Documentos historiográficos

A REVOLUCIÓN DE 1868 E Os INTERESES DA BURGUESÍA

"En 1868, estaba aínda demasiado próxima a época do poder absoluto para que a burguesía progresista que necesitaba a liberdade industrial e de comercio, a igualdade ante a lei e a desaparición de todo privilexio de sangue, non temese unha volta ao pasado, unha resurrección dos gremios e doutras trabas e privilexios, empuxada pola presenza acrecentada no poder dos antigos estamentos, cuxa influencia nas camarillas da raíña crecía coa reacción dos moderados. A completar as circunstancias que fixeron posible e necesaria a revolución de setembro, concorrían os intereses de grupos de investimento, interesados en obter unha lexislación librecambista que lles permitise aproveitar a fondo a conxuntura. E a revolución de setembro sobrevino, popular e á vez burguesa, rompendo en poucos días todas as resistencias. Revolución desmelenada, confusa, que pronto vai escapar das mans burguesas pero que non pode ser aínda proletaria"

I. FERNÁNDEZ DE CASTRO

A CONTINUIDADE ENTRE O SEXENIO E A RESTAURACIÓN

"O que pasou foi que os grupos sociais que o habían instrumentado descubrirían nos anos seguintes que as forzas revolucionarias que contribuíran a espertar resultaban incómodas e estaban crecendo de xeito ameazadora. Isto fixo necesaria unha rectificación. Máis que unha auténtica restauración, que significase unha volta á etapa anterior á revolución, o golpe de Estado de 1874 foi unha corrección da traxectoria seguida desde 1868. Cánovas completaba e perfeccionaba a obra iniciada polos Prim, Serrano, Sagasta e compañía. E o propio Sagasta axudaríalle decisivamente nesta tarefa. ..

Ao dicir isto, non pretendo negar que o golpe iniciado por Martínez Campos opuxésese a unha revolución progresiva cara á esquerda que se había ido producindo desde 1868 a 1874. Moi ao contrario. Opoñíase a esta evolución para recomenzar, sobre novas bases, o mesmo que se intentou facer partindo do golpe de Estado de 1868. A restauración de 1874 foi o segundo acto da pesudorevolución de setembro de 1868. Ambos acontecementos non son senón dúas etapas dun mesmo proceso, desencadeado esencialmente por unha crise estrutural do capitalismo español e encamiñado a aliviar esta crise e a favorecer o inicio dunha nova etapa de crecemento"

Josep Fontana

O CANTONALISMO

O levantamento cantonal ten o seu localización preferente nas fachadas levantina e meridional da Península (Castellón, Vinaroz, Valencia, Alacante, Alcoy, Cartagena, Granada, Málaga, Sevilla, Cádiz...) sen que falten focos no interior da meseta: Salamanca, Toledo, Béjar, etc. Socialmente, a protagonismo do levantamento corresponde, polo xeral a núcleos locais de carácter republicano, coa excepción de Alcoy, non a núcleos especificamente obreristas ou internacionalistas. En efecto, a Federación Rexional española, que encadraba naquel momento o nacente movemento obreiro español, precisando a non coincidencia de obxectivos entre a revolución social propugnada polos traballadores e a revolución política que intentan levar a cabo os federais intransixentes. Iso non obsta para que algúns obreiros da cidade e campesiños participasen no levantamento; nin menos aínda para que amplos sectores populares e obreiros compartisen o entusiasmo activo pola causa federal, ata en cantones sometidos a unha dirección que lles era socialmente allea.

José María Jover