Przekład: z arabskiego Mohammad Abu-Zaitoun; z angielskiego Alina Abu-Zaitoun
MOWA POŻEGNALNA PROROKA MUHAMMADA
Prorok powiedział:
- Wszelka chwała Allahowi! Wychwalamy Go i szukamy Jego pomocy i wybaczenia! Szukamy schronienia u Allaha od zła nas samych i od naszych złych uczynków. Kogo Allah poprowadzi, tego nikt nie może zwieść z drogi, a kogo Allah sprowadzi z drogi, tego nikt nie może poprowadzić. Zaświadczam, że nie ma boga poza Allahem Jedynym, nie posiadającym żadnego partnera czy wspólnika. Do Niego należy cała władza i Jemu należy się wszelka cześć. On obdarza życiem i powoduje śmierć i jest Wszechmocny ponad wszystkim. Nie ma boga poza Allahem Jedynym. On wypełnia Swoje obietnice i pomaga Swym sługom i On Sam poprowadził sprzymierzeńców/sojuszników.
Ludzie, słuchajcie moich słów, albowiem nie wiem, czy w przyszłym roku spotkamy się w tym miejscu!
Ludzie! Zaprawdę, wasza krew, wasza własność i wasz honor są święte (nienaruszalne) - do czasu, gdy staniecie przed Obliczem waszego Pana - tak, jak święta jest nienaruszalność waszych dni, waszych miesięcy i (waszych) miast. Zaprawdę, wkrótce spotkacie waszego Pana i odpowiadać będziecie za swoje czyny! Powiedziałem wam!
Wszelka lichwa zostaje umorzona, lecz pieniądze, które pożyczyliście musicie zwrócić. I zwracajcie to, co zostało wam powierzone na przechowanie, by nie być niesprawiedliwymi wobec innych, i by nie paść ofiarą niesprawiedliwości. Allah zarządził, by nie było żadnej lichwy, a interesy z Abbasem Ibn Abd al-Muttalib zostają umorzone.
Każde prawo wynikające z morderstwa popełnionego w okresie przed islamem zostaje umorzone i pierwszym takim prawem, jakie umarzam jest to, które wynika z morderstwa Ibn Rabia al-Haris al-Muttalib, który dorastał w Bani Lais i został zabity przez Huzajlów.
Zważcie, o ludzie! Szatan stracił wszelką nadzieję, że ktokolwiek na tej ziemi będzie go czcił; lecz jeśli będziecie podążać za nim w innych kwestiach, on będzie szczęśliwy z powodu złych rzeczy, które uczynicie, więc strzeżcie się go!
Przekładanie świętego miesiąca jest tylko dodatkową niewiarą, przez którą ci, którzy nie wierzą są zgubieni; pozwalają na to jednego roku, a zabraniają drugiego roku, tak by uczynić dozwolonym to, czego Allah zabronił i zabronić tego, co Allah ustanowił jako zakazane. I zaprawdę, czas przyjął formę dnia, kiedy Allah stworzył niebiosa i ziemię. I oto liczba miesięcy Allaha wynosi dwanaście. Cztery z nich są święte. Trzy z nich następują po sobie, zaś miesiąc radżab jest sam jeden między nimi.
Ludzie! Zaprawdę, macie określone prawa względem waszych kobiet i wasze kobiety maja określone prawa względem was. Waszym prawem względem nich jest to, iż nie wolno im pozwalać nikomu, kto nie jest wam miły, wchodzić do waszych domów, chyba że za waszym przyzwoleniem. I nie wolno im popełniać żadnych czynów nieprzyzwoitych, a jeśli je popełnią, upoważnieni jesteście przez Allaha, aby oddzielić je od waszego posłania i uderzać je, ale jeśli one zaprzestaną - wówczas odziewajcie je i zapewniajcie pożywienie należycie!
Traktujcie kobiety życzliwie, ponieważ one są waszymi pomocnicami i nie są stworzone do tego, by samodzielnie radzić sobie ze swoimi sprawami. Obawiajcie się Allaha odnośnie kobiet, albowiem wzięliście je za swoje żony w zaufaniu Allaha / pod ochroną Allaha i za Jego zgodą /stały się dla was dozwolone w imię Allaha.
Ludzie! Zrozumcie dobrze moje słowa i postępujcie według tego, co wam powiedziałem. Przekazałem wam moje przesłanie!
Zaprawdę, pozostawiam po sobie pośród was to, co nigdy nie poprowadzi was ku zbłądzeniu - Księgę Allaha i Sunnę Jego Wysłannika - i jeśli będziecie za nimi podążać - nigdy nie zbłądzicie.
Ludzie! Słuchajcie tego, co mówię i zrozumcie to! Wiedzcie, iż każdy muzułmanin jest bratem drugiego muzułmanina, albowiem wszyscy muzułmanie są braćmi. To, co należy do muzułmanina jest zabronione innemu muzułmaninowi, poza tym, co on sam daje z własnej woli. Zatem nie bądźcie wobec siebie niesprawiedliwi! Ludzie, czy przekazałem wam moje przesłanie?”
- Na Allaha tak! - odpowiedzieli ludzie
- Allahu bądź świadkiem, iż przekazałem przesłanie Twoim ludziom.
PIELGRZYMKA POŻEGNALNA -TŁO HISTORYCZNE
Po bitwie pod Tabuk, nie odbyły się za życia Proroka żadne inne znaczące kampanie. Jednakże w dziewiątym i dziesiątym roku po hidżra (migracji Proroka z Mekki do Medyny – przyp. tłum.) do Medyny przybywały liczne delegacje z całego Półwyspu Arabskiego. Wszyscy delegaci ślubowali posłuszeństwo Prorokowi.
W dziewiątym roku (po hidżra – przyp. tłum.) Abu Bakr został wyznaczony do poprowadzenia pielgrzymki hadżdż, w której towarzyszyło mu około trzystu mężczyzn. To wówczas, podczas ich nieobecności, Prorok otrzymał objawienie zakazujące - od tego momentu - czczenia bożków w Kabie. Prorok wysłał Alego z Medyny do Mekki, by przekazał pielgrzymom to najnowsze objawienie.
W dziesiątym roku (po hidżra – przyp. tłum.), Prorok postanowił poprowadzić hadżdż osobiście i zostało obwieszczone wśród wszystkich plemion Arabii, że Wysłannik Allaha odprawi pielgrzymkę. Trzydzieści tysięcy mężczyzn i kobiet wyruszyło z Prorokiem z Medyny do Mekki; była to jego ostatnia pielgrzymka. Podczas odprawiania hadżdżu w Mekce, pielgrzymi bacznie obserwowali każdy ruch Proroka, pragnąc wykonać wszystkie rytuały dokładnie tak, jak robił to on.
Sądząc, że jego czas na ziemi dobiega końca, Prorok wygłosił podczas pielgrzymki kazanie (chutba), znane jako Mowa Pożegnalna (Aher Chutba – przyp. tłum.). W przemówieniu tym Wysłannik Allaha podsumował wszystkie podstawowe zasady islamu oraz obowiązki muzułmanów. Podkreślił jedność Allaha oraz braterstwo całej ludzkości oparte na wyłącznym czynieniu dobra wobec drugiego człowieka. Nawet członkowie plemienia Proroka nie mogli liczyć na jego wstawiennictwo za nich ( u Allaha – przyp. tłum.), jeśli nie wiedliby prawego życia.
Prorok umorzył odszkodowania za rozlaną krew - za morderstwa popełnione w okresie ignorancji (przed islamem) oraz zakazał lichwy. Mówił o ważnej pozycji kobiet w muzułmańskiej społeczności. Wzywał do uczciwości i właściwego postępowania w sprawach finansowych oraz we wszystkich innych kwestiach międzyludzkich. Wspomniał o tym, iż każdy z nas jest rozliczany ze swych czynów oraz, że nikt inny nie ponosi odpowiedzialności za to co robimy. Namawiał ludzi, by nie naginali praw Allaha w celu zaspokojenia własnych pragnień. Wzywał muzułmanów do przestrzegania nakazów Świętego Koranu, do naśladowania jego własnego przykładu, jak przekazano w Sunnie, oraz do wypełniania pięciu filarów wiary.
Kontynuacją tej historii jest angielska interpretacja Mowy Pożegnalnej (chutba) w tłumaczeniu S.F.H. Faiziego. Jest to mowa prosta, jasno sformułowana i przekonująca sama w sobie.
MOWA POŻEGNALNA (CHUTBA) – INTERPRETACJA
Wszelka chwała Allahowi, wychwalamy Go i szukamy Jego pomocy i wybaczenia! Szukamy schronienia u Allaha od zła nas samych i od naszych złych uczynków!. Kogo Allah poprowadzi, tego nikt nie może zwieść z drogi, a kogo Allah sprowadzi z drogi, tego nikt nie może poprowadzić. Zaświadczam, że nie ma boga poza Allahem Jedynym, nie posiadającym żadnego partnera czy wspólnika. Do Niego należy cała władza i Jemu należy się wszelka cześć. On obdarza życiem i powoduje śmierć i jest Wszechmocny ponad wszystkim. Nie ma boga poza Allahem Jedynym. On wypełnia Swoje obietnice i pomaga Swym sługom, On Sam poprowadził sprzymierzeńców/sojuszników.
Ludzie, słuchajcie moich słów, albowiem nie wiem, czy w przyszłym roku będziemy mogli się zjednoczyć, by wspólnie odprawić hadżdż.
Ludzie! Allah mówi (interpretacja znaczenia – przyp. tłum.):
[Koran 49:13] {O ludzie! Oto stworzyliśmy was z mężczyzny i kobiety i uczyniliśmy was ludźmi i plemionami, abyście się wzajemnie znali. Zaprawdę, najbardziej szlachetny spośród was, w obliczu Allaha, to najbardziej bogobojny spośród was!}
Nie ma wyższości Araba nad nie-Arabem czy nie-Araba nad Arabem i nie ma wyższości człowieka białego nad człowiekiem czarnoskórym, ani człowiek czarnoskóry nie stoi wyżej niż człowiek o skórze białej, poza (wyższością – przyp. tłum.) w pobożności. Cała ludzkość to potomkowie Adama i Adam został stworzony z gliny.
Zważcie! Każde prawo do przywileju, czy to odnoszące sie do krwi czy do własności, jest pod mymi nogami, poza tym do opieki nad Domem Allaha i dostarczania wody dla pielgrzymów.
O Kurajszyci! Nie obnoście się z bogactwem tego świata wokół waszych szyi, gdyż inni ludzie mogą ukazać się (przed obliczem swego Pana) z nagrodą Życia Wiecznego. W tym przypadku na nic wam się nie przydam w obliczu Allaha.
Słuchajcie! Wszelkie praktyki czasów ignorancji są pod moimi nogami. Odszkodowanie za rozlaną krew (dla rodzin zamordowanych, wynikające z morderstw popełnionych przed islamem – przyp. tłum.) okresu ignorancji zostały umorzone. I pierwsze prawo do krwi, które uchyliłem było to wobec Ibn Rabia al-Haris al-Muttalib, który wzrastał u Bani Sad i, który został zabity przez Huzajlów. Wszelkie interesy i lichwa wieków ignorancji są anulowane. I pierwszym interesem, który umarzam jest ten z Abbasem Ibn Abd al-Muttalib. Zaprawdę zostało to umorzone całkowicie.
Ludzie! Zaprawdę wasza krew, wasza własność i wasz honor są nienaruszalne do czasu, gdy staniecie w obliczu swego Pana tak, jak święta jest nienaruszalność waszych dni, waszych miesięcy i (waszych) miast. Zaprawdę, wkrótce spotkacie swego Pana i będziecie pociągnięci do odpowiedzialności za swoje czyny.
Ludzie! Zaprawdę, macie określone prawa względem kobiet i wasze kobiety maja określone prawa względem was. Waszym prawem względem nich jest to, że im nie wolno pozwalać nikomu poza wami, aby dzielił wasze posłania i nie wolno im wpuszczać nikogo do waszych domów, kto nie jest wam miły (kogo nie chcecie), jak tylko za waszym przyzwoleniem. I nie wolno im popełniać żadnych czynów nieprzyzwoitych (szpetnych), a jeśli je popełnią, upoważnieni jesteście przez Allaha, aby oddzielić je od waszego posłania i uderzać je (wg interpretacji Tafsiru ibn Kasira do wersetu 34 Sury 4 (Kobiety) słowa „{uderzajcie je} - oznaczają: jeśli pouczenia i opuszczenie jej w łożu nie przynosi pożądanych rezultatów, wolno wam ukarać żonę, nie uderzając jej dotkliwie. Dżabir powiedział, że podczas Pożegnalnej Pielgrzymki Prorok powiedział: „Bójcie się Allaha względem kobiet, albowiem one są waszymi pomocnicami. Przysługuje wam od nich prawo, by nie pozwalały nikomu, komu nie chcecie wstępować na waszą matę (łoże). A jeśli tak uczynią, wolno wam je lekko uderzyć. Im przysługuje od was prawo do zapewnienia im pożywienia i odziania w rozsądny sposób.” [Muslim] Ibn Abbas i kilku innych powiedziało, że werset ten odnosi się do uderzeń, które nie są silne. Al-Hasan al-Basri powiedział, że oznacza to uderzenia, które nie są dotkliwe.” – przyp. tłum.), i jeśli one zaprzestaną, wówczas odziewajcie je i zapewniajcie im pożywienie należycie.
Zważcie! Nie jest dozwolone kobiecie rozdawanie niczego z majątku jej męża, bez jego zgody.
Traktujcie kobiety życzliwie, ponieważ one są waszymi pomocnicami i nie są stworzone do tego, by samodzielnie radzić sobie ze swoimi sprawami. Obawiajcie się Allaha odnośnie kobiet, albowiem wzięliście je pod ochroną Allaha i stały się dla was dozwolone w imię Allaha.
O ludzie! Allah Najwyższy Wychwalony, ustanowił wszystkim ich prawa do udziału (w spadku, dziedziczeniu). Zatem nie ma potrzeby (tworzenia, spisywania – przyp. tłum.) (specjalnego) testamentu dla spadkobiercy (wynikającego z zasad ustanowionych przez szariat).
Dziecko należy do łoża, a sprawca nieślubnego dziecka (cudzołożnik – przyp. tłum.) powinien zostać ukamienowany. I osądzenie ich (cudzołożników – przyp. tłum.) uczynków należy do Allaha.
Kto przypisuje sobie pochodzenie inne, niż jego ojca lub swą przynależność do kogoś innego niż jego Pan, ten będzie przeklęty przez Allaha.
Wszystkie długi muszą zostać spłacone, każda pożyczona własność musi zostać zwrócona, prezenty powinny być odwzajemniane, a zabezpieczenie musi uczynić lepszą (ewentualną) stratę (zmniejszyć ryzyko straty – przyp. tłum.) dla tego, komu się go udziela.
Słuchajcie! Ten, kto popełnia przestępstwo jest za nie odpowiedzialny. I tylko on! Ani syn nie jest odpowiedzialny za przestępstwo ojca, ani ojciec nie jest odpowiedzialny za przestępstwo popełnione przez jego syna.
Nic (co należy do – przyp. tłum.) brata muzułmanina nie jest dozwolone innemu muzułmaninowi, poza tym, co on sam (brat – przyp. tłum) oddaje z własnej woli. Więc nie krzywdźcie siebie.
I (nie krzywdźcie – przyp. tłum.) waszych niewolników! Zważcie, by karmić ich tym samym pożywieniem, które sami jecie i odziewajcie ich w ubrania takie, jakie sami nosicie.
Strzeżcie się, byście nie zbłądzili po mnie (po moim odejściu – przyp. tłum.) i nie uderzali się po szyjach nawzajem (nie zabijali – przyp. tłum.). Ten (spośród was), któremu coś zostało powierzone (na przechowanie – przyp. tłum.), musi zwrócić to właścicielowi.
Jeśli czarny niewolnik zostanie wam wyznaczony na Amira (przywódcę), słuchajcie go i bądźcie mu posłuszni, pod warunkiem, że będzie przestrzegał rozporządzeń Księgi Allaha.
O ludzie! Nie nastanie po mnie żaden prorok i nie powstanie po mnie żadna umma.
Zaprawdę, pozostawiam po sobie pośród was to, co nigdy nie poprowadzi was ku zbłądzeniu - Księgę Allaha i Sunnę Jego Wysłannika - i jeśli będziecie się ich trzymać (kierować się nimi, przestrzegać ich – przyp. tłum.), nigdy nie zbłądzicie. I strzeżcie się, by nie przekraczać granic ustanowionych w kwestiach religii (din), ponieważ przekraczanie (właściwych zobowiązań) religii zgubiło wielu ludzi przed wami.
Zważcie, o ludzie! Szatan stracił wszelką nadzieję, że ktokolwiek na tej ziemi będzie go czcił, lecz jeśli będziecie podążać za nim w innych sprawach, on będzie szczęśliwy z powodu złych rzeczy, które robicie, więc strzeżcie się go! (Ze względu na niejasne tłumaczenie tego fragmentu z języka arabskiego na angielski, fragment zaczerpnięty został z innego tłumaczenia Mowy Pożegnalnej – przyp. tłum.)
Słuchajcie! Czcijcie swego Pana, odmawiajcie modlitwę pięć razy dziennie, pośćcie w miesiącu ramadan, płaćcie chętnie zakat (dla biednych) z waszego majątku, odprawiajcie pielgrzymkę do Domu Allaha (Kaby w Mekce – przyp. tłum.) i bądźcie posłuszni swoim władcom, a będziecie wpuszczeni do Raju waszego Pana.
Ludzie! Przekładanie świętego miesiąca (bałwochwalcy, chcąc prowadzić wojnę w świętym miesiącu, w którym walka została zabroniona, toczyli w nim wojnę, przekładając świętowanie tego miesiąca na inny) jest tylko dodatkową niewiarą, przez którą ci, którzy nie wierzą są zgubieni; pozwalają na to jednego roku, a zabraniają (drugiego), tak by zrekompensować sobie liczbę miesięcy, które Allah ustanowił jako święte, więc pozwalają na to, co Allah ustanowił jako zakazane. I zaprawdę, czas przyjął formę dnia, kiedy Allah stworzył niebiosa i ziemię. Liczba miesięcy Allaha wynosi dwanaście. Cztery z nich są święte. Trzy z nich następują po sobie (szałłal, zul-qida oraz zul-hidżdża), zaś radżab jest między miesiącem dżumad as-sani a szaban. Niechaj ci, którzy są tu obecni przekażą to (Mowę Pożegnalną – przyp. tłum.) tym, których tutaj nie ma, ponieważ ludzie, którym wiadomość zostanie przekazana mogą być jej bardziej świadomi (lepiej ją zrozumieć – przyp. tłum.), niż (obecni tu – przyp. tłum.) słuchacze.
I jeśli zapytają o mnie, co powiecie?”
Oni odpowiedzieli:
- Zaświadczamy, że przekazałeś (wypełniłeś) powierzone ci zaufanie (dotyczące religii) i wywiązałeś się z obowiązku nadanego ci proroctwa.
Tu Wysłannik Allaha (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) uniósł swój palec wskazujący w kierunku nieba, a następnie wskazując na ludzi powiedział:
- O Panie, Jesteś tego Świadkiem! O Panie, Jesteś tego Świadkiem! O Panie, Jesteś tego Świadkiem!
MOWA POŻEGNALNA - ANALIZA
Uniwersalność Mowy
Prorok kierował swoją Mowę do całej ludzkości. Zwrotu „ludzie” użył siedem razy, zaś zwrotu „mężczyźni” użył raz. W Mowie Pożegnalnej, Wysłannik nie używał terminów „muzułmanie” czy „wierzący”. Intencją Proroka było zwrócenie się do wszystkich ludzi, niezależnie od ich religii, koloru skóry, czasów (jego czasów czy jakichkolwiek czasów po jego śmierci aż do Dnia Sądu). Przesłanie Proroka było - i nadal jest - skierowane do każdej osoby na całym świecie. W surze Saba w Koranie Allah mówi (interpretacja znaczenia – przyp. tłum.):
[Koran 34:38] {Posłaliśmy cię do wszystkich ludzi jako zwiastuna radosnej wieści i ostrzegającego. Lecz większość ludzi nie wie.}
Po wychwaleniu i podziękowaniu Allahowi, Prorok rozpoczął mowę słowami:
„Ludzie, słuchajcie moich słów, albowiem nie wiem, czy w przyszłym roku będę między wami. Zatem słuchajcie uważnie tego co mówię i przekażcie te słowa tym, którzy są tu dziś nieobecni.”
Na początku Mowy, Prorok poprosił ludzi, by zwracali baczną uwagę na to, co zamierzał powiedzieć. Nakazał im powtórzyć jego przesłanie całej ludzkości tak, by przekazywano je z miejsca na miejsce oraz z pokolenia na pokolenie. Zrobił to, by nałożyć na słuchających obowiązek przekazania tego przesłania całej ludzkości [Sakr, 1998, str. 35]
Czy przekazali tę wiadomość, tak jak ich o to poprosił? Liczba muzułmanów na całym świecie odpowiada na to pytanie - jest ich ponad 1.2 miliarda. Jednym z głównych zajęć ludzi za czasów Proroka był handel. Muzułmańscy kupcy podróżujący z miejsca na miejsce, przekazywali wieści o islamie, albowiem gdziekolwiek przebywali mieli do czynienia z ludźmi.
„Ludzie! Tak jak uważacie ten miesiąc, ten dzień i to miasto za święte, tak uważajcie życie i własność każdego muzułmanina za święte. Zwróćcie dobra, które wam powierzono, ich prawowitym właścicielom. Nie krzywdźcie nikogo, tak by nikt nie krzywdził was. Pamiętajcie zaprawdę, że spotkacie swego Pana i że On oceni wasze czyny.”
Prorok dał przykłady kwestii doskonale znanych ludziom obecnym wśród zgromadzonych. Każdy wiedział o świętości „tego miesiąca” – zul hidżdża, „tego dnia” – dnia Arafa i „tego miasta” – Mekki. Dlatego, życie i własność ludzi są również świętością.
Świętość życia została opisana przez Allaha w Koranie. Świętość życia musi być dobrze chroniona po Dzień Sądu . Człowiek musi być traktowany z powagą, szacunkiem i honorem, a jego własność musi być zabezpieczana. [Sakr, 1998, str. 22]
„Allah zabronił wam lichwy, dlatego wszystkie zobowiązania muszą być od tego momentu umorzone. Wasz majątek należy do was. Nie będziecie ani zadawać niesprawiedliwości, ani cierpieć z jej powodu. Allah zarządził, by nie było żadnych interesów (lichwiarskich – przyp. tłum.), a interesy z Abbasem Ibn Abd al-Muttalib są umorzone.”
Koncepcja wyzysku ekonomicznego jest gruntownie zabroniona w islamie, ponieważ lichwa jest formą monopolu i wyzysku ekonomicznego cechującego system kapitalistyczny, poprzez który zamożni się bogacą, zaś ubodzy automatycznie stają się jeszcze biedniejsi. Prorok w swej Mowie Pożegnalnej zabronił wszelkich form wyzysku ekonomicznego. Lichwa została ogłoszona zakazaną i ludzie nie mogą w niej uczestniczyć, nawet jeśli mieli już z kimś zawarte umowy czy porozumienia. [Sakr, 1998, str. 23]
Nikt nie stał ponad prawem. Wuj Proroka – Abbas Ibn Abd al-Muttalib, który miał tyle lat, co Prorok i razem dorastali, musiał - jak każdy inny - umorzyć lichwę, którą miał otrzymać. Ludzie mieli być traktowali jednakowo, niezależnie od łączącego ich pokrewieństwa.
Koran mówi dobitnie, że lichwa jest absolutnie bezprawna. Islam zabronił wszelkich form ekonomicznego wyzysku w surze al-Baqara (Krowa), w wersie 275, gdzie ustanowione jest co następuje (interpretacja znaczenia – przyp. tłum.):
[Koran 2:275] {A ci, którzy pożerają lichwę, nie powstaną inaczej, niż powstaje ten, którego przewrócił szatan przez dotknięcie. Tak jest, ponieważ oni mówią: „Handel jest podobny do lichwy.” Lecz Allah dozwolił handel, a zakazał lichwy. A ten, kto otrzymał napomnienie od swego Pana i powstrzymał się, będzie miał swoje poprzednie zyski i jego sprawa należy do Allaha. A którzy powrócą, tacy będą mieszkańcami ognia; oni tam będą przebywać na wieki.}
W tej samej surze, w wersie 276, ustanowione jest (interpretacja znaczenia – przyp. tłum.):
[Koran 2:276] {Allah zniweczy lichwę, a pomnoży dawanie jałmużny. Allah nie miłuje żadnego niewiernego grzesznika!}
Sąd Allaha na kwestię lichwy został opisany dosadnie i jasno w kolejnych dwóch wersach tej samej sury (interpretacja znaczenia – przyp. tłum.):
[Koran 2:277] {O wy, którzy wierzycie! Bójcie się Allaha i porzućcie to, co pozostało z lichwy, jeśli jesteście wierzącymi!}
[Koran 2:278] {Jeśli jednak tego nie uczynicie, to oczekujcie wezwania do wojny od Allaha i Jego Posłańca! A jeśli się nawrócicie, to otrzymacie swój kapitał. Nie czyńcie niesprawiedliwości, to i wy nie doznacie niesprawiedliwości!} [Sakr, 1998, str. 24-25]
„Każde prawo wynikające z morderstwa (prawo przysługujące rodzinie zamordowanego do odwetu/odszkodowania za rozlaną krew – przyp. tłum.) popełnionego w okresie przed islamem zostaje uchylone i pierwszym takim prawem, które umarzam jest to, które wynika z morderstwa Ibn Rabia al-Haris al-Muttalib.”
W powyższym stwierdzeniu, Prorok ogłosił wygaśnięcie społeczeństwa pogańskiego. Prawa ustanowione przez pogan zostały zniesione, zakazane i zastąpione świętymi prawami Allaha. Ponownie – nie było żadnego wyjątku, nawet jeśli chodziło o krewnych (tj. nikt nie był zwolniony z obowiązku dostosowania się do nowych praw i porzucenia przestrzegania starych, nawet krewni Proroka – przyp. tłum.).
„Mężczyźni! Niewierzący pozwalają sobie na fałszowanie kalendarza, w celu uczynienia dozwolonym tego, czego Allah zabronił, i uczynienia zabronionym tego, na co Allah zezwolił. Na Allaha! Liczba miesięcy wynosi dwanaście. Cztery z nich są święte trzy następują po sobie, a jeden jest między miesiącami dżumada a szaban.”
Liczba miesięcy określona w Księdze Allaha, odkąd stworzył On wszechświat, to dwanaście. Miesiące te są słoneczne lub księżycowe. Oba rodzaje są ogromnie ważne dla ludzkości: pozwalają obliczać ilość lat (upływ czasu – przyp. tłum.), używane są w arytmetyce, a także przynoszą wiele innych korzyści.
W surze Skrucha (at-Tałba) Allah mówi (interpretacja znaczenia – przyp. tłum.):
[Koran 9:35] {W Dniu, kiedy te metale będą rozpalone w ogniu Gehenny i będą napiętnowane nimi ich czoła, ich boki i grzbiety: „Oto co zebraliście dla siebie. Zakosztujcie więc tego, co zebraliście!”}
Allah zdecydował, że w roku są cztery święte miesiące. Miesiącami tymi są zul qida, zul hidżdża, muharram oraz radżab. Muzułmanie muszą przestrzegać ich świętości; nikt nie ma prawa, by je zmieniać lub ingerować w kalendarz. [Sakr, 1998, str. 30,31]
„Strzeżcie się szatana dla bezpieczeństwa waszej religii. On stracił wszelką nadzieję, że zdoła was zgubić w poważnych kwestiach, więc strzeżcie się podążania za nim w kwestiach małych.”
Prorok poinstruował ludzkość, by czciła Allaha, była mu posłuszna oraz podążała za Jego zasadami i regulacjami. Poinformował ich, że szatan stracił nadzieję na nakłonienie ludzi do oddawania mu czci, ale nie stracił nadziei na odwiedzenie ich od praktykowania nauk islamu. Będzie szerzył wzajemną niechęć pośród ludzi i będzie w stanie odwrócić ich uwagę od drogi prostej. Prorok ostrzegał ludzkość od kroczenia ścieżką szatana. [Sakr, 1998, str. 26]
„Ludzie, zaprawdę macie określone prawa względem swoich kobiet, a one mają określone prawa względem was. Pamiętajcie, że wzięliście je za swoje żony w zaufaniu Allaha i za Jego zgodą. Jeśli przestrzegają one waszych praw, wówczas należy im się wyżywienie, odzienie i życzliwe traktowanie. Traktujcie swoje kobiety dobrze i bądźcie dla nich życzliwi, ponieważ one są waszymi partnerkami i wiernymi pomocnicami, stąd jest waszym prawem, by nie zawierały one przyjaźni z tymi, których nie akceptujecie, oraz by nigdy nie dopuszczały się czynów nieczystych.”
Najlepsza deklaracja praw kobiet została określona w Mowie Pożegnalnej Proroka. Nakazał on, by mężowie byli dla swych żon życzliwi i łagodni. Mężczyźni muszą wiedzieć, że ich żony są ich partnerkami. Islam uznaje obowiązki i odpowiedzialność obojga partnerów i podkreśla, iż mężczyzna jest GŁOWĄ rodziny, podczas gdy kobieta jest jej SERCEM. Oboje są sobie potrzebni i dopełniają się nawzajem. Prawa i obowiązki każdego z małżonków wobec drugiego, zostały wyliczone i wyjaśnione. [Sakr, 1998, str. 26]
„Ludzie! Słuchajcie mnie uważnie, czcijcie Allaha, odmawiajcie pięć modlitw dziennie, pośćcie w miesiącu ramadan, rozdawajcie swój majątek w zakacie, odprawiajcie hadżdż, jeśli was na to stać.”
Prorok prosi ludzi, by słuchali go w pełnym skupieniu, jeśli chodzi o pięć filarów islamu (którymi są):
1 – świadectwo, że nie ma boga jak tylko Allah (arabskie słowo oznaczające Bóg), oraz że Muhammad jest wysłannikiem Allaha;
2 – odmawianie pięciu modlitw dziennie;
3 – post w miesiącu ramadan;
4 – rozdawanie zakatu (oddawanie procentu ze swego majątku na rzecz ubogich);
5 – odprawienie pielgrzymki hadżdż do Mekki raz w życiu, jeśli ma się ku temu środki.
„Cała ludzkość pochodzi od Adama i Ewy, Arab nie stoi nad nie-Arabem; człowiek biały nie jest lepszy od człowieka czarnoskórego, ani człowiek o skórze czarnej nie stoi wyżej od człowieka o białej skórze, z wyjątkiem kwestii wiary i dobrych uczynków. Nauczcie się tego, że każdy muzułmanin jest bratem drugiego muzułmanina oraz tego, że muzułmanie są sobie braćmi. Nic co należy do muzułmanina, nie jest dozwolone innemu muzułmaninowi, chyba że zostało oddane z własnej woli.”
Przesłanie, które przekazał Prorok zawierało bardzo ważną ideę, tj. zasadę równości wszystkich ludzi. Ludzie są równi przed Allahem i w obliczu prawa. Zostali zrodzeni z Adama i Ewy. Zarówno oni, jak i każdy z nas, zostali stworzeni z pyłu – nikt nie jest lepszy od drugiego. Idea równości jest oparta na sprawiedliwości. Wszyscy są równi, i nikt nie może twierdzić, że jest bardziej pobożny lub lepszy od innego, za wyjątkiem siły wiary i prawości. [Sakr, 1998, str. 19]
„Nie bądźcie wobec siebie niesprawiedliwi; pamiętajcie, że pewnego dnia spotkacie Allaha i odpowiecie za swoje czyny. Więc strzeżcie się, byście nie zbłądzili z drogi prostej, po moim odejściu.”
Islam zabrania naruszania (prawa – przyp. tłum.) w każdej kwestii. Zasadą jest sprawiedliwość. Ktokolwiek dopuszcza się niesprawiedliwości i narusza granice, ten zostanie ukarany. Allah nie miłuje tych, którzy dopuszczają się niesprawiedliwości. Prorok poprosił ludzi, by trzymali się właściwej drogi w każdych czasach. [Sakr, 1998, str. 23]
„Ludzie! Żaden prorok ani wysłannik nie nastanie po mnie i nie powstanie żadna nowa religia. Dlatego zrozumcie słowa, które wam przekazuje. Pozostawiam po sobie dwie rzeczy – Koran oraz Sunnę i jeśli będziecie ich przestrzegać, nigdy nie zbłądzicie.”
Prorok ogłosił, że ani żadna religia, ani prorok nie nastaną po nim. Muzułmanie będą zjednoczeni tylko wtedy, jeśli będą przestrzegać Koranu oraz Sunny Proroka (jego słów, uczynków i postępowania) jako wzorów w swym życiu. Będą prowadzeni przez Allaha; pozostaną na drodze prostej. Allah nakazał muzułmanom, by byli posłuszni Jemu oraz Jego Prorokowi. W surze Rodzina Imrana (al-Imran) Allah mówi (interpretacja znaczenia – przyp. tłum.):
[Koran 3:32] {Powiedz: „Słuchajcie Allaha i Wysłannika! A jeśli się odwrócicie...zaprawdę, Allah nie kocha niewiernych!”}
Natomiast w surze Kobiety (an-Nisa) Koran ustanawia co następuje (interpretacja znaczenia – przyp. tłum.):
[Koran, 4 :] {Ten kto jest posłuszny Wysłannikowi, jest posłuszny Allahowi.”}
„Wszyscy, którzy mnie słuchają muszą przekazać moje słowa innym, a tamci - następnym; i niechaj ci ostatni zrozumieją moje słowa lepiej, niż ci, którzy słuchają mnie teraz.”
Prorok nałożył na słuchających go ludzi odpowiedzialność za przekazanie jego słów innym, wszędzie (z miejsca na miejsce) i na zawsze (z pokolenia na pokolenie). Prorok orzekł, iż ten, do kogo jego słowa dotrą później, może być ich bardziej świadomy i lepiej zrozumieć ich znaczenie, niż ci, którzy słuchają go bezpośrednio (podczas wygłaszania Mowy – przyp. tłum.)
„Allahu, bądź mi świadkiem, że przekazałem Twoje przesłanie Twoim ludziom.”
Jako część przemówienia, Prorok wyrecytował ludziom objawienie od Allaha, które właśnie otrzymał i które dopełniało Koran, ponieważ miał to być ostatni objawiony ustęp.
[Koran 5:3] {(…) Dzisiaj ci, którzy nie wierzą, są zrozpaczeni z powodu waszej religii. Nie obawiajcie się ich, lecz obawiajcie się Mnie! Dzisiaj udoskonaliłem dla was waszą religię i obdarzyłem was w pełni Moją dobrocią; wybrałem dla was islam jako religię.(...)}
Przemówienie zostało na prośbę Proroka powtórzone zdanie po zdaniu przez Rabia – brata Safłana (niech Allah obdarzy go łaską), który miał donośny głos i wiernie powtórzył je ponad dziesięciu tysiącom zgromadzonych. Na koniec swego przemówienia Prorok zapytał:
„Ludzie, czy przekazałem wam moje przesłanie?”
Przejmujący szept aprobaty: „Na Allaha! Tak!” - pobrzmiał z ust tysięcy pielgrzymów i wibrujące słowa „Allahumma Nam” otoczyło dolinę niczym grzmot. Prorok uniósł palec wskazujący i powiedział:
„Allahu bądź mi świadkiem, iż przekazałem przesłanie Twoim ludziom.”
Podsumowanie
Pożegnalna Mowa Proroka adresowana była do całej ludzkości - do wszystkich pokoleń we wszystkich czasach. Obejmowała wiele aspektów życia (ogólnych i szczegółowych). Prorok stworzył podwaliny moralności, czystości, skromności, sprawiedliwości, równości, braterstwa oraz odpowiedzialności. Zabronił wyzysku ekonomicznego, niewolnictwa, pogaństwa, grzeszenia oraz wszelkich systemów, które stoją w opozycji do praw Allaha. Nakazał zgromadzonym muzułmanom przekazać przesłanie całej ludzkości i oni tak uczynili. Ostatniej Mowy Proroka należy nauczać w szkołach, a jej uniwersalne wartości i zasady powinny być przestrzegane przez wszystkie grupy społeczne. Owe wartości i zasady miały swój sens, kiedy były przekazywane i mają sens obecnie. Wszyscy ludzie, we wszystkich miejscach są zobowiązani do ich przestrzegania. Będą miały sens do Dnia Sądu, ponieważ ich źródło pochodzi od Allaha - Stwórcy wszechświata.