Persoaxes (1833-1874)

AMADEO DE SABOYA.- Fillo de Víctor Manuel II, rei de Italia e o seu unificador, aceptou a coroa española en 1870. Era o preferido de Prim polo seu talante liberal e democrático. Pero cando Prim ía recibirlle a Cartaxena, á saída do Congreso na rúa do Turco o seu valedor foi asasinado. Na coroa española, case sen apoios, non puido coas circunstancias; un sentimento de soidade predominou a súa estancia no reino. O seu descoñecemento da lingua española complicou máis as cousas. Nunca comprendeu a inestable dinámica política do período; incomprensión que se reflectía na súa famosa e repetida frase: "Non capisco niente" (non entendo nada). A renuncia ao trono español encheulle de alivio. Morreu en Turín en 1890.

CABRERA.- Xeneral carlista (1806-1877) que participou nas tres guerras carlistas. Tivo o seu centro de operacións no maestrazgo castellonenco. Tras o abrazo de Vergara exíliase en Francia, para logo volver nas outras dúas guerras carlistas. Foi o líder dos carlistas non vasco-navarros e non estivo de acordo co abrazo de Vergara porque significa o recoñecemento dos seus foros só para Navarra e País Vasco. En 1877 recoñeceu como rei a Afonso XII e este o confirmou no grao de xeneral.

CARLOS MARÍA ISIDRO DE BORBÓN.- (1788-1855) Fillo de Carlos IV e herdeiro de Fernando VII segundo a lei Sálica. Ao morrer o seu irmán Fernando VII non recoñeceu a Pragmática Sanción e declarouse a primeira guerra carlista, que enfrontou aos partidarios do absolutismo, do tradicionalismo, da importancia da Igrexa, do coorporativismo, da descentralización cos liberais, representantes das novas ideas do Novo Réxime. A rexente María Cristina (de aí o nome de Cristinos aos liberais nesta guerra) tivo que apoiarse neles. Despois do Abrazo de Vergara retirouse a Francia e abdicou os seus dereitos ao trono no seu fillo Carlos Luís, pretendente ao trono e á voda con Isabel II.

CASTELAR, EMILIO (1832-1899).- Este gaditano foi un dos mellores oradores da historia contemporánea española. Republicano, participou na Gloriosa e foi o último presidente da I República. Era o líder da tendencia unionista, partidario da centralización e a orde. Debido á inestabilidade reinante, exerceu unha verdadeira ditadura, tomando medidas drásticas para o réxime, que caería ante a disolución das Cortes polo xeneral Pavía. Na Restauración, chegou a participar nalgún goberno de Sagasta como líder dunha corrente republicana.

ESPARTERO.- (1793-1879) O xeneral Espartero formouse no exército xurdido na Guerra da Independencia, foi un dos militares españois que foron derrotados na batalla de Ayacucho. Vén a España e apoia a María Cristina na súa loita contra os carlistas. Despois do motín da Granxa, foi nomeado xeral xefe do exército do norte para levantar o sitio de Bilbao. Tras a derrota carlista e o abrazo de Vergara convértese no militar con maior prestixio en España. Defende postulados políticos do partido progresista do que será o seu líder. O seu enfrontamento con María Cristiá, que defende a ideas do partido conservador, lévalle á rexencia 1840-1843. Narváez dá un golpe de estado, declárase a maioría de idade de Isabel II e Espartero exíliase en Londres. Despois volve a España, presidindo os gobernos do bienio progresista, tras a volta do conservadurismo retírase da vida política activa. Prim no Sexenio revolucionario proponlle a coroa española, proposición que non acepta.

FIGUERAS, ESTANISLAO.- Foi o primeiro presidente da Primeira República Española. A inestabilidade e a radicalidade do período, xunto coa composición do seu propio goberno que estaba dominado polo á esquerda do republicanismo federal fixéronlle tomar a decisión de fuxir a Francia. Din que se uniu cos seus partidarios e adversarios e díxolles: " Xa estou ata os collóns de todos nós".

LAFARGUE, PAUL (1842-1911).- Xenro de Marx foi o introdutor das ideas socialistas en España. Os seus enfrontamentos cos anarquistas foron frecuentes.

MADOZ, PASCUAL (1806-1870).- Ministro de Facenda no bienio progresista foi o que promulgou a lei de desamortización civil ou xeral. Esta desamortización afectou principalmente aos bens propios e comúns. Polo que os concellos perderon gran parte da súa autonomía municipal e impúxose a centralización. Ademais supuxo un empeoramento das condicións de vida dos campesiños, aumentando o proceso de proletarización. Esta lei constitúe un fito importante para comprender a consolidación da masa xornaleira como clase social con pésimas condicións de vida.

MAROTO.- (1783-1847) Xeral carlista que asumiu o liderado á morte de Zumalacárregui. Asinou con Espartero o abrazo de Vergara que daba fin á primeira guerra carlista.

MARTÍNEZ DA ROSA.- (1787-1862) Participou nas Cortes de Cádiz e á volta de Fernando VII foi enviado preso á illa da Gomera. Volveu no trienio liberal, militando no partido moderado (nesta época escíndese o liberalismo en moderados e exaltados). Tras os cen mil fillos de San Luís exiliouse a París. Volveu a España en 1831 e formou goberno coa rexente María Cristina. Foi o autor da carta outorgada que é o Estatuto que leva o seu nome. Cando Espartero sucedeu a María Cristina, volveuse a exiliar, para logo volver cando estaban os moderados no poder con Narváez.

MENDIZÁBAL.- Juan Álvarez Mendizábal, gaditano de orixe xudía foi membro da logia masónica da cidade. Pola súa altura os gaditanos chamábano Juan e medio. Contribuíu a preparar o alzamento de Rega en Cabezas de San Juan e tivo que exiliarse en Londres cando viñeron os cen mil fillos de San Luís. En 1836 foi primeiro ministro e foi o gran facedor da desamortización eclesiástica. Con Narváez tivo que volver exiliarse a Inglaterra, cuxa influencia política deixouse patente en toda a súa vida política.

NARVÁEZ, RAMÓN MARÍA.- (1808-1868) Narváez ou o espadón de Loja foi o político e militar que domina a escena política no reinado de Isabel II. Líder do partido conservador foi o gran inimigo político de Espartero, a quen tras un golpe de estado expulsou da rexencia de Isabel II. Durante os seus gobernos proclamáronse unha serie de medidas lexislativas de carácter administrativo que van consolidar o estado liberal español.

O'DONNELL, LEOPOLDO.- (1809-1867) Político e militar, líder da Unión Liberal. Deu o golpe de estado da Vicalvarada en 1854 para desbancar aos conservadores do poder. Estivo dous anos gobernando cos progresistas (Espartero) pero en 1856 rompeu a súa alianza cos progresistas e gobernou cos conservadores (Narváez). Vai utilizar o recurso da guerra con Marrocos para conseguir prestixio e axuntar a todos os españois nunha cuestión exterior.

PI I MARGALL (1824- 1901).- Presidente da I República era o líder dos republicanos federais moderados. Defendeu o federalismo como modelo de organización de España. Encabezou o partido republicano federal durante o Sexenio, situándose nunha posición centrista equidistante da dereita e do insurreccionalismo dos intransixentes. Presidente da República en 1873 quedou superado polas rebelións cantonalistas. Dimitiu pronto do seu cargo ante a inestabilidade e radicalización da primeira república.

PRIM, JUAN (1814-1870) O xeneral Prim militou moi pronto no partido progresista. Na guerra con Marrocos, logo da batalla dos Castillejos, conseguiu un gran prestixio militar e político. En 1868 mortos Ou,Donell e Narváez a raíña non tiña apoio e Prim liderou a revolución do 68. Foi o que dirixiu a política española no sexenio ata a súa morte en 1870, xusto ante a chegada de Amadeo de Saboya. O seu asasinato na rúa do Turco, cando se dirixía a Cartaxena para recibir ao novo rei, non foi aínda aclarado. Sospeitouse dos republicanos, tamén de que a orixe estaba na guerra con Cuba, xa que a oligarquía con intereses comerciais en Cuba temían que Prim concedéselle a independencia, xa que como bo coñecedor da política colonial, expuña a necesidade de reformas profundas para solucionar os problemas da illa de Cuba.. Outra hipótese diríxese ao duque de Montpensier, pai da futura esposa de Afonso XII, María das Mercés, xa que a súa candidatura ao trono español non foi nunca apoiada por Prim.

SALMERÓN, NICOLÁS (1838-1908).- Membro do partido democrático participou na gloriosa do 68. Foi o terceiro presidente da primeira república, cargo do que dimitiu para non ter que asinar unhas penas de morte. Durante a Restauración participa do movemento nacionalista catalán, sendo o xefe de Solidaritat Catalá.

SERRANO, FRANCISCO (1810-1885).- Naceu en San Fernando, Cádiz. Alcumado o xeneral bonito, polas súas relacións amorosas coa raíña Isabel II de 1846 a 1848, á que logo obrigou a exiliarse a Francia, xunto con Prim e outros. Serrano corresponde perfectamente ao perfil de espadón; rápida carreira militar nas guerras carlistas ao amparo de Espartero, ruptura con el e participación na vida política desde a súa situación de xeneral de prestixio. Foi o sucesor de Ou,Donell á fronte da Unión Liberal á morte deste, en 1867. Formou parte do triunvirato militar que desencadeou a Gloriosa, xunto a Prim e a Topete. Unha vez que a Constitución do 69 sancionou a forma monárquica, foi proclamado rexente á espera da chegada dun novo rei. Tras o golpe de Pavía, intento reorganizar as filas progresista pero foi Sagasta quen alcanzou o liderado, retirándose da vida política.