaj: Koran (m.in.) 3:45-48, 59; 19:16-36; 21:91
maula - 1) wyzwolony niewolnik; 2) w Koranie ‘Obrońca, Wspomagający’ – przydomek Allaha
muaqqibat - aniołowie chroniący człowieka (w dzień i w nocy) którzy następują po sobie (znajdują się przed i za człowiekiem)
Muhammad - ostatni Prorok, któremu objawiony został Koran w okresie od 610-632 r.; ur. w Mekce około 570 r., zmarł w Medynie; Muhammad obdarzony był nieprzeciętnymi cechami charakteru, wysoką moralnością i bogobojnością; wysłany przez Allaha do całej ludzkości z religijnym przesłaniem wspólnym poprzedzającym go prorokom; więcej
Musa - prorok Mojżesz
mutazilyci - separatyści, ugrupowanie którego założycielem był Wasil inb Ata, który odłączył się od szkoły Hasan al-Basri
R
Raqib wa Atib - dwa anioły, które towarzyszą stale człowiekowi, zapisując jego myśli, słowa i uczynki. Ten, który znajduje się po prawej stronie – zapisuje dobre rzeczy, a po lewej – naganne; więcej
rasul - wysłannik Allaha, termin ogólny odnoszący się do wszystkich i każdego z wysłanników
rasul Allah - Wysłannik Allaha czyli prorok Muhammad
S
Safija - żona Proroka Muhammada, wdowa po Kinanah'ie, przywódcy żydowskiego plemienia z Chajbaru (miasto na Płw. Arabskim, dziś na teranie Arabii Saudyjskiej); więcej
salaf - 1) przodkowie; 2) al-salaf al-salihin - pobożni pionierzy, uczeni islamu, do których zaliczają się Towarzysze Proroka Muhammada - Sahabah - i pokolenie po nich następujące – Tabun; 3) imamowie czterech szkół prawa (fiqh) – mazhabów - oraz ich naśladowcy
salafi - osoba, która podąża drogą Salafów
T
Tabiun - 1) naśladowca, następujący po, idący w ślad; 2) należący do 3) podporządkowany komuś
Tabiun at-Tabiin - naśladowca naśladujących, członek pokolenia muzułmanów następującego po Towarzyszach (Sahabah), uczniowie towarzyszy Proroka; iIch relacje są przyjmowane, aczkolwiek mają mniejszą wagę, niż relacje osób bezpośrednio związanych z Prorokiem
Tirmizi - al-Hafiz Abu Isa Muhammad ibn Isa Tirmizi, jeden z kompilatorów hadisów, w celu pogłębiania wiedzy podróżował do Iraku, Hidżazu, Kurasan; autor as-Sunan
U
Umar ibn al-Chatab - towarzysz Proroka, drugi kalif
Umm Salama - jedna z żon Proroka Muhammada; wdowa po Abu Salamah'ie, któremu urodziła kilkoro dzieci; Abu Salamah zginął w bitwie pod Uhud, po jego śmierci ożenił się z nią Prorok Muhammad, więcej
Z
Zakarija - Zachariasz, ojciec proroka Jana; obaj wymienieni w Koranie
Zatu-Niqattain - dosł. kobieta z dwoma paskami; przydomek, który nadał Asmie, córce Abu Bakra, Prorok Muhammad
Zul-Qarnain - wielki władca, który rządził światem, prawowierny. Jego historia wzmiankowana jest w Koranie [18:83]