Características xerais
Desde unha perspectiva ideolóxica, o Renacemento supón unha recuperación da Antigüidade e a desaparición do medieval pola influencia cultural de Roma. Neste sentido influíu de xeito decisivo o Humanismo, unha corrente ideolóxica, filosófica e cultural que se impuxo entre os intelectuais e escritores da época, sendo unha das súas características máis importantes a valoración da arte clásica da antiga Grecia e Roma.
Desde un punto de vista formal e compositivo houbo unha renovación dos sistemas de representación: aplicación da perspectiva artificial nas representacións plásticas, utilización dos módulos, transformación dos espazos arquitectónicos en función do ser humano, e todo iso deu lugar a unha nova concepción do mundo: o antropocentrismo, é dicir, o home como centro e medida de todas as cousas.
A plástica fixouse nos modelos da arquitectura das ruínas e nos relevos de arcos e columnas conmemorativos. A aparición dos Dez libros de Arquitectura de Vitrubio e a teorización de Alberti nos seus tres tratados (A pintura, A escultura e A arquitectura) foron fundamentais para a asimilación do novo estilo renacentista.
Desde unha perspectiva social pode afirmarse que se pasou do artista artesán á figura do artista creador e responsable absoluto da súa obra.
Aínda que estes principios continúan vixentes ao longo do século XVI, xunto a eles aparecerá unha arte que producirá a ruptura dos canons formais e buscará novos modos de expresión formal e conceptual: o Manierismo.
O termo manierismo foi acuñado no século XX para diferenciar o período da arte europea (1520 -1600) entre o Renacemento e o Barroco. A súa orixe está nas últimas obras escultóricas de Michelangelo e dos seus discípulos. A grandes trazos, este movemento caracterizouse pola distorsión das figuras, a creación de espazos irreais e a utilización de cores moi claras ou moi vivas.
Os temas do Manierismo son preferentemente fantásticos ou esotéricos, así como tamén eróticos e cortesáns. A plástica e a arquitectura vólvense caprichosas, estrañas e conceptualmente de dificil comprensión. O seu público é a aristocracia que busca obras nas que destaque a elegancia formal, o virtuosismo na execución e a busca dunha beleza artificiosa. Trátase, en definitiva, dunha arte frívola, refinada, luxosa, teatral, ampulosa, decadente e sensual.
Giulio Romano: Os banquetes do Olimpo (1532), Palacio do Té
Benvenuto Cellini: Saleiro (1543).
Ourivaría de ouro con Poseidón e Anfitrite.
Giuseppe Arcimboldo: Alegoría da Primavera (1573)
Esta pintura, que exalta a cor, pertence ao grupo das súas alegorías nas que creaba figuras ou retratos case surrealistas con froitas, verduras ou flores,
.
Il Parmigianino: Virxe do pescozo longo (1535), Galleria degli Uffizi, Florencia.
Nesta pintura, unhas personaxes cuxos corpos se alongan esaxeradamente, violentando mesmo a naturez real, como se aprecia no pescozo da Virxe.