Van Eyck :O matrimonio Arnolfini
Título: O matrimonio Arnolfini.
Autor: Jan van Eyck (Maaseyck, 1390 -Bruxas, 1441).
Cronoloxía: 1434
Estilo: gótico flamengo.
Técnica: óleo sobre táboa. 0,82 x0,59 m.
Tema: escena costumista ou de xénero.
Localización: National Gallery (Londres)
O autor
Aínda que xa non se lle considera o inventor da pintura ao óleo, Jan van Eyck foi o pintor máis célebre da escola dos primitivos flamengos. Descoñecida a súa aprendizaxe, os primeiros datos que se teñen del son de 1422, cando entrou ao servizo do mecenas duque de Borgoña (Filipe o Bo) que vivía en Flandres. En 1425, Van Eyck foi nomeado
pintor de corte do duque de Borgoña, e baixo a súa protección desempeñou importantes misións diplomáticas nos reinos de Castela e Portugal, onde pintou á infanta Isabel de Portugal. A partir de 1430, Van Eyck establécese finalmente na cidade de Bruxas, tendo unha grande influencia sobre a pintura flamenga posterior.
Descrición formal
Considerada a obra mestra de Van Eyck, representa a unha parella no interior dunha habitación. O espello que colga no fondo da parede marca o eixe de simetría da composición, en concordancia coa lámpada do teito e o can. O pintor fai confluir nel as diferentes liñas de fuga da perspectiva -remarcadas visualmente mediante as vigas do teito e as madeiras do chan-, que outorgan ao lenzo unha gran profundidade.
Para subliñar esta tridimensionalidade no espazo, o espello reflicte o que está fóra do campo pictórico, que coincide, pouco máis ou menos, coa imaxe que ao espectador do cadro lle vén a corresponder na realidade.
A meditada construción do espazo fai que o movemento escénico sexa case nulo, mostrando unha imaxe ríxida, teatral e pouco espontánea. A iso tamén contribúe o predominio da liña sobre a cor, perfilando á perfección os contornos das figuras e os obxectos facendo que estes adquiran unha solidez escultórica. Con todo, iso tamén lle permite plasmar a realidade ata o máis mínimo detalle, cunha escrupulosidade microscópica, grazas ao emprego da técnica ao óleo aplicada con plumiñas especialmente delgadas.
A luz penetra pola ventá suavemente e, con grande exactitude realista, ilumina de cheo á esposa e deixa na penumbra a parte esquerda do lenzo.
En canto ás cores, dominan a composición tres grandes manchas cromáticas: a verde do vestido, a vermella dos mobles e a marrón da túnica do mercador.
Temática
O cadro presenta un dobre retrato de corpo enteiro que corresponde a Giovanni Arnolfini, un comerciante italiano que residía en Bruxas, e a súa esposa Giovanna Cenami, filla de outro mercador da mesma orixe.
O historiador da arte Erwin Panofsky formulou numerosas teorías acerca dos significados ocultos desta obra, entendéndoa como un certificado matrimonial en formato visual. O cabaleiro colle a man da dama e, solemnemente, fai o voto nupcial erguendo o antebrazo: fides levata. A candea prendida en pleno día e o feito de que ambos os dous estean descalzos, reafirma o carácter sagrado da cerimonia.
Outros símbolos vinculados ao matrimonio son o can (fidelidade), a borla, a talla de Santa Margarida e o dragón, como protectora dos partos na cabeceira da cama (fecundidade), o espello sine macula -sen mancha- e o rosario que colga ao seu lado (pureza da Virxe).
As froitas sobre a mesa que hai debaixo da ventá representan a froita da "árbore do Ben e do Mal", a árbore prohibida, a froita do pecado orixinal, que será redimido co matrimonio.
A súa sinatura -"Johannes van Eyck fuit hic" (Jan van Eyck estivo alí)-, situada enriba do espello, fai pensar que o propio artista participou do enlace en calidade de testemuña.
Jan van Eyck recolleu o gusto polo detalle presente na arte da miniatura,unha técnica pictórica que tivo gran recoñecemento arredor de 1400 no norte de Francia, a través da intervención de numerosos artistas flamengos.
A influencia de Van Eyck foi moi ampla, e a súa depurada técnica realista foi aceptada como modelo en boa parte da pintura flamenga da segunda metade do século XV e do século XVI.
Ademais, tamén influíu, a través de Lluís Dalmau, na última etapa da pintura gótica e nos primeiros exemplos do Renacemento catalán do século XVI.
Algúns autores, apuntaron que a figura do can, que está en primeiro plano e o espello no fondo reflectindo ás personaxes, inspiraron a Velázquez na realización das Meninas.