Natureza da obra de arte

A personalidade do artista

En primeiro lugar, a obra de arte é o reflexo dunha personalidade creadora, é dicir, existe unha estreita relación entre os aspectos persoais do creador e as características da súa obra. O artista non crea as súas obras sen máis referencia que a súa propio eu, pois o mundo exterior que lle rodea e no que vive incide sobre os seus sentidos e inflúe tamén nas súas obras de maneira inevitable. Recordemos, por exemplo, o caso do GRECO e a influencia que sobre el exerceu o ambiente da cidade de Toledo no século XVI.

As ideas intelectuais da época

Ademais destes factores visibles do mundo exterior, habemos de ter en conta como inciden tamén na obra do artista as ideas intelectuais ou ideoloxía da época, ou sexa, o conxunto de pensamentos e sentimentos que impregnan o momento en que o artista traballa.

Así, por exemplo, as esculturas ou as pinturas da arte románico son antinaturalistas -non se representan as figuras con realismo-, pois ningún artista daqueles séculos interesábase en reflectir a natureza. Isto débese a que a ideoloxía dominante da época era moi relixiosa e promovía o sobrenatural, non o natural. O que importaba non era a obra artística senón a mensaxe relixioso que se derivaba dela.

As circunstancias sociais

As circunstancias sociais inflúen tamén nos artistas, pois non viven illados dos demais. Na nosa época o comprador dunha obra de arte é con frecuencia anónimo, pois o pintor -ou o escultor- leva as súas obras a unha exposición e quizais non chega a saber nunca quen as comprou. Pero noutros tempos o artista traballaba moito máis por encargo, co que os valores e as necesidades dos grupos sociais dominantes influían sobre a súa obra.

En arquitectura é onde máis notamos a incidencia deste factor social, xa que todo edificio é o resultado dunha programación municipal. Si en Grecia, por exemplo, non houbese un substrato relixioso moi forte, non se construíron tantos templos nin santuarios; os castelos tiñan unha función importante no mundo feudal, pero son inimaxinables nunha metrópole industrial; na Florencia do Renacemento o protagonismo das catedrais foi substituído polo dos palacios, porque había unha clase de comerciantes e banqueiros economicamente potente, como os Médicis, que cría que a residencia reflectía a posición social e a súa inclinación ao me-cenazgo artístico.

Os coñecementos técnicos

Os coñecementos técnicos do artista e as características do material que emprega inflúen en bastantes aspectos da obra. Utilizar unha técnica ou un material equivocado pode ser desastroso. Así ocorreu, por exemplo, coa técnica da vidreira que require cores planos, fortes e enteiros e xamais alcanzará o modelado e os matices da pintura ao óleo; o seu decadencia no Renacemento debeuse ao erróneo intento de reflectir nela o volume e a perspectiva, coma se tratásese dun cadro ao óleo.

Si ben a historia da arte non é acumulativa, pois un estilo non supón un progreso sobre o anterior, nin a arte dun século implica superioridade sobre o dos precedentes, si o é a técnica, porque os medios de traballo vanse descubrindo e perfeccionando ao longo da historia. A bóveda de cruzaría, por exemplo, supuxo unha revolución na Idade Media, pero non tería ningún sentido empregala hoxe nas estruturas contemporáneas, que utilizan o ferro e o cemento.