As "Hilanderas" cos engadidos do século XVIII

No inventario levado a cabo por Pedro de Arce, funcionario do Alcázar, en 1664, catro anos logo da morte de Velázquez, e achado en 1948, cítase unha fábula de Aracne cunhas medidas da época equivalentes a 167 por 252 centímetros. Pero, cando décadas despois figura no inventario do Palacio Real, xa aparece con outras medidas: 220 por 289 centímetros. Que ocorreu? No século XVIII ampliouse todo o perímetro do lenzo cunha banda ancha, de case medio metro, no seu parte superior (engadiuse o arco e o óculo) e unhas bandas máis pequenas na parte esquerda, dereita e inferior do cadro. Iso desvirtuó e adulterou por completo a composición velazqueña: concibida como unha obra mitolóxica, converteuse nunha escena costumista.

Os expertos consideran que os engadidos do século XVIII alteran a experiencia dos espectadores. Por unha banda, afástase a escena central do cadro, quedando nun segundo plano; por outro, a densidade cromática do orixinal queda diluída e, ademais, afecta á narrativa da pintura. Velázquez conta nela a disputa entre a deusa Palas e Aracne pola arte de fiar. Tras elas aparece o tapiz «O rapto de Europa» que pintou Tiziano para Felipe II e que despois copiaría Rubens.

«As Hilanderas» colgan hoxe na Sala XV A de Villanueva aínda cos engadidos do XVIII, que son visibles a primeira ollada. Pero só por uns meses. Concretamente, ata o 25 de maio, cando xa lucirá só a pintura orixinal de Velázquez, grazas a un proxecto museográfico pioneiro.