Oposición a Mendizábal: Flórez Estrada

Entre as raras voces dos sectores progresistas que se opuxeron a Mendizábal destacou a de Flórez Estrada. Nun artigo publicado no Español, en febreiro de 1836, declarábase partidario da desamortización, pero contrario ao sistema proposto polo ministro de Facenda.

A súa preocupación reformista era fundamentalmente social. Admitía a desamortización para mellorar a condición das clases rurais e estaba preocupado por favorecer ao proletariado agrario. Flórez Estrada volveu enlazar co espírito dos ilustrados: desamortizar para reformar a estrutura agraria.

A súa proposta era arrendar en "enfiteusis" por cincuenta anos aos mesmos colonos que as estaban traballando á Igrexa, coa posibilidade de renovación do contrato ao expirar devandito prazo.

Esta proposta era vantaxosa para o Estado, que non perdía a propiedade dos "bens nacionais" e podía investir o importe das rendas no pago das débedas. Ao mesmo tempo, advertía que, coas vendas, todas as clases da sociedade sairían prexudicadas e só gañarían os especuladores.

Crítica ao procedemento da desamortización

“Co plan de venda, todas as clases da sociedade quedan altamente prexudicadas […]. En cambio co sistema enfitéutico todas as familias da clase proletaria serían donas do dominio útil da terra que cultivasen e, por conseguinte, interesadas en soster as reformas e o trono de Isabel, pois nelas verían cifrado o seu benestar. Pola contra, o sistema de vender as leiras fará a sorte desta numerosa clase máis desgraciada do que é aínda na actualidade e, por conseguinte, faralles odiosa toda reforma e a orde existente de cousas [...]. Os arriendos de bens pertencentes a conventos e a familias da antiga nobreza eran xeralmente os máis equitativos polo feito mesmo do moito tempo que transcorrera desde o seu otorgamiento; os novos compradores de leiras pertencentes a conventos polo xeral subiron a renda. [...] Esta subida da renda, que infaliblemente terá lugar, fará que os pobos detesten as novas reformas polas que se traspasan a outras mans os bens, polos que cando pertencían aos conventos pagaban un canon moito máis moderado.

A enfiteusis é un sistema que, creando en favor do colono unha case propiedade, forma unha clase de individuos tan industriosos e tan ricos coma se fosen propietarios. Este só sistema é o que, inspirando ao labrador unha completa confianza, estimúlalle a cultivar a terra allea coma se fose propia.”

FLÓREZ ESTRADA, A., “Do uso que debe facerse dos bens nacionais”, O Español (28 de febreiro de 1836)