ROZDZIAŁ 14. UMIARKOWANIE W AKTACH CZCI
Allah, Najwyższy, mówi (co znaczy):
{Ta. Ha. Nie zesłaliśmy ci Koranu, abyś był nieszczęśliwy} (Koran 20:1-2)
{Bóg chce dać wam ulgę, a nie chce dla was utrudnienia} (Koran 2:185)
142. Przekazała Aisza, że Prorok (pokój z nim) wszedł do niej, kiedy siedziała u niej pewna kobieta. Spytał, kim ona jest. Odpowiedziała: „To jej sposób modlitwy jest powodem rozmów w mieście”. Prorok zwrócił się do tej kobiety: „Cóż to? Wymagane jest od was robienie tylko tego, co jest dla was łatwe. Na Allaha, Allah nie powstrzymuje Swojego miłosierdzia i łaski, dopóki nie lekceważycie i nie zaprzestajecie (dobrych czynów). Allah najbardziej lubi dobre uczynki, które wierny regularnie spełnia”.
(Al-Buchari i Muslim)
Komentarz:
Hadis zabrania aktów czci Allaha przekraczających czyjeś siły, aby dana osoba się nie zmęczyła i nie zaprzestała ich w całkowicie. Dlatego należy zachować umiarkowanie pod tym kątem. Allah jest zadowolony z regularnie spełnianych aktów czci, nawet jeśli są najmniejsze. Każdy powtarzany dobry uczynek będzie nieustannie nagradzany, w przeciwieństwie do dobrych uczynków spełnianych przez krótki okres czasu, one będą nagradzane krótko.
143. Przekazał Anas, że trzej mężczyźni poszli do domów żon Proroka (pokój z nim), aby uzyskać informacje o jego sposobach oddawania czci Allahowi. Kiedy zostali o tym poinformowani uznali swoje akty czci za nieistotne i powiedzieli: „Jesteśmy towarzyszami Proroka (pokój z nim), któremu Allah wybaczył grzechy przeszłe i przyszłe”. Jeden z nich powiedział: „Ja będę modlił się całe noce”, inny powiedział: „Będę pościł nieustannie i nie przerwę postu”. Trzeci powiedział: „Będę stronił od kobiet i nigdy się nie ożenię”. Prorok (pokój z nim) poszedł do nich i powiedział: „Czy to wy powiedzieliście takie rzeczy? Na Allaha, obawiam się Allaha bardziej niż wy i jestem najbardziej posłuszny i obowiązkowy, a mimo to poszczę i przerywam post, modlę się i śpię w nocy, i żenię się. Więc ktokolwiek odwraca się od mojej sunny (praktyki) nie należy do mnie”.
(Al-Buchari i Muslim)
Komentarz:
Hadis określa następujące rzeczy: umiar w czczeniu Allaha, obowiązek małżeństwa, zachęca do naśladowania Proroka, zakazuje nieustannego postu, zakazuje ciągłego czuwania w nocy na modlitwie. Nie jest zaletą i nie będzie nagrodzone wprowadzanie innowacji do religii. Wszystkie błogosławieństwa i nagrody związane są z posłuszeństwem i naśladowaniem Proroka (pokój z nim).
144. Przekazał Ibn Masud, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Zrujnowani są ci, którzy upierają się przy trudnościach w sprawach wiary” i powtórzył to trzy razy.
(Muslim)
Komentarz:
Hadis zniechęca do praktyk, jakie wielu sufich wprowadziło do religii, zbaczając z drogi Proroka (pokój z nim) i zachęcając do samookaleczenia. Podobnie wielu hipokrytów, przeprowadzających niepotrzebne badania w sprawach religii, zalicza się do tej kategorii i zwykle dalecy są od nauki i praktyki Proroka (pokój z nim).
145. Przekazał Abu Hurajra, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Religia (islam) jest łatwa, a ktokolwiek czyni religię reżimem, to go zmoże. Tak więc podążajcie drogą środa (jeśli chodzi o oddawanie czci), jeśli nie możecie czegoś zrobić, róbcie coś podobnego i głoście dobre nowiny i szukajcie wspomożenia (od Allaha) rankiem i o zmierzchu, i przez część nocy”.
(Al-Buchari)
Komentarz:
Poza umiarkowaniem w oddawaniu czci Allahowi, hadis zaleca, aby robić to wówczas kiedy jest się wypoczętym, aby odczuwać przyjemność z tym związaną. Zalecenie to odnosi się tylko do aktów czci o charakterze nadobowiązkowym. Modlitwy obowiązkowe muszą być odmawianie w określonym czasie.
146. Przekazał Anas, że Prorok (pokój z nim) wszedł do meczetu i zauważył sznur rozciągnięty między dwiema żerdziami. Spytał po co ten sznur i powiedziano mu: „To sznur Zajnab; kiedy podczas nadobowiązkowych modlitw czuje się zmęczona, chwyta go, by sobie pomóc”. Prorok (pokój z nim) powiedział: „Odwiążcie go. Powinniście modlić się tyle, ile możecie. Kiedy się zmęczycie, śpijcie”.
(Al-Buchari i Muslim)
Komentarz:
Hadis określa następujące rzeczy: zakaz przesadnej stanowczości i podpierania się czymkolwiek w czasie modlitwy; jeśli można naprawić zło, należy to uczynić natychmiast; należy tak dobierać czas na modlitwy nadobowiązkowe, aby czerpać z nich prawdziwą przyjemność.
147. Przekazała Aisza, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Jeśli poczujecie się senni podczas modlitwy, połóżcie się aż senność przejdzie. Ten, kto odmawia modlitwę będąc sennym, nie wie, czy szuka wspomożenia, czy sobie urąga”.
(Al-Buchari i Muslim)
148. Przekazał Dżabir bin Samurah, że zwykle modlił się z Prorokiem (pokój z nim) a jego modlitwa miała umiarkowaną długość, oraz jego kazanie piątkowe (chutba) również było umiarkowanej długości.
(Muslim)
Komentarz:
Ten hadis mówi nam, że imam nie powinien przedłużać modlitwy w grupie ani kazania, ponieważ obydwie rzeczy nie mają odzwierciedlenia w praktyce Proroka (pokój z nim).
149. Przekazał Abu Dżuhaifa, że Prorok (pokój z nim) połączył więzami braterstwa Salmana i Abud-Dardę. Salman złożył wizytę Abu Dardzie,, i zastał Umm Darda (jego żonę) ubraną w zniszczoną szatę, więc zapytał, dlaczego jest w takim stanie. Odpowiedziała: „Twego brata, Abu Dardę, nie interesuję zbytki tego świata”. W międzyczasie przyszedł Abu Darda i przygotował posiłek dla Salmana. Salman poprosił, aby zjadł z nim, ale Abu Darda odpowiedział, że pości. Salman powiedział: „Nie będę jadł, dopóki i ty nie zjesz”, więc Abu Darda zjadł (z nim). Z nastaniem nocy (i po upływie jej części) Abu Darda wstał (aby się pomodlić), ale Salman kazał mu spać, więc zasnął. Po jakimś czasie Abu Darda ponownie wstał, ale Salman polecił mu się położyć. Kiedy nadeszła ostatnia godzina nocy Salman wstał, obudził Abu Dardę i obaj odmówili modlitwę (tahadżdżud). Potem Salman powiedział: „Masz obowiązki względem twojego Pana, względem twojego ciała i względem twojej rodziny, więc powinieneś wypełniać je wszystkie”. Abu Darda poszedł do Proroka (pokój z nim) i opowiedział całą sytuację. Prorok (pokój z nim) powiedział: „Salman ma rację”.
(Al-Buchari)
Komentarz:
Hadis naświetla kilka rzeczy:
chociaż wykonywanie dodatkowych modlitw (nawafil) jest bardzo cenne, nie powinno odbywać się, jak w opisanym przypadku, kosztem rzeczy obowiązkowych, ponieważ traci swoją wartość i nie jest miłe Allahowi;
właściwą porą na tahadżdżud jest ostatnia z trzech części nocy. Powodem tego jest konieczność odpoczynku przez 2/3, nocy aby móc dopełnić małżeńskich obowiązków;
dodatkowy post może być przerwany (z ważnej przyczyny) bez zadośćuczynienia;
można ustanawiać braterstwo na podstawie religii i kiedy zostaje ono ustanowione, rodziny łączą się ze sobą;
muzułmanie muszą poprawiać siebie nawzajem, wskazując sobie drogę prostą;
mężczyzna może, w razie potrzeby, rozmawiać z obcą kobietą, jeśli przestrzega nauk Proroka w tej kwestii, takich jak opuszczanie wzroku i ograniczenie rozmowy do kwestii wymagających omówienia.
150. Przekazał Abdullah bin Amr bin Al-As, że Prorok (pokój z nim) dowiedział się, iż Abdullah zobowiązał się do odmawiania modlitw przez całą noc i codziennego postu do końca swego życia. Prorok (pokój z nim) zapytał go: „Czy ty to powiedziałeś?”. Abdullah odpowiedział: „Posłańcu Allaha, poświęciłbym dla Ciebie matkę i ojca, ja to powiedziałem”. Prorok (pokój z nim) powiedział: „Nie będziesz w stanie tego zrobić. Przestrzegaj postu i przerywaj go; śpij i wstawaj na modlitwę, pość przez trzy dni w miesiącu, ponieważ każde dobro będzie pomnożone dziesięć razy i to będzie równe rocznemu postowi.” Abdullah powiedział, że jest w stanie robić więcej, a Prorok (pokój z nim) powiedział: „Przestrzegaj postu przez jeden dzień i nie pość przez dwa następne”. Kiedy Abdullah powiedział, że ma siłę robić więcej Prorok (pokój z nim) powiedział: „Przestrzegaj postu co drugi dzień, to post proroka Dawida (pokój z nim) i najbardziej umiarkowany post”.
Wg innego przekazu Prorok (pokój z nim) powiedział: „To najlepszy post”. Abdullah odpowiedział, że jest zdolny robić więcej. Wtedy Prorok (pokój z nim) powiedział: „Nie ma nic lepszego ponad to”. Kiedy Abdullah bin Amr się zestarzał, powiedział: „Gdybym zgodził się pościć trzy dni w miesiącu, jak powiedział Prorok (pokój z nim), było to dla mnie droższe niż moja rodzina i majątek”.
Wg jeszcze innej narracji: Abdullah miał przekazać, że Prorok (pokój z nim) powiedział do niego: „Abdullahu! Dowiedziałem się, że pościsz w ciągu dnia i modlisz się całą noc”. Towarzysz potwierdził to, a Prorok (pokój z nim) powiedział: „Nie rób tak. Przestrzegaj postu przez kilka dni i przerywaj go na kilka dni, módl się (w nocy), ale również śpij, gdyż twoje ciało ma do ciebie prawo, twoje oczy maja do ciebie prawo, twoja żona ma do ciebie prawo i twoi goście mają do ciebie prawo. Wystarczy, jeśli będziesz pościł trzy dni w miesiącu, otrzymasz za to dziesięciokrotną nagrodę taką, jak za dobre uczynki, więc będzie tak, jakbyś pościł przez rok”. Abdullah upierał się tak bardzo (przy przestrzeganiu dłuższego postu), tłumacząc, że ma siłę, że dostał twardy nakaz: „Przestrzegaj postu jak prorok Dawid (pokój z nim), i nie pość ponad to”. Abdullah spytał, jak pościł prorok Dawid (pokój z nim), a Prorok odparł: „Przez pół roku (tzn. co drugi dzień)”. Kiedy Abdullah się zestarzał mawiał: „Gdybym skorzystał z pozwolenia udzielonego przez Posłańca Allaha...”.
Wg kolejnego przekazu: Prorok (pokój z nim) powiedział do Abdullaha: „Dowiedziałem się, że przestrzegasz ciągłego postu i recytujesz cały Koran co noc”. Abdullah odpowiedział: „Posłańcu Allaha, to prawda, w ten sposób nie pożądam niczego poza dobrem”, na co Prorok (pokój z nim) powiedział: „Pość zatem tak, jak pościł prorok Dawid (pokój z nim), jako że był najgorętszym czcicielem Allaha i recytuj (cały) Koran w ciągu miesiąca”. Kiedy Abdullah stwierdził, że jest zdolny robić więcej niż to, Prorok (pokój z nim) odpowiedział: „Recytuj (cały) Koran w ciągu dwudziestu dni”. Abdullah stwierdził, że jest zdolny robić więcej, na co Prorok (pokój z nim) odpowiedział: „Recytuj go przez każde siedem dni, ale nie więcej (niż 1/7 Koranu w ciągu jednej nocy - przyp. tłum.)”. Prorok powiedział do niego: „Nie wiesz, być może będziesz długo żył”. Kiedy Abdullah się zestarzał, żałował, że nie skorzystał z pozwolenia danego mu przez Proroka Allaha.
Wg następnego przekazu: Prorok (pokój z nim) miał powiedzieć do Abdullaha: „Najlepszy post dla Allaha to post (proroka) Dawida i najlepsza modlitwa dla Allaha to modlitwa jaką odmawiał prorok Dawid. Przesypiał on połowę nocy, stawał do modlitwy na 1/3 nocy, a następnie kładł się spać na 1/6 nocy; pościł przez jeden dzień i przerywał post na następny. Nie uciekał (ze strachu - przyp. tłum.) w chwili spotkania z wrogiem”.
Wg następnego przekazu Abdullah miał powiedzieć: „Ojciec pomógł mi poślubić cnotliwą kobietę i miał zwyczaj dowiadywać się o syna u swojej synowej. Mówiła: „Naprawdę jest dobrym człowiekiem. Od kiedy przyszłam do niego, nigdy nie spał w moim łóżku i nie odbyliśmy stosunku”. Kiedy taki stan rzeczy trwał dłużej, mój ojciec wspomniał o tym Prorokowi (pokój z nim), a on kazał mnie do siebie przysłać. Poszedłem natychmiast i Prorok spytał mnie: „Jak często pościsz?”. Odpowiedziałem, że codziennie. Spytał: „Ile czasu zajmuje ci wyrecytowanie Świętego Koranu w całości?”. Odpowiedziałem: „Całą noc”. Następnie opowiedział całą (opisaną wcześniej) historię. Kiedy się zestarzał, Abdullah recytował 1/7 Koranu za dnia dla członków swojej rodziny, by ulżyć swemu zadaniu (wyrecytowania Koranu w całości - przyp. tłum.) w nocy. Kiedy chciał sobie ulżyć w poście, przerywał go na kilka dni, a później poszcząc odrabiał liczbę dni, które opuścił. Nie pościł w sposób ciągły, ponieważ nie chciał odstępować od tego, co ustalił z Prorokiem (pokój z nim).
Komentarz:
Hadis przybliża dwie kwestie: poza wspomnieniem powściągliwości i żarliwości, jakie przejawiali Towarzysze Proroka w oddawaniu czci Allahowi, podkreśla nauki Proroka (pokój z nim) odnośnie umiaru oraz wypełniania życiowych obowiązków tak samo jak religijnych; prezentuje wzorową postawę cnotliwych Towarzyszek (kobiet, które przyjęła islam i widziały Proroka) i ich cierpliwość w obliczu obojętności mężów. W przykładzie przytoczonym w hadisie wyżej, uprzejmość, z jaką żona Abdullaha bin Amr bin al-As odpowiedziała teściowi zapytana o to, jak traktuje ją mąż, jest wzorcem przyzwoitości i skromności.
151. Przekazał Hanzalah Al-Usajjidi, skryba Proroka (pokój z nim), że spotkał się z Abu Bakrem, który powiedział: „Jak się masz, Hanzalah?”. Odpowiedział: „Hanzalah stał się hipokrytą”. „Allah jest daleki od wszelkiej niedoskonałości, dlaczego tak mówisz?” - zapytał Abu Bakr. „Kiedy jesteśmy z Prorokiem (pokój z nim) i przypomina nam o Ogniu piekielnym i o Ogrodzie, mamy wrażenie, jakbyśmy oglądali je na własne oczy, ale kiedy jesteśmy z dala od Proroka (pokój z nim), troszczymy się o nasze żony, dzieci, interesy, większość z tego umyka naszej świadomości”. Abu Bakr odpowiedział: „Na Allaha, ja również tego doświadczam”. Tak więc Hanzalah poszedł do Proroka (pokój z nim) z Abu Bakrem i powiedział: „Proroku, Hanzalah stał się hipokrytą”, na co Prorok spytał: „Co ci się stało?”, a Hanzalah odparł: „Proroku, kiedy jesteśmy w twoim towarzystwie i przypomnisz nam o Ogniu piekielnym i o Ogrodzie, czujemy jakbyśmy oglądali to na własne oczy, ale kiedy odchodzimy od ciebie i troszczymy się o nasze żony, dzieci, interesy, większość z tego umyka naszej świadomości”. Prorok (pokój z nim) powiedział: „Na Tego, w Którego Rękach jest moje życie, jeśli wasze umysły byłyby zawsze w takim stanie jak w mojej obecności i bylibyście zawsze zajęci wspominaniem Allaha, aniołowie ściskaliby wasze ręce w waszych łóżkach i w czasie podróży; ale Hanzalah, pewien czas powinien być poświęcony sprawom ziemskim i pewien czas powinien być poświęcony modlitwie”, i powtórzył to trzy razy.
(Muslim)
Komentarz:
Ten hadis również mówi o wstrzemięźliwości i pobożności towarzyszy Proroka, w związku z naturalnym ludzkim zachowaniem jakim jest różny sposób myślenia w zależności od sytuacji. Nie ma to nic wspólnego z hipokryzją (nifaq). Islam jest naturalną religią (fitrah) i opiera się na zasadzie zachowania umiaru (wypośrodkowania) w każdej sytuacji, łącząc korzyści świata doczesnego i ostatecznego; zaspokaja potrzeby ciała, jak i duszy.
152. Przekazał Ibn Abbas, że kiedy Prorok (pokój z nim) wygłaszał piątkowe kazanie (chutba) zauważył mężczyznę, który stał, więc spytał o niego i powiedziano mu, że był to Abu Izrael, który złożył przysięgę, że będzie stał i nie usiądzie, ani nie będzie wchodził w cień ani mówił podczas postu. Usłyszawszy to Prorok (pokój z nim) powiedział: „Powiedzcie mu, żeby mówił, udał się w zacienione miejsce, usiadł i dokończył swój post”.
(Al-Buchari)
Komentarz:
Hadis przejrzyście wyjaśnia, że nie można zadowolić Allaha w wymyślony przez siebie sposób. Można to osiągnąć tylko w sposób opisany w Koranie i sunnie.
Nie wolno przyrzekać niczego, co jest związane z grzechem lub niedozwolone przez religię. Taki wypadek został opisany we wspomnianym hadisie.
Większość uczonych, którzy uważają za niepotrzebną ekspiację za taką przysięgę, popierają swoją opinię wspomnianym hadisem. Argumentują, iż Prorok (pokój z nim) nie nakazał zadośćuczynienia w przypadkach, takich omawiany powyżej.