Ultranacionalismo

Os fascismos ambicionaron alcanzar a unidade e a identidade nacionais, desde unha visión conservadora, excluíndo e hostigando a quen pusiensen en perigo tal aspiración, xa fosen outras nacións ou, dentro do mesmo Estado, aqueles elementos considerados estraños, por exemplo, as minorías raciais (xudeus, xitanos, etc).

Os movementos de carácter internacionalista, como a III Internacional (Komintern) e os grupos políticos que a integraban (comunistas), foron tamén condenados e perseguidos, acusados de estar ao servizo de potencias estranxeiras, fundamentalmente da URSS.

Houbo casos nos que os sentimentos nacionais se exasperaron, como no caso das rexións de Alsacia e Lorena, en poder de Francia a raíz do Tratado de Versalles, ou a parte oriental da Prusia alemá, baixo soberanía polaca.

En ambos os casos o nacionalismo foi alentado e utilizado como arma política contra outros estados, creando un ambiente de xenofobia, rancor e intransigencia que orixinou tensións e conflitos.

En febreiro de 1938 Hitler anexiona Austria ao III Reich (Anschluss). Parte da poboación austríaca, de fala e cultura xermánicas, viu de bo grado esta acción que fora prohibida por poténcialas vencedoras tras a Gran Guerra e que formaba parte das reivindicacións nacionalistas alemás.

Fronte a este ambiente de ultranacionalismo, as principais potencias democráticas reaccionaron con torpeza, adoptando unha estrexia coñecida como "política de apaciguamento", baseada no mantemento custe o que custe da paz a pesar das provocacións e hostilidade das potencias fascistas.

En setembro de 1938, polo "Pacto de Munich", o Reino Unido e Francia concederon a Hitler licencia para anexionarse gran parte do territorio dos Sudetes (Bohemia-Moravia), pertencente a Checoslovaquia e onde residía unha importante minoría de orixe alemá. Os acordos de Munich resultaron un fracaso, pois meses máis tarde (marzo de 1939), Hitler invadía a totalidade do territorio checo. O ataque a Polonia (setembro de 1939) culminaría esa escalada de agresións, orixinando a Segunda Guerra Mundial.

Para condicionar ás masas ao redor da idea dunha patria común manipulouse a conveniencia a historia: por exemplo, Mussolini volveu a súa mirada na antiga Roma, tratando de evocar a grandeza dese imperio e identificandolo coa Italia fascista. Considerou "mare nostro" ao Adriático, ao modo en que os romanos distinguiron ao Mediterráneo. Creou un imperio que, ata 1941, tivo posesións en África (Somalia, Etiopía ou Abisinia e Libia), no Egeo (Dodecaneso) e no Mediterráneo (Albania).

Exemplos similares déronse noutros réximes totalitarios: en España, o franquismo apelou á monarquía dos Reis Católicos e á época dos primeiros Austrias como paradigmas de unidade e grandeza. Valores que había que rescatar fronte á "desunión" e "decadencia" en que caera o país. José Antonio Primo de Rivera enumera os males que padece España