KSIĘGA WIEDZY
Allah, Wywyższony, mówi (co znaczy):
{I powiedz: "Panie mój! Pomnóż moją wiedzę!" }[Koran 17:109]
{Czy równi są ci, którzy wiedzą, i ci, którzy nie wiedzą?}[Koran 39:9]
{Wywyższy Bóg - na różne stopnie - tych spośród was, którzy wierzą i którzy otrzymali wiedzę.} [Koran 35:28]
{Przecież obawiają się Boga jedynie ludzie mądrzy spośród Jego sług.} [Koran 35:28]
1376. Przekazał Muałija, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Gdy Bóg chce dla kogoś dobra, obdarza go zrozumieniem religii [diin]”.
[Al-Buchari i Muslim]
Komentarz:
Wiedza i zrozumienie religii (diin) wynikają ze zrozumienia Koranu, hadisów, orzeczeń prawnych i znajomości tego co wolno, a czego nie. Hadis podkreśla wartość wiedzy i fakt, że samo posiadanie wiedzy jest pomocą od Allaha.
1377. Przekazał Ibn Masud, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Zazdrość jest dozwolona w dwóch sytuacjach: wobec człowieka, który posiada majątek i dobrze nim rozporządza oraz wobec człowieka, któremu Allah dał wiedzę, a on jej używa (stosuje w życiu – przyp.tłum.) i naucza jej”.
[Al-Buchari i Muslim]
Komentarz:
Zgodnie z wyjaśnieniem imama An-Nałałi, użyte w hadisie słowo ‘hasnad’ (zawiść) występuje w rozumieniu arabskiego ‘ghibtah’ (zazdrość). Zawiść w islamie jest zabroniona. Wynika to z faktu, że zawiść jest związana z pragnieniem pomniejszenia u kogoś posiadanych przez niego walorów.
Zazdrość jest akceptowalna w sytuacji, gdy ktoś widząc osobę obdarzoną przez Allaha pewnymi rzeczami lub cechami, również chce być tak samo obdarowany. Nie narzeka i nie złości się, lecz prosi Allaha o podobne błogosławieństwa.
Wiedza w tym przypadku oznacza znajomość Koranu i hadisów, ponieważ przynosi korzyść jednostce i dzięki niej można dokonywać właściwych wyborów, co przynosi korzyść innym ludziom.
Hadis zachęca więc do zdobywania wiedzy i majątku w celu używania ich w sposób zgodny z islamem.
1378. Przekazał Abu Musa, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Przewodnictwo i wiedza, które Allah mi dał, są jak ulewny deszcz spadający na ziemię. Część wody zostaje wchłonięta i ziemia obradza roślinami i trawami; twarde warstwy ziemi zatrzymały wodę, którą Allah obdarzył ludzi, aby z niej pili, nawadniali swoje uprawy, zasiewali (nowe), i nawadniali inne piaszczyste pola, które nigdy by nie zatrzymały wody i obrosły roślinami. Do tego można porównać osobę, która pojęła religię Allaha i otrzymuje błogosławieństwa wynikające z Przesłania powierzonego mi przez Allaha - jeśli sama posiadła wiedzę i przekazała ją innym. Tak też można porównać osobę, która uporczywie, w ignorancji, odrzuca przewodnictwo Allaha, z którym zostałem posłany”.
[ Al-Buchari i Muslim]
Komentarz:
Powyższy hadis przytoczono już wcześniej i powtórzono teraz, by podkreślić wartość wiedzy i zachęcić muzułmanów do jej zdobywania.
Poznajemy trzy kategorie ludzi: pierwsza to ci, którzy zdobyli wiedzę Koranu i hadisów, postępują zgodnie z nią i przekazują innym. Osobiście korzystają z wiedzy i (przekazując ją) powiększają korzyści pozostałych. Dzięki temu należą do najlepszych.
Druga to ci, którzy przyjmują wiedzę i przekazują ją dalej, ale nie spełniają wymagań z nią związanych (nie wypełniają wszystkich obowiązków religijnych – przyp.tłum). Mają niższą rangę, niż członkowie pierwszej kategorii i mogą zostać rozliczeni ze swoich zaniedbań.
Trzecia kategoria to osoby, które ignorują nauki Koranu i hadisów. Nie uczą się i nie słuchają dla własnej korzyści, i nie przekazują nic, co może przysporzyć korzyści innym. To najgorszy, z opisanych, rodzaj ludzi. Każdy muzułmanin powinien starać znaleźć się w pierwszej grupie.
1379. Przekazał Sahl ibn Sa'd, że Prorok powiedział do Alego: „Na Allaha, jeśli choć jedna osoba zostanie poprowadzona (od islamu – przyp.tłum) dzięki tobie, to będzie dla ciebie lepsze niż stado czerwonych wielbłądów”.
[Al-Buchari i Muslim]
Komentarz:
Sformułowanie „dla ciebie lepsze niż stado czerwonych wielbłądów” jest porównaniem omawianej rzeczy do czegoś najlepszego. W Arabii uważano czerwone wielbłądy za najcenniejsze i porównanie do nich podkreśla wartość poprowadzenia kogoś do islamu. Hadis podnosi więc kwestię nawoływania do religii Boga. Osoba nawołująca do islamu musi najpierw sama go znać, a do tego jest niezbędna znajomość Koranu i hadisów, ponieważ nie można uczyć nikogo, nie mając samemu wiedzy.
1380. Przekazał 'Abdullah ibn 'Amr ibn Al-'As, że Prorok powiedział: „Przekazujcie ode mnie chociaż werset Koranu, przekazujcie z tradycji Ludu Izraela i nie ma w tym ograniczeń. Ale ten, kto rozmyślnie wymyśla kłamstwo przeciwko mnie, niech zajmie swoje miejsce w Piekle”.
[Al-Buchari]
Komentarz:
Hadis zawiera trzy istotne przesłania:
1. Podkreśla konieczność poznawania Koranu i sunny Proroka oraz przekazywania jej innym. Nie ważne, że ktoś posiada niewielką wiedzę - musi ją przekazywać. Nie ma podstaw mniemanie, że działalność misyjna, zapraszanie do islamu, jest obowiązkiem jedynie uczonych religii, którzy są najlepiej w tej materii zorientowani. W rzeczywistości taki obowiązek ciąży na każdym muzułmaninie, więc jeśli ktoś zna chociaż werset Koranu lub jeden nakaz Allaha, powinien poinformować o tym innych.
2. Pozwala na nawiązanie do tradycji judaistycznej, jeśli nie jest niezgodna z Koranem i sunną Proroka (pokój z nim).
3. Poważnie ostrzega przed oczernianiem lub kłamaniem na temat Proroka (pokój z nim). Wymaga to ścisłej kontroli hadisów. Jeśli przekaz nie ma wiarygodnego pochodzenia, łańcuch przekazicieli ma fałszywy przebieg lub zawiera osobę wątpliwą – czyli jeśli jest słaby – poważnym przewinieniem jest cytowanie go jako hadisu Proroka (pokój z nim).
Istnieje kilka stopni słabości hadisów, a ocena wymaga głębokiej wiedzy na temat narratorów i zasad. Ekspertów w tej dziedzinie jest niewielu. Najbezpieczniejszą strategią dla uczonych jest powstrzymanie się od powtarzania wszystkich słabych hadisów, bez względu na rodzaj, bo chociaż większość uczonych hadisów bierze pod uwagę niektóre słabe hadisy, nie wszyscy umieją je zidentyfikować. Dlatego najlepiej jest nie przytaczać hadisów uznanych za słabe.
Stosunkowo niedawno szejh Nasiruddin Al-Albani dokonał w związku z tym niesamowitej rzeczy. Wyselekcjonował z czterech najpopularniejszych zbiorów hadisów (Sunan Abu Dałud, At-Tirmidhi, An-Nasa’i i ibn Madżah) hadisy słabe i opracował osobne publikacje rozdzielające hadisy autentyczne od słabych. Opracowanie Al-Albaniego niesamowicie ułatwiło uczonym rozróżnianie słabych hadisów.
1381. Przekazał Abu Hurajra, że Posłaniec Allaha powiedział: „Allah ułatwił drogę do Raju (Dżannah) temu, kto kroczy nią poszukując wiedzy”.
[Muslim]
Komentarz:
Powyższy hadis został wcześniej przytoczony w całości, jako hadis nr 247. Powtórzono tu tylko fragment podkreślający wartość wiedzy. W przekazie „wiedza” to wiedza religijna, która oznacza prawidłowe rozumienie Koranu i sunny Proroka, i którą posiada każda ze szkół prawa islamskiego. W przeciwnym razie wydawanie opinii prowadzi do zbłądzenia. Oby Allah ulitował się nad nami.
1382. Przekazał Abu Hurajra, że Posłaniec Allaha (pokój z nim) powiedział: “Kto wzywa innych do podążania Drogą Prostą otrzyma wynagrodzenie równe nagrodzie naśladujących go, bez pomniejszania ich nagrody w jakimkolwiek zakresie”.
[Muslim]
Komentarz:
Hadis cytowano już wcześniej. Jest to dobra nowina dla uczących się religii, nauczających jej oraz przekazujących ją dalej.
1383. Przekazał Abu Hurajra, że Posłaniec Allaha (pokój z nim) powiedział: „Kiedy człowiek umiera jego działania dobiegają końca poza trzema rzeczami: trwałą jałmużną (sadaka dżarija); wiedzą, która jest wykorzystywana; pobożnymi potomkami, którzy modlą się za niego”.
[Muslim]
Komentarz:
Sformułowanie „działania dobiegają końca” oznacza, że zmarły nie otrzyma już nagrody za swoje uczynki. Wyjątkiem są trzy rodzaje uczynków, za które otrzymuje się wynagrodzenie nawet po śmierci.
Pierwszy rodzaj to trwała jałmużna (wybudowanie meczetu, szpitala, wykopanie studni). Do póki ludzie będą z korzystać z tej rzeczy, zmarły będzie otrzymywał nagrodę.
Drugi - „wiedza, która jest wykorzystywana” - to przekazywanie wiedzy i rozpowszechnianie jej przez opracowania (książki). Dopóki będą wykorzystywane jako przekaźnik wiedzy, czytane przez ludzi, zmarły będzie otrzymywał wynagrodzenie.
Trzeci rodzaj to pobożni potomkowie. Prawidłowe wychowanie dzieci jest kluczowe, by mogły się modlić za swoich rodziców po ich śmierci. Modlitwa w intencji rodziców jest bardzo ważna.
1384. Przekazał Abu Hurajra, że Posłaniec Allaha (pokój z nim) powiedział: „Zaprawdę, ten świat jest przeklęty i przeklęte jest to, co zawiera, poza wspominaniem Allaha, z którego Allah jest zadowolony, uczonymi i uczącymi się”.
[At-Tirmidhi]
Komentarz:
Powyższy hadis był już przytaczany wcześniej. Nie oznacza on, że ten świat i wszystko jest na świecie, naprawdę jest przeklęte, ale że wszystko na świecie niesie ze sobą przekleństwo odwracania uwagi człowieka od wspominania Allaha. Wspomniano go w rozdziale dotyczącym wiedzy, ponieważ zdobywanie jej jest kluczowe, aby określić które rzeczy są miłe Allahowi a które wywołują Jego niezadowolenie. To dlatego uczeń i nauczyciel nie są objęci „klątwą”.
1385. Przekazał Anas, że Posłaniec Allaha (pokój z nim) powiedział: „Kto wyrusza w poszukiwaniu wiedzy jest uważany za walczącego w imię Allaha, aż do powrotu”.
[At-Tirmidhi]
Komentarz:
Hadis porównuje poszerzanie wiedzy do udziału w walce na drodze Allaha (dżihad). Szejk Al-Albani w publikacji „Takhriju Fiqh As-Sunnah” zakwalifikował go jaki słaby.
1386. Przekazał Abu Sa'id Al-Chudri, że Posłaniec Allaha (pokój z nim) powiedział: „Wierny nigdy nie osiągnie satysfakcji z czynienia dobra, dopóki nie wejdzie do Raju (Dżanna)”.
[At-Tirmidhi]
Komentarz:
Według powyższego przekazu szczególne zabieganie o szlachetność i popełnianie jak największej ilości dobrych uczynków jest cechą muzułmanina, który nigdy nie jest zmęczony staraniami o to, i podejmuje wysiłki w tym celu do samej śmierci.
Umieszczenie hadisu w Księdze Wiedzy ma przypomnieć, że największą z zalet jest uczenie się i przekazywanie wiedzy religijnej, ponieważ to ona właśnie pozwala odróżnić dobro od zła.
1387. Przekazał Abu Umama, że Posłaniec Allaha (pokój z nim) powiedział: „Wyższość uczonego (alim) nad oddanym wiernym (abid) jest jak moja wyższość nad najgorszymi spośród was (pod względem dobrych uczynków)”. I mówił dalej: „Allah, Jego aniołowie, mieszkańcy niebios i ziemi, a nawet mrówki w swoich korytarzach i ryby (w wodzie), suplikują na rzeczy tych, którzy uczą ludzi wiedzy”.
[At-Tirmidhi]
Komentarz:
W hadisie użyto słowa ‘alim’, oznaczającego uczonego Koranu i sunny, który podąża za Koranem i sunną Proroka, i poświęca się poszerzaniu wiedzy. Oddany wierny (‘abid) to osoba przeznaczająca większość swojego czasu na wychwalanie Boga. Profity z jego dodatkowych modlitw i wspominania Allaha dotyczą tylko jego osoby, a wiedza uczonego przynosi pożytek również innym. Dlatego ranga uczonego jest wyższa.
Natomiast użyte w arabskiej wersji hadisu słowo ‘salat’ użyte w odniesieniu do Allaha oznacza błogosławieństwo Allaha i Jego miłosierdzie, użyte w odniesieniu do aniołów oznacza prośby o wybaczenie, a użyte w odniesieniu do innych stworzeń (ludzi, zwierząt itd.) oznacza modlitwy i suplikacje.
Allah obdarza Swoim błogosławieństwem osobę, która naucza pożytecznej wiedzy (np. islamu), aniołowie proszą Boga o wybaczenie jej grzechów a inne stworzenia proszą o dobrobyt dla niej. W ten sposób hadis wyjaśnia rangę uczonych religii i ukazuje szacunek jakim są darzeni przez Allaha, Jego aniołów i inne stworzenia.
1388. Przekazał Abud-Darda, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Temu, kto kroczy drogą poszukiwania wiedzy, Allah ułatwi drogę do Raju. Aniołowie, zadowolone z poczynań poszukujących wiedzy, pochylają nad nimi skrzydła. Mieszkańcy nieba i ziemi, a nawet ryby w głębinach oceanów proszą o przebaczenie dla tej osoby. Wyższość uczonego nad oddanym wiernym jest jak [wyższość] Księżyca w pełni ponad gwiazdami (pod względem jasności). Uczeni są spadkobiercami proroków, którzy nie pozostawiając ani dinara, ani dirhema, a tylko wiedzę. A kto nabywa ją, nabywa wiele”.
[Abu Dałud i At-Tirmidhi]
Komentarz:
Ten hadis, jak cytowane poprzednio, podkreśla wartość wiedzy religijnej oraz obowiązek szanowania uczonych.
1389. Przekazał Ibn Masud, że słyszał Posłańca Allaha (pokój z nim) mówiącego: „Oby Allah ułatwił sprawy osoby, która słysząc coś od nas przekaże to innym dokładnie tak, jak to usłyszała (tzn. pod względem znaczenia i słownictwa). Wielu odbiorców wiedzy rozumie ją lepiej niż ci, którzy ją usłyszeli”.
[At-Tirmidhi]
Komentarz:
Poza przypomnieniem o wartości wiedzy Hadis zawiera zachętę do nauczania i zapraszania do islamu oraz instrukcję przekazywania wiedzy religijnej bez jakichkolwiek zmian, słowo w słowo, jak ją usłyszano.
1390. Przekazał Abu Hurajra, że Posłaniec Allaha powiedział: „Temu, kto zapytany o wiedzę (religijną) ukryje ją, w Dniu Sądu zostanie nałożona uzda z ognia”.
[Abu Dałud i At-Tirmidhi]
Komentarz:
Na podstawie powyższego hadisu wiadomo, że nieudzielenie przewodnictwa religijnego przez ukrywanie wiedzy przed poszukującymi jej, jest grzechem karanym Piekłem. Niestety w dzisiejszych czasach uczeni pod wpływem przesądów i braku zainteresowania opiniami religijnymi wyrobili sobie nawyk ukrywania wiedzy przed ludźmi. Ten wielki grzech osiągnął taką skalę, że zwłoka w jego eliminacji okaże się dla nas zgubna. Oby Allah nas prowadził.
1391. Przekazał Abu Hurajra, Posłaniec Allaha (pokój z nim) powiedział: „Kto zdobywa wiedzę nie z silną intencją zadowolenia Allaha, a z ziemskich pobudek, w Dniu Zmartwychwstania nie poczuje zapachu Raju (Dżanna)”.
[Abu Dałud]
Komentarz:
Hadis informuje, że pobudką do zdobywania wiedzy (religijnej) powinna być tylko chęć zadowolenia Allaha. Kiedy uczony religii uczy się, by przy jej pomocy uzyskać coś w życiu doczesnym, jest to poważny występek i nie powącha zapachu Raju (tzn. nie będzie mógł wejść do środka). Oby Allah nas od tego uchronił.
Jeżeli uczony religii zdobędzie sławę i majątek dzięki swojej wiedzy religijnej, ale nie mając takiej intencji, sprawa ma się inaczej. Nie jest to szkodliwe dla niego tak długo, jak używa wiedzy z intencją zadowolenia Allaha.
1392. Przekazał Abdullah ibn 'Amr ibn Al-'As: Słyszałem Posłańca Allaha mówiącego: “Zaprawdę, Allah nie odbiera wiedzy wyrywając ją ludziom, ale odbierając (życie) uczonych w wierze, aż żaden uczonych nie zostaje przy życiu. Wtedy ludzie obiorą ignorantów za swoich przywódców, którzy zapytani o orzeczenia religijne będą ogłaszać werdykty bez wiedzy, przez co sami schodzą z drogi (prostej – przyp.tłum) i innych wprowadzą w błąd”.
[Al-Buchari i Muslim]
Komentarz:
Znakiem zbliżania się Dnia Sądu jest brak na świecie prawdziwych uczonych religii i objęcie władzy przez niewykształcone osoby, które nie będą miały wiedzy o Koranie ani sunnie Proroka. Ze względu na nieznajomość Koranu i hadisów będą nazywani ‘mudźtahid’ oraz imamami, a przez swoje opinie prawne i wyimaginowane problemy wprowadzą ludzi w błąd.
Hadis, poza zachęcaniem nas do zdobywania wiedzy religijnej w celu zapewnienia społeczeństwu jak największej liczby uczonych religii, ostrzega przez samozwańczymi uczonymi oraz przed ufaniu ich przewodnictwu.