A nova organización do capital e do traballo
Novas formas de capital
Se os pioneiros de industrialización financiaran os seus negocios en boa medida con capital familiar, as novas necesidades impulsaron a procura de novas fontes de financiamento. É o caso do ferrocarril, para cuxa implantación e desenvolvemento necesitábanse grandes cantidades de recursos que desbordaban as posibilidades dos particulares adiñeirados.
Destacaron como formas ou instrumentos de capital:
A Banca: os empresarios acudiron a ela en busca de créditos cos que facer fronte aos crecentes desembolsos de investimento.
As sociedades anónimas: constituídas por socios propietarios de accións (participacións) da empresa, que se repartían os beneficios xerados proporcionalmente. A compra e a venda de accións tivo como escenario a Bolsa.
Durante a primeira industrialización os capitais estiveron dispersos en pequenas empresas que competían nun mercado libre. Durante a Segunda Revolución Industrial tendeuse á concentración de capitais en poucas mans e á fusión empresarial. As compañías máis poderosas absorberon ás máis débiles e controlaron as distintas ramas da produción pretendendo controlar o mercado en réxime de monopolio.
Destacaron tres fórmulas de concentración industrial:
O cartel: acordo entre dous ou máis empresas, que conservaban a súa autonomía financeira para fixar prezos, cotas de produción e repartirse o mercado.
O trust: fusión de empresas para impor os prezos de venda e a produción. Ex., a Standard Oil Company, ou a fábrica de automóbiles Ford.
(...) Fundada en 1870 por D. Rockefeller na cidade de Cleveland e cun capital dun millón de dólares, Rockefeller, para eliminar competidores, adoptou unha política indirecta; a do control dos transportes mediante a compra de compañías ferroviarias e de navegación.
Desde 1872 grazas á súa filial ferroviaria (...) Logrou o monopolio do transporte do petróleo (...). Algunhas das compañías integradas dificultaban algunhas xestións e manobras financeiras. Para evitar estas dificultades, Rockefeller decidiu crear unha estrutura nova e xenuína: o trust. Mediante unha convención, as accións de todas as compañías quedaban asociadas en mans dun consello de nove persoas. Con iso gardaba a dirección efectiva do enorme organismo, que se chamaba agora Standard Alliance Oil Co. Of Ohio, sen oposición algunha (...).
O holding: sociedade financeira que controla empresas pertencentes a sectores produtivos diversos mediante a adquisición da maioría das súas accións en Bolsa.
"Constituída en 1901 pola integración dunha sociedade bancaria, dirixida por John P. Morgan, magnate das finanzas, e un trust siderúrxico encabezado por A. Carnegie, a Carnegie Company of New Xersei, con capital de 160 millóns de dólares, agrupaba entón 11 compañías que, á súa vez, controlaban outras 170 subsidiarias (...). Este holding xigante integrado por 783 establecementos e fábricas, posuía os mellores xacementos de ferro do Lago superior, varias minas de carbón e Pennsylvania , unha flota de 110 navíos, unha rede ferroviaria de 2.340 km, 77 altos fornos e 250 fornos de laminado."
Novos sistemas de organizativos.
Destacaron dous:
O Taylorismo
Buscaba a planificación científica do proceso produtivo na empresa. A idea partiu de F. Taylor quen na súa obra "The Principles of Scientific Management", publicada en 1911, teorizó sobre a especialización das funcións no traballo e a estandarización dos procedementos a seguir.
Segund
o el a tarefas debían realizarse co menor esforzo e no menor tempo posible eliminando pasos e movementos innecesarios co obxecto de reducir os custos de fabricación. O obreiro debe ser illado convenientemente e ter todos os elementos que manipula á súa disposición e fácil alcance. O traballo intelectual e o manual deben estar separados. Corresponde ao primeiro organizar, impartir directrices e supervisar ao segundo. Establece unha rigorosa cronometraxe de cada tarefa a fin de evitar o descoido ou perda de tempo do operario.
Traballo en Cadea ("Fordismo")
Aplicado con éxito nas fábricas de automóbiles de Henry Ford significa a máxima especialización do traballo, a optimización dos rendementos e o abaratamento das mercancías, permitindo o acceso ás mesmas a un crecente número de consumidores.
Cadea de montaxe de Ford
V. Vázquez de Parga. Historia económica mundial
Estes procedementos romperon cos métodos de produción do pasado, é dicir aqueles en os que a fabricación organizábase artesanalmente e os traballadores creaban e transformaban a materia prima dentro dun mesmo proceso, sen apenas especialización. A implantación dos novos sistemas xerou importantes problemas de índole social pois levaban consigo a deshumanización alienante do espazo de traballo.
V. Vázquez de Parga. Historia económica mundial.