"O descendemento da cruz"

É a táboa central dun tríptico cuxas táboas laterales perdéronse. O tema recolle o seguinte relato: "Xunto á cruz de Jesús estaban a súa nai, a irmá da súa nai, María muller de Cleofás e María Magdalena [...] José de Arimatea, que era discípulo de Jesús [...] pediu autorización a Pilatos para retirar o corpo de Jesús. Pilatos concedeullo. Foron, pois, e retiraron o seu corpo. Foi tamén Nicodemo [...] cunha mezcla dunhas cen libras de mirra e áloe. Tomaron o corpo de Jesús e envolvérono en vendas coas aromas, conforme ao costume xudeu de sepultar". (Evangelio segundo San Juan, cap. 19, vers. 25-40).

Análise formal e estético: Comprime a acción nun espazo superficial en forma de caixa, de xeito parecido aos retablos esculpidos da época. O fondo do cadro é liso e dourado con molduras caladas nas esquinas; o chan representa un terreo accidentado, con restos óseos, propio dun Calvario.

O centro da composición constitúeo o corpo de Cristo, volto de cara ao espectador e as mulleres que choran enmárcano a ambos os dous lados. San Juan inclinado cara a adiante, como María Magdalena no lado oposto, trata de soster á Virxe desfallecida e cuxo movemento correspondese co corpo descendente de Cristo. Todas as figuras teñen un modelado que lle confire aparencia escultórica e predomina o sentido plástico: caras redondas, marcadas as fazulas, mans nudosas. Os grandes pliegues nos ropajes e tocados acentúan esta sensación.

O propósito do pintor é producir unha imaxe piadosa, que o devoto sentise a compaixón e a emoción da escena que se está representando ante os seus ollos. Lógrao mediante un tratamento cheo de naturalismo: nos corpos e nas caras se transparenta o estado interior dos protagonistas. Todo o peso da expresión e da composición recae nas dez figuras. O ritmo e a cor subliñan o efecto de paixón que é o obxectivo do cadro. Así o desvanecemento da Virxe acentúase co azul do seu vestido e a inclinación do corpo, a serenidade de San Juan pola verticalidade e a cor vermella da súa túnica.

Significado e símbolo. O tema foi inusitado na súa época pero vai ter gran repercusión nas artes plásticas. Van der Weyden levou a representación tradicional relixiosa a un novo estilo cheo de vida, os seus personaxes parecen representar un "misterio sacramental". En España, pola súa relación histórica con Flandes influirá de xeito notable.

Museo do Prado