Manifesto de Sandhurt

Cantos escribíronme mostran igual convicción de que só o restablecimiento da Monarquía constitucional pode poñer término á opresión, á incerteza e ás crueis perturbacións que experimenta España.

...Afortunadamente, a Monarquía hereditaria e constitucional posúe nos seus principios a necesaria flexibilidad e cantas condicións de acerto fan falta para que todos os problemas que traia o seu restablecimiento consigo sexan resoltos de conformidad cos votos e a conveniencia da nación. Non hai que esperar que decida eu nada de plano e arbitrariamente; sen Cortes non resolveron negocios arduos os Príncipes españois alá nos antigos tempos da Monarquía, e esta xustísima regra de conduta non hei de esquecela eu na miña condición presente, e cando todos os españois estean habituados aos procedementos parlamentarios. Sexa a que queira a miña propia sorte, nin deixarei de ser bo español, nin como todos os meus antepasados bo católico, nin como home do século verdaderamente liberal.

Manifesto de Alfonso XII en Sandhurst (1 de decembro de 1874)

O texto corresponde a un fragmento do chamado Manifesto de Sandhurst, carta aberta asinada polo novo príncipe Alfonso de Borbón ao cumprir 17 anos, aínda que redactada por Cánovas del Castillo, enviada a España desde a Escola militar británica na que cursaba estudos.

No manifesto o futuro rei ofrece a España unha monarquía constitucional e un réxime liberal parlamentario.

Entende que só a monarquía devolverá a necesaria paz ao país, cansado dos excesos do Sexenio Revolucionario, sobre todo polo que respecta ás clases medias e altas, quen se han ir incorporando á causa alfonsina defendida por Cánovas. Este conseguira que Isabel II abdicase a favor do seu fillo, quen, xa que logo, representaba á institución monárquica e esta, xunto coas Cortes, constitúen, segundo afírmase no documento, as dúas institucións tradicionais e esenciais da historia de España.

Reflicte esta idea a base do pensamento canovista, para quen a monarquía estaba por encima do devir histórico e, xa que logo, está fóra de toda discusión. As Cortes, desde a súa orixe medieval e na súa evolución dentro do parlamentarismo, compartiron sempre co rei tómaa de decisións, por iso é polo que Cánovas asuma o principio do liberalismo doutrinal: a soberanía compartida.

Finalmente, esta unión do "novo" e o "vello" (monarquía e liberalismo), da tradición e a actualidade histórica, ponse de manifesto no documento na defensa do catolicismo, tan tradicional na monarquía hispánica.

Vemos enunciados no texto os principios esenciais do réxime canovista, así chamado porque o pensamento político do líder conservador converteuse no fundamento ideolóxico da Restauración.

A inestabilidade política que caracterizou ao Sexenio Democrático e a indefinición do goberno de Serrano, xunto coa perda de apoio das clases baixas e do incipiente movemento obreiro cara á república, facilitaron o retorno á monarquía. Aínda que Cánovas preparaba unha restauración pacífica e confirmada polas Cortes, o pronunciamiento de Martínez Campos en decembro de 1874 precipitou os acontecementos. Nin o goberno nin a poboación opuxeron resistencia e Canovas asumiu a rexencia ata a chegada de Alfonso XII en xaneiro.

O novo goberno, presidido por Canovas, afrontou a procura de solucións para os problemas inmediatos: integrar no réxime monárquico ás dúas grandes correntes do liberalismo (doutrinario e progresista), afastar da vida política aos militares (acabar cos pronunciamientos como vía de acceso ao poder) e finalizar as guerras carlista e de Cuba.