49. KSIĘGA O WYZWALANIU NIEWOLNIKÓW

W imię Boga, Miłosiernego, Litościwego!

49. KSIĘGA o WYZWALANIU NIEWOLNIKÓW

1. Rozdział: Co powiedziano o wyzwoleniu i jego zaletach

I słowa Wszechmocnego Boga:

{To uwolnienie niewolnika albo nakarmienie w dniu głodu sieroty spośród krewnych.} [90:13-15]

2381. Przekazał Abu Hurajra: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Za każdą kończynę muzułmanina wykupioną z niewoli, Bóg uchroni kończynę wyzwalającego przed Ogniem Piekielnym”.

Sa’id Ibn Mardżana powiedział, że opowiedział ten hadis Alemu Ibn Al-Husajnowi, i ten wyzwolił niewolnika, za którego Abd Allah Ibn Dżafar proponował mu dziesięć tysięcy dirhamów lub tysiąc dinarów.

2. Rozdział: Jakie wyzwolenie jest najlepsze

2382. Przekazał Abu Zarr: Zapytałem Proroka, jaki uczynek jest najlepszy, a on rzekł mi: „Wiara w Boga i dżihad na Jego drodze”. Zapytałem, jakie wyzwolenie jest najlepsze, a on odrzekł: „Wyzwolenie najdroższego i najmilszego niewolnika”. Zapytałem, co, jeśli nie jest się w stanie tego uczynić, a on rzekł: „Należy podjąć się pracy i pomagać słabym oraz świadczyć dobro tym, którzy nie mogą pracować”. Zapytałem, co, jeśli nie jest się w stanie tego uczynić, a on rzekł: „Należy wystrzegać się wyrządzania krzywd, albowiem i to zostanie policzone za dobry uczynek”.

3. Rozdział: Wyzwalanie niewolników jest zalecane podczas zaćmienia słońca i księżyca i innych znaków Boga

2383. Przekazała Asma Bint Abu Bakr: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, nakazał nam wyzwalać niewolników podczas zaćmienia.

2384. Przekazała Asma Bint Abu Bakr: Prorok nakazał nam wyzwalać niewolników podczas zaćmienia.

4. Rozdział: Wyzwolenie niewolnika lub niewolnicy należących do dwóch lub więcej osób

2385. Przekazał Ibn Umar: Prorok rzekł: „Ten, kto wyzwala niewolnika należącego do dwóch, niechaj wykupi go w pełni, jeśli ma ku temu środki, oszacowawszy należycie jego cenę”.

2386. Przekazał Abd Allah Ibn Umar: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Jeśli ktoś wykupi swój udział w niewolniku dzielonym z innym i stać go, by wyzwolić go całkowicie, godny zaufania niech oszacuje cenę, on zaś niech spłaci wspólnikom ich udziały i wyzwoli niewolnika. Jeśli zaś nie starczy mu środków, niewolnik jest wyzwolony częściowo”.

2387. Przekazał Ibn Umar: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Ten, kto wykupuje swój udział w niewolniku dzielonym z innym, niechaj wykupi go w pełni, jeśli ma ku temu środki. Jeśli nie stać go na spłatę udziałów innych, niech wyzwoli niewolnika częściowo, proporcjonalnie do swego udziału”.

2388. Przekazał Ibn Umar: Prorok rzekł: „Niechaj ten, kto wykupuje swój udział w niewolniku i stać go na wykupienie udziałów innych, uczyni to i wyzwoli niewolnika”. Nafi dodał, iż jeśli tego nie uczyni, niewolnik jest wolny częściowo. Ajjub nie jest pewien, czy ostatnie zdanie powiedział Nafi, czy było ono fragmentem hadisu.

2389. Przekazał Ibn Umar, że wydał orzeczenie odnośnie niewolników i niewolnic, którzy mieli ponad jednego właściciela, iż jeden może wykupić swój udział i wyzwolić niewolnika częściowo. Ibn Umar mawiał w takiej sytuacji, iż ten, kto wykupuje swój udział i stać go na spłatę reszty ceny, powinien w pełni wykupić niewolnika i pozostali udziałowcy powinni wziąć cenę za ich udziały”. Ibn Umar przekazał to od Proroka.

5. Rozdział: Ten, kto wyzwala swój udział w niewolniku dzielonym z innym, i nie stać go na wykupienie go w pełni, powinien pomóc niewolnikowi znaleźć pracę na miarę sił, by ten mógł zarobić i wykupić wolność wedle warunków pisma wyzwalającego

2390. Przekazał Abu Hurajra, że Prorok rzekł: „Ten, kto wykupuje swój udział w niewolniku…”.

Przekazał Abu Hurajra, że Prorok powiedział: „Ten, kto wykupuje swój udział w niewolniku dzielonym z innym, niechaj spłaci resztę ceny wyzwalając go w pełni. Jeśli go nie stać, niech oszacują sprawiedliwie cenę niewolnika i pomogą mu znaleźć pracę na miarę sił jego, by z zarobków mógł spłacić resztę swej ceny”.

6. Rozdział: O wyzwoleniu i rozwodzie przez pomyłkę lub roztargnienie; wyzwolenie niewolnika powinno być tylko przez wzgląd na Boga

Prorok rzekł: „Każdy zostanie nagrodzony stosownie do zamiarów”. Działanie przez roztargnienie lub pomyłkę nie jest uznawane za celowe.

2391. Przekazał Abu Hurajra: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Bóg spełnił mą prośbę o wybaczenie podszeptów w sercach mych współwyznawców, jeśli nie przekształcą ich w czyny i słowa”.

2392. Przekazał Umar Ibn Al-Chattab: Prorok rzekł: „Uczynki zależą od zamiarów, i każdy otrzyma nagrodę wedle tego, co zamierza. Zatem, emigracja tego, kto emigruje przez wzgląd na Boga i Jego Posłańca, jest dla Boga i Jego Posłańca, a emigracja tego, kto emigruje dla doczesnych korzyści lub ożenku, jest dla tego, dla czego wyemigrował”.

7. Rozdział: Jeśli ktoś mówi niewolnikowi, że jest dla Boga i jego intencją jest wyzwolenie (niewolnik jest wolny) oraz świadkowie wyzwolenia

2393. Przekazał Qajs: Abu Hurajra wyruszył z swym niewolnikiem do Proroka, by przyjąć islam i zgubili się po drodze. Gdy Abu Hurajra siedział z Prorokiem niewolnik zjawił się i Prorok rzekł: „Abu Hurajro, twój niewolnik wrócił”. Na to Abu Hurajra rzekł: „Bądź świadkiem jego wyzwolenia”. Abu Hurajra powiedział, że wtedy to recytował: Cóż to za długa, nużąca noc… A jednak odwiodła mnie od ziemi niewiary”.

2394. Przekazał Abu Hurajra: Podróżując do Proroka, recytowałem: Cóż to za długa, nużąca noc… A jednak, odwiodła mnie od ziemi niewiary… I uciekł mi po drodze niewolnik, którego ze sobą zabrałem. Dojechawszy do Proroka, złożyłem mu przysięgę wierności w islamie, gdy zjawił się mój niewolnik. Prorok rzekł do mnie: „Abu Hurajro, twój niewolnik!”. A ja rzekłem: Jest wolny ku chwale Boga. I wyzwoliłem go.

2395. Przekazał Qajs: Abu Hurajra wyruszył z niewolnikiem do Proroka, by przyjąć islam i zgubili się po drodze. Kiedy niewolnik się zjawił, Abu Hurajra rzekł do Proroka: Bądź mi świadkiem, że jest wolny na drodze Boga.

8. Rozdział: Umm al-walad (dosł. matka chłopca)- niewolnica, która rodzi swemu właścicielowi syna

Przekazał Abu Hurajra, że Prorok rzekł: „Oto jedna z oznak zbliżającej się Godziny – gdy niewolnica powije swego pana”.

2396. Przekazała Aisza: Utba Ibn Abu Waqqas upoważnił swego brata, Sada Ibn Abu Waqqasa, do opieki nad dzieckiem, które miał z niewolnicą Zam’a, mówiąc mu, że chłopak był jego [nieprawym] synem. Gdy Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, przybył do Mekki w roku podboju, Sad zabrał syna niewolnicy Zam’a do Posłańca Boga i przyprowadził również Abd Ibn Zam’a, i rzekł: Posłańcu Boga! On jest synem mego brata, Utby, a on polecił mi otoczyć go opieką. Na to, Abd Ibn Zam’a rzekł: Posłańcu Boga, on jest moim bratem, synem niewolnicy Zam’a zrodzonym ja jego łożu. Obrzuciwszy spojrzeniem syna niewolnicy Zam’a i zauważając podobieństwo (do Utby), Posłaniec Boga Rzekł: „Chłopiec należy się tobie, Abd Ibn Zam’a albowiem urodził się na łożu twego ojca”, po czym zwrócił się do Saudy, córki Zam’a i rzekł jej: „Zasłoń się, Saudo Bint Zam’a przed nim” - albowiem zauważył podobieństwo chłopca do Utby, a Sauda była żoną Proroka.

9. Rozdział: Sprzedaż mudabbara - niewolnika, któremu obiecano wolność po śmierci właściciela

2397. Przekazał Dżabir Ibn Abd Allah: Jeden z nas poprzysiągł, że gdy umrze, jego niewolnik odzyska wolność. Prorok wezwał tego niewolnika i sprzedał. Niewolnik umarł w tym samym roku.

10. Rozdział: Sprzedaż i przyznawanie patronatu nad wyzwoleńcem

2398. Przekazał Ibn Umar: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, zabronił sprzedaży i przyznawania innym patronatu nad wyzwoleńcem.

2399. Przekazała Aisza: Wykupiłam Barirę, lecz jej właściciele postawili warunek, że do niech przynależeć będzie nad nią patronat. Gdy wspomniałam o tym Prorokowi, rzekł: „Wyzwól ją, albowiem patronat jest dla płatnika ceny”. I gdy wyzwoliłam Barirę, Prorok wezwał ją i zapytał, czy chce zostać ze swym mężem, czy od niego odejść, i rzekła: Nie zostałabym z nim nawet, gdyby mi zapłacił – i wybrała wolność od męża.

11. Rozdział: Jeśli brat lub wuj trafi do niewoli, czy można ich wykupić, jeśli to poganie

Przekazał Anas: Abbas Iibn Abd Al-Mutallib, kiedy trafił do niewoli w bitwie pod Badr, a wówczas nie był jeszcze muzułmaninem, rzekł do Proroka: Płacę okup za siebie i Aqila [brata Alego, syn Abu Taliba].

Ali otrzymał udział ze zdobyczy wojennych z mienia, które dali w ramach okupu jego brat Aqil i jego wuj, Abbas.

2400. Przekazał Anas: Paru ansarów poprosiło Posłańca Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, o pozwolenie na wizytę, i rzekli mu: Pozwól nam poniechać okupu za naszego siostrzeńca, Abbasa. I Prorok rzekł im: „Nie zrzekajcie się z niego ani dirhama”.

12. Rozdział: Wyzwolenie poganina

2401. Przekazał Hiszam: Ojciec powiedział mi, że za dżahiliji Hakim Ibn Hizam wyzwolił stu niewolników i ubił sto wielbłądów (na jałmużnę). I gdy przyjął islam, ubił sto wielbłądów i wyzwolił stu niewolników. Hakim rzekł: Zapytałem Posłańca Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, co myśli o dobrych uczynkach, które pełniłem za dżahiliji sądząc, że są prawe. I Posłaniec Boga rzekł: „Przyjąłeś islam wraz z dobrymi uczynkami, które spełniłeś”.

13. Rozdział: Wzięcie Arabów do niewoli, darowanie ich, sprzedanie, obcowanie z arabskimi brankami wojennymi, przyjęcie za nich okupu lub wzięcie ich potomstwa w niewolę

I słowa Wszechmocnego Boga:

{Bóg przytacza jako przykład [dwóch mężczyzn: wiernego i niewiernego]; pewnego sługę – niewolnika (niewiernego), który nie ma nad niczym władzy, oraz tego, kogo zaopatrzyliśmy [wiernego], zaopatrzeniem pięknym, z którego on rozdaje skrycie i jawnie. Czy oni są jednakowi? Chwała Bogu. Ale większość ludzi nie wie!} [16:75].

2402. Przekazali Marwan i Al-Miswar Ibn Machrama: Kiedy przybyli przedstawiciele Hawazynitów po tym, jak przyjęli islam, Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, podniósł się, a oni poprosili go o zwrot dobytku i jeńców. Posłaniec Boga rzekł: „Najmilszym jest mi słowo prawdy, możecie zatem wybrać między dobytkiem a jeńcami, albowiem opóźniłem podział”. Posłaniec Boga czekał na nich ponad dziesięć dni po powrocie z Ta’if. Kiedy zrozumieli, że zwróci im tylko jedną z dwóch rzeczy, rzekli: „Wybieramy naszych jeńców”. A zatem Posłaniec Boga stanął wśród zgromadzonych muzułmanów, wychwalił Boga, tak jak On na to zasługuje i rzekł: „Co za tym idzie - ci oto wasi bracia, przybyli do was ze skruchą, i sądzę, że należy zwrócić im jeńców. Zatem, kto chce, niech wyświadczy im dobro, ten zaś, kto chce zatrzymać swój udział pokąd nie spłacimy mu z pierwszych zdobyczy wojennych (faj’), które daruje nam Bóg, może tak uczynić”. I odpowiedzieli: Zgadzamy się! Zwrócimy im jeńców świadcząc dobro, Posłańcu Boga! Posłaniec Boga rzekł: „Nie wiem, kto z was wyraził zgodę, a kto nie, udajcie się zatem do waszych przywódców i niechaj oni przekażą mi waszą decyzję”. I ludzie rozeszli się i omówili z przywódcami tę kwestię. Ci stawili się potem przed Posłańcem Boga i rzekli, że wszyscy wyrazili zgodę na zgodę. Oto co dotarło do nas o jeńcach Hawazynitów”. Anas przekazał, że Abbas powiedział Prorokowi: Płacę okup za siebie i Aqila.

2403. Przekazał Ibn Awn: Napisałem do Nafiego i odpisał mi, że Prorok napadł na Banu Mustaliq, gdy poili bydło u wodopoju. Wojowników zabito, zaś ich kobiety i dzieci wzięto w niewolę. Wtedy to Prorokowi przypadała w udziale Dżuwajrija. I Nafi powiedział, że przekazał mu to Ibn Umar, który był jednym z wojowników.

2404. Przekazał Ibn Muhajriz: Ujrzałem Abu Sa’ida i zapytałem go o wycofanie [stosunek przerywany], on zaś rzekł: Wyprawiliśmy się z Posłańcem Boga na plemię Mustaliq i wzięliśmy ich kobiety w niewolę, a że oddalenie od żon nam doskwierało, pożądaliśmy zbliżenia z nimi, lecz z wycofaniem [nie chcąc płodzić potomstwa]. I zapytaliśmy o to Posłańca Boga, a on rzekł: „Nic wam tego nie wzbrania. Zaprawdę, nie ma takiej duszy, która nie zostanie powołana do życia, jeśli Bóg przeznaczył jej istnienie po dzień zmartwychwstania”.

2405. Przekazał Abu Hurajra: Miłowałem ludzi z Banu Tamim odkąd usłyszałem o nich trzy rzeczy od Posłańca Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem. Powiedział, że ich ludzie przeciwstawią się Fałszywemu Mesjaszowi; a gdy otrzymał od nich dary, rzekł: „Oto dary od naszych ludzi”; i polecił Aiszy wyzwolić niewolnicę z ich plemienia mówiąc: „Wyzwól ją, albowiem wywodzi się od Isma’ila”.

14. Rozdział: Wyższość tego, kto naucza niewolnicę dobrych manier

2406. Przekazał Abu Musa: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Ten, kto uczy niewolnicę dobrych manier, traktuje ją dobrze i bierze za żonę, otrzyma podwójną nagrodę”.

15. Rozdział: Słowa Proroka: „Niewolnicy są waszymi braćmi, zatem żywcie ich tym, czym sami się żywicie”.

I słowa Wszechmocnego Boga:

{Czcijcie Boga i nie dodawajcie Mu współtowarzyszy, i okazujcie dobroć rodzicom, bliskim krewnym, sierotom, biednym, sąsiadowi, który jest bliskim krewnym i sąsiadowi, który jest wam obcy, i towarzyszowi będącemu u boku, podróżnemu i tym, którym zawładnęły wasze prawice. Zaprawdę, Bóg nie kocha tych, którzy są zuchwali i pełni pychy}. [4:36]

2407. Przekazał Al-Marur Ibn Suwajd: Spotkałem Abu Zarra, który miał na sobie hulla[1] i jego niewolnik również miał na sobie hulla. I gdy go o to zapytałem, rzekł: Posprzeczałem się z tym mężczyzną i znieważyłem jego matkę. Prorok rzekł mi: „Abu Zarze, obraziłeś go znieważając jego matkę? Wciąż masz w sobie ślad dżahiliji. Niewolnicy są waszymi braćmi i Bóg powierzył ich waszej pieczy. A zatem ten, kto sprawuje pieczę nad bratem, niech żywi go ze swego pożywienia i odziewa w to, co sam przywdziewa. I nie obciążajcie ich pracą nad ich siły i możliwości. A jeśli tak uczynicie, podajcie im pomocną dłoń”.

16. Rozdział: Uczciwy i lojalny sługa, który doskonale oddaje cześć Panu

2408. Przekazał Ibn Umar: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Uczciwy i lojalny wobec swego pana sługa, oddający doskonale cześć Bogu, otrzyma podwójną nagrodę”.

2409. Przekazał Abu Musa Al-Aszari: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Ten, kto naucza niewolnicę dobrych manier, wyzwala ją i bierze za żonę, otrzyma podwójną nagrodę. I niewolnik, który przestrzega praw Boga i właściciela, otrzyma podwójną nagrodę”.

2410. Przekazał Abu Hurajra: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Prawowierny niewolnik otrzyma podwójną nagrodę”. Abu Hurajra dodał: Na Tego, Który dzierży w Swej dłoni mą duszę! Gdyby nie dżihad na drodze Boga, hadżdż i oddanie matce, pragnąłbym umrzeć jako niewolnik”.

2411. Przekazał Abu Hurajra: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Doskonałym jest ten ze sług, kto doskonale oddaje cześć swemu Panu i uczciwie służy właścicielowi”.

17. Rozdział: Nie jest dozwolone znieważanie niewolnika ani umniejszanie mu, jak i mówienie: mój niewolnik, czy: moja niewolnica

Słowa Boga:

{Żeńcie samotnych pośród was, jak też ludzi dobrych spośród waszych niewolników i niewolnic…} [24:32];

{…pewnego sługę – niewolnika} [16:75];

{…i przy drzwiach spotkali jej pana) [12:25];

{…te dziewczęta wierzące, którymi zawładnęły wasze prawice.} [4:25].

Prorok rzekł: „Wstańcie dla waszego pana”.

Słowa Boga:

{Wspomnij mnie u twego pana…} [12:42].

Prorok rzekł: „Kto jest waszym Panem (Rabb)?”.

2412. Przekazał Abd Allah: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Podwojona zostanie nagroda sługi, który uczciwie służy swemu właścicielowi i należycie oddaje cześć Bogu (Rabb)”.

2413. Przekazał Abu Musa: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Podwojona zostanie nagroda sługi, który należycie oddaje cześć swemu Panu (Rabb) oraz uczciwie służy właścicielowi”.

2414. Przekazał Abu Hurajra: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Nie mówcie: Nakarm twego pana (rabb[2]), pomóż twemu panu (rabb) przy wudu, ani - daj wodę twemu panu (rabb)’, lecz mówcie: właścicielowi (sajjidi) lub opiekunowi (mawlai), i nie mówcie: mój niewolnik (abdi) ani moja niewolnica (amati), lecz: mój młodzieniec (fatai), moja dziewczyna (fatati) i mój chłopak (ghulami)”.

2415. Przekazał Ibn Umar: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Jeśli ktoś wykupi swój udział w niewolniku dzielonym z innym, niech wyzwoli niewolnika całkowicie, jeśli posiada wystarczającą ilość środków. Jeśli nie stać go na spłatę reszty ceny [po uczciwym oszacowaniu], niewolnik jest wyzwolony częściowo”.

2416. Przekazał Abd Allah: Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Wszyscy jesteście opiekunami i odpowiedzialni jesteście za podopiecznych; władca jest opiekunem i jest odpowiedzialny za poddanych; mężczyzna jest opiekunem rodziny i jest za nią odpowiedzialny; kobieta jest opiekunką gospodarstwa męża i jego potomstwa i jest za nie odpowiedzialna; i sługa (abd) jest opiekunem majątku swego pana i jest zań odpowiedzialny. Zatem, wszyscy jesteście opiekunami i odpowiedzialni jesteście za swoich podopiecznych i za rzeczy, nad którymi sprawujecie pieczę”.

2417. Przekazali Abu Hurajra i Zajd Ibn Chalid: Prorok rzekł: „Jeśli niewolnica dopuści się nierządu, wychłoszczcie ją, i jeśli ponownie dopuści się nierządu, wychłoszczcie ją, i jeśli dopuści się nierządu po raz trzeci, wychłoszczcie ją”. Przekaziciel dodał, że za trzecim lub czwartym razem, Prorok rzekł: „Sprzedajcie ją choćby za sznur z włosia”.

18. Rozdział: „Kiedy sługa przynosi wam posiłek”

2418. Przekazał Abu Hurajra: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Gdy sługa przynosi wam posiłek, a wy nie zapraszacie go, by usiadł i dzielił go z wami, dajcie mu należyty kęs i wydzielcie porcję, toż on go wam przyrządził”.

19. Rozdział: Sługa jest opiekunem majątku swego właściciela

Prorok powiązał własność nad mieniem z właścicielem.

2419. Przekazał Abd Allah Ibn Umar: Słyszałem, jak Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, mówił: „Wszyscy jesteście opiekunami i odpowiedzialni jesteście za podopiecznych. Władca jest opiekunem i jest odpowiedzialny za poddanych; mężczyzna jest opiekunem rodziny i jest za nią odpowiedzialny; kobieta jest opiekunką gospodarstwa męża i za nie odpowiada; i sługa jest opiekunem majątku swego pana i jest zań odpowiedzialny”. Usłyszałem to od Proroka i myślę, że powiedział też: „Mężczyzna jest opiekunem majątku ojca i jest zań odpowiedzialny. Wszyscy jesteście opiekunami i odpowiedzialni jesteście za podopiecznych i rzeczy, nad którymi sprawujecie pieczę”.

20. Rozdział: Wymierzając karę, nie wolno uderzać po twarzy

2420. Przekazał Abu Hurajra: Prorok, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Walcząc, unikajcie twarzy”.

rozdziały POŚWIĘCONE NIEWOLNIKOM Z ZAPISEM WYZWOLEŃCZYM (MUKATAB[3])

1. Rozdział: Źle czyni ten, kto znieważa niewolnika

2. Rozdział: Mukatab i zapłata jego ceny w rocznych ratach

I słowa Wszechmocnego Boga:

{A tych spośród waszych niewolników, którzy starają się o zapis wyzwoleńczy [pismo wyzwalające] - wyzwólcie, jeśli wiecie, że w nich jest jakieś dobro; i dajcie im z majątku Boga to, czym On was obdarzył.}. [24:33]

Przekazał Ibn Dżurajdż: Zapytałem Ata’, czy muszę dać niewolnikowi zapis wyzwoleńczy, jeśli dowiem się, że ma pieniądze lub majątek, na co Ata’ rzekł: Sądzę, że to twój obowiązek. Amr Ibn Dinar zapytał Ata’, czy ma na to dowód, lecz ten zaprzeczył i dodał, że wie od Musy Ibn Anasa, iż Sirin, który był bogatym niewolnikiem, prosił Anasa o zapis wyzwoleńczy, lecz Anas odmówił. I Sirin udał się do Umara, ten zaś nakazał to Anasowi swym batem i wyrecytował: {… wyzwólcie, jeśli wiecie, że w nich jest jakieś dobro…} [24:33], i Anas dokonał na jego rzecz zapisu.

2421. Przekazała Aisza, że przyszła do niej Barira prosząc o pomoc przy zapisie wyzwoleńczym i spłacie pięciu awaq w rocznych ratach. I Aisza rzekła jej: Myślisz, że jeśli spłacę cenę, twoi właściciele sprzedadzą mi ciebie, a ja wyzwolę cię i będzie mi przysługiwał nad tobą patronat (wala)? I Barira udała się do właścicieli i przedłożyła im propozycję, lecz rzekli, iż zgodzą się pod warunkiem, że patronat będzie im przysługiwał. Aisza udała się zatem do Posłańca Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, i wspomniała mu o tym. Posłaniec Boga zaś rzekł jej: „Wykup Barirę i wyzwól, a patronat przysługuje wykupicielowi”. Później Posłaniec Boga stanął i rzekł: „Co jest z ludźmi, którzy stawiają warunki, jakich nie ma w prawach Boga? Każdy warunek, którego nie ma w prawach Boga jest nieważny. Warunki (prawa) Boga są prawdą i są najsolidniejsze”.

3. Rozdział: Warunki dozwolone w zapisie wyzwoleńczym i warunki, jakich nie ma w prawach Boga

2422. Przekazał Urwa, że Aisza powiedziała mu, że Barira przyszła z prośbą o pomoc przy zapisie wyzwoleńczym, z którego nic nie zapłaciła. Aisza powiedziała jej: Wróć do właścicieli i jeśli zgodzą się, bym zapłaciła całą kwotę zapisu wyzwoleńczego i by przysługiwał mi nad tobą patronat, zrobię to. I Barira powiadomiła o tym właścicieli, lecz ci odmówili i rzekli: Jeśli ona poszukuje nagrody Boga, możemy tak uczynić, ale patronat będzie nam przysługiwał. Kiedy Aisza wspomniała o tym Posłańcowi Boga, ten rzekł: „Wykup ją i wyzwól, albowiem patronat przysługuje wyzwalającemu”. Posłaniec Boga wstał i powiedział: „Co jest z ludźmi, którzy stawiają warunki, jakich nie ma w prawach Boga? Każdy warunek, jakiego nie ma w prawach Boga, jest nieważny, nawet jeśli ustalono by sto takich warunków. Warunki Boga (prawa) są prawdą i są solidniejsze”.

2423. Przekazał Abd Allah Ibn Umar: Aisza chciała wykupić i wyzwolić niewolnicę, lecz jej właściciele zaznaczyli, że patronat będzie im przysługiwał. Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł Aiszy: „Niech cię to nie powstrzymuje, albowiem patronat przysługuje wyzwalającemu”.

4. Rozdział: Mukatab może prosić o pomoc przy wyzwoleniu

2424. Przekazała Aisza: Przyszła do mnie Barira i rzekła: Podpisałam zapis wyzwoleńczy z mymi właścicielami na dziewięć awaq, płatnych w rocznych ratach i chciałabym prosić cię o pomoc. Aisza odparła: Jeśli twoi właściciele się zgodzą, zapłacę całą kwotę i wyzwolę cię pod warunkiem, że patronat nad tobą będzie mi przysługiwał”. I Barira udała się do nich, ale nie wyrazili zgody. Gdy wróciła, rzekła; Przedłożyłam im tę propozycję, ale odmówili jeśli patronat nie będzie im przysługiwał. Kiedy usłyszał o tym Posłaniec Boga, niechaj Bóg go błogosławi i obdarza pokojem, rzekł: „Wykup ją, wyzwól i zaznacz, że patronat jest twój, albowiem patronat przysługuje wyzwalającemu”. Później Posłaniec Boga stanął między ludźmi, wychwalił i wysławił Boga, i rzekł: „Co za tym idzie - co jest z tymi, którzy stawiają warunki, jakich nie ma w prawach Boga? Każdy warunek, jakiego nie ma w prawach Boga jest nieważny, nawet jeśli ustanowiono by go sto razy. Zarządzenie Boga jest prawdą, a warunek Boga jest silniejszy i solidniejszy. Dlaczego są tacy wśród was, którzy mówią: Wyzwól niewolnika, lecz patronat nad nim będzie nam przysługiwał? Zaprawdę, patronat przysługuje wyzwalającemu”.

5. Rozdział: Sprzedaż mukataba za jego zgodą

Aisza powiedziała: Mukatab pozostaje niewolnikiem dopóty, dopóki nie zapłaci całej kwoty [zapisu wyzwoleńczego].

Zajd Ibn Sabit powiedział: Pozostaje niewolnikiem, nawet jeśli winien jest choć dirham.

Ibn Umar powiedział: Pozostaje niewolnikiem niezależnie od tego czy jest żywy, martwy, niespełna rozumu dopóki cokolwiek pozostaje mu do spłacenia [z zapisu wyzwoleńczego].

2425. Przekazała Amra Bint Abd Ar-Rahman: Barira poszła do Aiszy, Matki Wiernych, prosić ją o pomoc przy wyzwoleniu. I Aisza powiedziała jej: Jeśli twoi właściciele się zgodzą, zapłacę im twą cenę w pełni i wyzwolę cię. I Barira wspomniała o tym właścicielom, lecz odmówili, jeśli patronat nie będzie im przysługiwał. Gdy Aisza wspomniała o tym Posłańcowi Boga, ten rzekł: „Wykup ją i wyzwól albowiem patronat przysługuje wyzwalającemu”.

6. Rozdział: Jeśli mukatab prosi o wykupienie oraz wyzwolenie, jest to dozwolone

2426. Przekazał Abd Al-Wahid Ibn Ajman: Poszedłem do Aiszy i powiedziałem: Byłem niewolnikiem Utby Ibn Abu Lahaba. Po jego śmierci, jego synowie przejęli nade mną własność i sprzedali mnie Ibn Abu Amrowi, który darował mi wolność, lecz synowie Utby postawili warunek, że im będzie przysługiwał patronat. Aisza rzekła: Przyszła do mnie Barira, która dostała zapis wyzwoleńczy od właścicieli i poprosiła o pomoc przy wykupie i wyzwoleniu. I zgodziłam się, ale rzekła, że właściciele nie sprzedadzą jej, jeśli patronat nie będzie im przysługiwał. Rzekłam, że tego [patronatu] nie potrzebuję. Gdy usłyszał o tym Prorok, zapytał Aiszę i ta wspomniała, co rzekła Barira. I Prorok rzekł: „Wykup ją i wyzwól, a oni niech stawiają warunki, jakie chcą”, i Aisza wykupiła ją i wyzwoliła, a właściciele Bariry postawili warunek, że patronat nad nią będzie im przysługiwał. I Prorok rzekł: „Patronat przysługuje wyzwalającemu, nawet gdyby ustanowiono sto takich warunków”.

[1] Zob. słownik lub H. 362.

[2] Słowo Rabb i sajid mają w języku polskim takie samo znaczenie: pan; Rabb zaś w islamie odnosi się tylko i wyłącznie do Pana Boga; dla ułatwienia w tekście przełożono słowo sajid jako właściciel.

[3] Mukatab – terminem tym określano niewolnika, który zobowiązuje się wykupić wolność płacąc kwotę określoną przez właściciela w zapisie wyzwoleńczym.