ROZDZIAŁ 23. NAKAZYWANIE DOBRA I ZABRANIANIE ZŁA
Allah, Najwyższy, mówi (co znaczy):
{I niech powstanie spośród was naród, który wzywa do dobra, nakazuje to, co jest uznane, i zakazuje tego, co jest naganne. Tacy będą szczęśliwi!} (Koran 3:104)
{Wy jesteście najlepszym narodem, jaki został utworzony dla ludzi: wy nakazujecie to, co jest uznane, a zakazujecie tego, co jest naganne.} (Koran 3:110)
{Trzymaj się przebaczenia! Nakazuj dobro, a odsuwaj się od nieświadomych!} (Koran 7:199)
{A wierzący mężczyźni i wierzące kobiety są dla siebie nawzajem awlija’ (przyjaciółmi, opiekunami, pomocnikami). Oni nakazują sobie to, co uznane, a zakazują sobie tego, co naganne.} (Koran 9:71)
{Ci spośród synów Izraela, którzy nie uwierzyli, zostali przeklęci ustami Dawida i Jezusa, syna Marii. Tak było, ponieważ oni się zbuntowali i popełniali przestępstwa. Oni nie zakazywali sobie czynów nagannych, jakie popełniali. Jakże złe jest to, co czynili!} (Koran 5:78-79)
{I mów: „Prawda pochodzi od waszego Pana. Przeto kto chce, niech wierzy, a kto nie chce, niech nie wierzy!”} (Koran 18:29)
{Wyznawaj otwarcie to, co tobie zostało nakazane} (Koran 15:94)
{My uratowaliśmy tych, którzy zabraniali zła, a pochwyciliśmy karą bolesną niesprawiedliwych za to, że byli bezbożnymi.} (Koran 7:165)
184. Przekazał Abu Said Al-Chudri, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Ten z was, kto zobaczy zło, niech zmieni je ręką (czynem – przyp. tłum.), a jeśli nie jest w stanie tego zrobić – językiem (słowem – przyp. tłum.), a jeśli nie jest w stanie tego zrobić – sercem, i to jest najsłabsza forma wiary”.
(Muslim)
Komentarz:
Hadis przekazuje bardzo istotny sposób zapobiegania rzeczom niezgodnym z islamem w społeczności muzułmańskich. Tak długo, jak muzułmanie przestrzegali tej zasady i wypełniali swoje obowiązki zakazując zła i nakazując dobro, społeczeństwo było bezpieczne od zła i grzechu.
185. Przekazał Abdullah bin Masud, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Nie było przede mną proroka posłanego przez Allaha do swoich ludzi, który nie miałby pośród nich uczniów i towarzyszy naśladujących go i słuchających jego poleceń. Później przyszli po nich ich następcy, którzy głosili to, czego tamci nie czynili i czynili to, czego tamci nie nakazywali. I ten, kto zwalczał ich ręką (czynem – przyp. tłum.) jest wierzącym (mumin); ten, kto zmagał się z nimi sercem, jest wierzącym i ten, kto zmagał się z nimi językiem (słowem – przyp. tłum.), też jest wierzącym, i poza tym nie ma ziarna wiary”.
(Muslim)
186. Przekazał Ubadah bin As-Samit, że przysięgli Prorokowi (pokój z nim), że będą się go słuchać i będą posłuszni jego rozkazom, zarówno w stanie czynnym jak i spoczynku, w czasach trudnych i łatwych; że będą posłuszni władcy i przestrzegać będą należnych mu praw, nawet jeśli on nie będzie przestrzegał praw im należnych oraz że nie będą przeciwko niemu walczyć, chyba że zauważą u niego jawną niewiarę (kufr), na co dowodów dostarczy Allah”. Przysięgli Prorokowi (pokój z nim) mówić prawdę gdziekolwiek by nie byli, i że nie będą lękać się niczyich wyrzutów.
(Al-Bukhari i Muslim)
Komentarz:
Nawet jeśli władca muzułmanów jest okrutny i grzeszy, nie należy się przeciwstawiać jego poleceniom, dopóki nie nakazuje rzeczy sprzecznych z Boskim prawem. Jeśli tak czyni, nie wolno być mu posłusznym. Nie wolno buntować się (walczyć przeciwko władcy) jeśli jawnie nie odstąpi od wiary, ponieważ rewolucja niesie ogromne niebezpieczeństwo i pociąga za sobą straty. Należy również pamiętać, że oznajmianie prawdy i przestrzeganie zasad religii ma pierwszeństwo we wszystkich sytuacjach, i że powinno się postępować tak niezależnie od tego, jak ludzie na to reagują, i co mówią
187. Przekazał Numan bin Baszir, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Człowiek przestrzegający granic określonych przez Allaha i człowiek przekraczający je są podobni do ludzi, którzy wsiedli na statek po losowaniu (miejsc na nim – przyp. tłum.), jedni na pokładzie a drudzy pod. Ci spod pokładu, kiedy potrzebują wody, chodzą po nią do zajmujących pokład i mówią: ‘Jeśli zrobimy dziurę w dnie statku (zapewniając sobie łatwy dostęp do wody – przyp. tłum), na pewno nie przyniesie wam to szkody’. Gdyby ci z pokładu pozwoliliby im zrealizować te plany, wszyscy utonęliby, zaś jeśli je uniemożliwią, wszyscy będą bezpieczni”.
(Al-Buchari)
Komentarz:
Na podstawie tego przekazu wiadomo, że konsekwencjami grzechów są obciążane nie tylko osoby je popełniające, ale również cała społeczność będzie przez nie cierpieć. Jest istotne, aby osoby mające zwyczaj grzeszyć i sprzeciwiać się nakazom Allaha były powstrzymywane w celu ochrony społeczności przed upadkiem. Jeśli tak się nie stanie, całe społeczeństwo zostanie ukarane.
188. Przekazała Umm Salama, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Będziecie mieli władców, których niektórzy z was zaakceptują, a inni nie. Ten, któremu nie będą się podobali, będzie ocalony i ten, który będzie wyrażał swoje niezadowolenie, będzie ocalony, poza tym, kto będzie z nich zadowolony i będzie ich naśladował (on naprawdę zgrzeszy)”. Słuchacze spytali, czy powinni ich zwalczać, a on (pokój z nim) odpowiedział: „Nie, tak długo, jak będą odprawiać wśród was modlitwy”.
(Muslim)
Komentarz:
1. Poprzez ustanowienie modlitwy kwalifikatorem posłuszeństwa władcy, staje się jasne, że modlitwa jest tym, co odróżnia niewiarę (kufr) od islamu.
2. Jeśli dana osoba jest w stanie powstrzymać władcy przed grzechem (złem), powinna to uczynić. Jeśli nie, powinna przynajmniej potępić zło w swym sercu. Dołączanie do zła popełnianego przez władców jest bardzo niebezpieczne. W związku z tym członkostwo w partiach politycznych, kiedy dochodzą do władzy, jest niebezpieczne ponieważ wszyscy członkowie ugrupowania politycznego muszą popierać i realizować jego dobre i złe cele.
189. Przekazała Zainab, że Prorok (pokój z nim) odwiedził ją pewnego dnia przerażony i powiedział: „La ilaha illallah (nie ma boga poza Allahem), biada Arabom z powodu zła, jakie się zbliżyło! Dzisiaj w barierze, jaka powstrzymuje ludy Goga (Ja’dżud) i Magoga (Ma’dżud) został zrobiony otwór takiej wielkości” i zrobił okrąg z kciuka i palca wskazującego. Zainab spytała, czy zostaną zgubieni, mimo że pomiędzy nimi będą prawi ludzie. Odpowiedział: „Tak, kiedy niegodziwość weźmie górę”.
(Al-Buchari i Muslim)
Komentarz:
Przekaz mówi o groźbie grzechu. Kiedy niegodziwość stanie się powszechna, społeczeństwo zostanie zniszczone pomimo istnienia zacnych ludzi. Jednakże osoby, spełniające swoje obowiązki głoszenia dobra i zakazywania zła, w Dniu Sądu Ostatecznego będą stać oddzielnie od grzeszników. W ten sposób hadis zachęca do trzymania się z dala od grzechów.
190. Przekazał Abu Said Al-Chudri, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Strzeżcie się siedzenia na drogach”, na co ludzie odparli, że nie mają poza nimi miejsc do siedzenia. Prorok (pokój z nim) odpowiedział: „Jeśli musicie tam siedzieć, przestrzegajcie praw drogi”. Spytali, jakie to prawa, a On (pokój z nim) powiedział: „Opuszczanie spojrzenia (na widok tego, na co nie powinno się patrzeć), usuwanie przeszkód, odpowiadanie na pozdrowienia, nakazywanie dobra i zakazywanie zła”.
(Al-Buchari i Muslim)
Komentarz:
Niestosowne jest siedzenie na poboczach i w przejściach w sposób utrudniający ruch przechodniom. Niestety w dzisiejszych czasach zasada ta nie jest stosowana. Jeśli siedzenie na poboczu jest rzeczą nieodzowną, należy przestrzegać zasad wymienionych w hadisie. Inne elementy islamskiej etykiety ustanowiono na podstawie innych przekazów. Np. łagodny sposób wypowiedzi, pomoc w noszeniu ciężarów, pomoc ciemiężonym i mającym kłopoty, nawracanie samowolnych na właściwą drogę, odpowiadanie (w określony sposób) kichającemu, itd.
191. Przekazał Abdullah bin Abbas, że Prorok (pokój z nim) zobaczył mężczyznę, noszącego na placu złoty pierścień, więc zdjął go i wyrzucił mówiąc: „Jeden z was bierze rozżarzony węgiel i ubiera go na rękę”. Po odejściu Proroka (pokój z nim) powiedziano temu mężczyźnie: „Weź swój złoty pierścień i wykorzystaj go”, lecz on odparł: „Na Allaha, nie. Nie podniosę go, po tym jak Prorok (pokój z nim) go wyrzucił”.
(Muslim)
Komentarz:
Na podstawie przekazu wiadomo, że noszenie złotych pierścieni i ozdób przez mężczyzn jest zabronione. Obecnie panuje bardzo niefortunna moda dawania mężczyznom w prezencie złotych obrączek ślubnych, które potem noszą z wielką dumą. To niebezpieczny zwyczaj i powinien zostać wypleniony z dwóch powodów:
− taka wymiana podarunków oraz wielkie przyjęcie z okazji zaręczyn to niepotrzebna formalność i obciążenie sprzeczne z prawem islamskim,
− dawanie i przyjmowanie niedozwolonych przedmiotów jest zakazane i przypomina podbudowywanie jednego grzechu drugim.
Należy także zwrócić uwagę na posłuszeństwo wspomniane w hadisie.
192. Przekazał Abu Said Al-Hasan Basri, że Aidh bin Amr (towarzysz Proroka, pokój z nim) odwiedził Ubaidullaha bin Zijad (władcę) i powiedział mu: „Synu, słyszałem Proroka (pokój z nim) mówiącego: ‘Najgorszymi pasterzami (władcami) są ci, którzy rządząc zachowują się opryskliwie. Uważaj, nie bądź jednym z nich’”. Ibn Zijad powiedział: „Usiądź! Jesteś niczym plewy spośród Towarzyszy Proroka (pokój z nim)”. Aidh bin Amr powiedział: „Czy byli między nimi (Towarzyszami – przyp. tłum.) tacy, jak plewy? Zaprawdę, tacy pojawili się po nich i pośród innych niż oni”.
(Muslim)
Komentarz:
Hadis opisuje odwagę i śmiałość Aidha w mówieniu prawdy w obliczu tyrana Ubaidullaha bin Zijada, zarządcy Basry. Mimo że bin Zijad poniżył go za prostolinijność i prawdomówność, Aidh powtórzył swoje zdanie o znakomitości Towarzyszy Proroka (pokój z nim) i odpowiedział, że żaden z nich nie mógłby być nazwany plewami.
193. Przekazał Hudhaifa, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Na Tego, w Którego Dłoni jest moje życie, zalecajcie dobro jak również zakazujcie zła, inaczej Allah z pewnością wkrótce was ukarze. Jeśli Go wtedy o coś poprosicie, nie wysłucha was”.
(At-Tirmidhi)
Komentarz:
Zaniechanie praktyki zachęcania do dobrych czynów i zakazywania złych powoduje niezadowolenie Allaha. Takie postępowanie jest związane z ryzykiem odrzucenia przez Niego modlitw i suplikacji (dua).
194. Przekazał Abu Said Al-Chudri, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Najlepszym rodzajem walki w imię Allaha (dżihadu) jest mówienie prawdy w obecności despotycznego władcy”.
(Abu Dawud i At-Tirmidhi)
Komentarz:
Walka w imię Allaha (dżihad) ma wiele rodzajów i jest nią również nauczanie cnoty. Najistotniejszy jest wysiłek przekazania nakazów Allaha niesprawiedliwemu władcy. Podobnie, jeśli społeczeństwo jest tak dalece zdemoralizowane, że nikt nie ośmiela się sprzeciwić, protest również będzie uznany jako walka w imię Allaha.
195. Przekazał Abu Abdullah Tariq bin Szihab, że ktoś zapytał Proroka (pokój z nim), kiedy ten dopiero co włożył stopę w strzemię, jaka jest najwyższa forma walki w imię Allaha. Prorok (pokój z nim) odpowiedział: „Mówienie prawdy w obecności despotycznego władcy”.
(An-Nasai)
196. Przekazał Abdullah bin Masud, że Prorok (pokój z nim) powiedział: „Pierwszą skazą w religii, jaka dotknęła Dzieci Izraela, był fakt, że kiedy mężczyzna spotykał drugiego i mówił do niego: ‘Obawiaj się Allaha i zaniechaj tego, co robisz, ponieważ jest to niedozwolone’. Lecz kiedy spotykał go następnego dnia i nie widział żadnej zmiany, nie powstrzymało go to od jedzenia i picia z nim i przebywania w jego towarzystwie. Kiedy do tego doszło, Allah sprowadził ich serca na złą drogę z racji tego, że połączyły się z innymi”. Następnie Prorok (pokój z nim) wyrecytował: {Ci spośród synów Izraela, którzy nie uwierzyli, zostali przeklęci ustami Dawida i Jezusa, syna Marii. Tak było, ponieważ oni się zbuntowali i popełniali przestępstwa. Oni nie zaprzestali popełniać czynów nagannych. Jakże złe jest to, co czynili! Ty widzisz wielu spośród nich, jak biorą sobie za przyjaciół tych, którzy są niewierni. Jakże złe jest to, co przygotowały dla nich ich dusze! Rozgniewał się na nich Bóg i będą przebywać w cierpieniu na wieki! Gdyby wierzyli w Boga i Proroka, i w to, co jemu zostało zesłane, to nie wybraliby sobie niewiernych za przyjaciół. Lecz wielu spośród nich to bezbożnicy}. (Koran 5:78-81) i kontynuował: „Na Allaha, zalecajcie dobro i zakazujcie zła. Powstrzymajcie rękę ciemiężcy i przekonujcie go do sprawiedliwości i trzymajcie się prawdy, inaczej Allah zmąci serca niektórych z was z innymi i przeklnie je, tak jak przeklął tamtych”.
(Abu Dawud i At-Tirmidhi)
Wg przekazu At-Tirmidhiego Prorok (pokój z nim) powiedział: „Kiedy Izraelici grzeszyli, ich uczeni zabraniali im tego, lecz oni nie nawrócili się. Mimo tego, uczeni przesiadywali razem z nimi, jedli i pili. Dlatego zostali przeklęci ustami Dawida i Jezusa, syna Marii, ponieważ byli nieposłuszni i zgrzeszyli”. Następnie Prorok (pokój z nim), który leżał z głową opartą na poduszce, usiadł i powiedział: „Na Tego, w Którego Dłoni jest moja dusza, nie ma dla was ucieczki, musicie nakłaniać ich by postępowali zgodnie z prawem”.
Komentarz:
Hadis określa obowiązek uczonych (ulema) jakim jest powstrzymywanie społeczeństwa przed demoralizacją, a jeśli mimo ich wysiłków ludzie nie usłuchają, powinni unikać przebywania z nimi, gdyż byłaby to próżność i brak poszanowania dla religii. Jeśli tego nie zrobią, będą przeklęci, jak nieposłuszna większość. Oby Allah uchronił nas przed takim zaniedbaniem.
197. Abu Bakr As-Siddiq powiedział: „Ludzie, recytujecie werset: {O wy, którzy wierzycie! Sami jesteście odpowiedzialni za wasze dusze. Nie zaszkodzi wam ten, kto zabłądził, jeśli jesteście prowadzeni drogą prostą} (Koran 5:105), a ja słyszałem, jak Prorok mówił: „Jeśli ludzie widzą ciemiężcę i nie powstrzymują go (od wyrządzania zła), jest prawdopodobne, że Allah ukarze ich wszystkich”.
(Abu Dawud i At-Tirmidhi)
Komentarz:
Werset wspomniany w hadisie był rozumiany w ten sposób: jeśli dana osoba jest na Prostej Drodze, nie ma obowiązku nauczania cnoty i zakazywania zła, ponieważ nie musi się obawiać obciążenia nieposłuszeństwem i grzechami innych, ani nie odpowie przed Allahem za ich pomyłki. A zatem, oznaczałoby to, że wspólnota muzułmańska nie jest odpowiedzialna za stosowanie szariatu (prawa islamskiego) na świecie i zobowiązana jest jedynie do pracy nad ulepszeniem jedynie wspólnoty. Przekazując ten hadis Abu Bakr as-Siddiq odrzucił taką interpretację i stało się jasne, że obowiązkiem społeczeństwa muzułmańskiego oraz każdego z jego członków jest robienie wszystkiego, co możliwe, aby wyzbyć się powszechnych we wspólnocie wad. Jeśli muzułmanin ma możliwość, by siłą lub mową powstrzymać zło, a nie zrobi tego, to jego zaniedbanie spowoduje gniew Allaha i zostanie ukarany. Poprawnym znaczeniem przytoczonego wersetu jest to, że jeśli mimo wysiłków pobożnych ludzi nic się nie zmieni i ludzie nie zaniechają grzechów i nieposłuszeństwa Allahowi, pobożni ludzie nie będą pociągnięci do odpowiedzialności za to, co zaniedbujący zrobią i nie będą z tego powodu cierpieć. Ta interpretacja niweluje ewentualną różnicę w rozumieniu wersetu i hadisu.
NASTĘPNY ROZDZIAŁ 24. KARA DLA TEGO, KTO NAKAZUJE DOBRO I ZAKAZUJE ZŁA, A POSTĘPUJE INACZEJ