Convento de Santa Clara (fachada)
Catalogación
Título: Fachada do Convento de Santa Clara.
Autor: Simón Rodríguez
Cronoloxía: primeira metade do século XVIII
Estilo: barroco compostelán
Tipoloxía: edificio relixioso (convento)
Material: gránito
O autor
O santiagués Simón Rodríguez é o introdutor do "barroco de placas" caracterizado pola ornamentación das fachadas con grandes placas pétreas que xeran efectos lumínicos.
É tamén o creador dun tipo de torre-campanario de gran influxo posterior en toda Galicia. Dun só corpo alzado sobre un pequeno basamento liso, ornaméntase con grandes placas superpuestas con profundos corte que xeran xogos de luces e sombras. Intentan transmitir unha sensación de inestabilidade acumulando os volumes na parte superior.
Cara a 1719 realiza a fachada da portería do convento de Sta. Clara de Santiago, unha obra que lle proporcionou fama inmediata pola súa orixinalidade e pola súa perfecta adecuación aos postulados barrocos (carácter escenográfico, inestabilidade, fachada-telón etc).
A fachada se retranquea con respecto ao muro do convento para conseguir un efecto de sorpresa no espectador e é unha auténtica fachada-telón xa que non se corresponde coa igrexa senón que conduce a un zaguán e a un jardincillo no que, moito máis atrasada, atópase a igrexa.
Encadrada por dúas xigantescas pilastras de festón vertical rehundido, que a percorren ata a cornisa, divídese en tres cales e igual número de corpos.
A decoración agrúpase na rúa central, similar ao que ocorre no retablo da igrexa da Compañía e tamén vai aumentando progresivamente cara ás partes altas.
Nesta rúa sitúase a porta, enmarcada por un groso baquetón formando orexeras e continuándose por unha placa recortada co medio cilindro, todo coma se fosen pezas de marquetería. Sobre a porta ábrense dous nichos, o inferior rectangular, cegado, e o superior, de medio punto, introdúcese no crebado frontón rompendo o entablamento. A hornacina acubilla a imaxe da Santa titular (Sta. Clara), que sostén nunha man o viril e na outra o báculo abacial, e por detrás dela unha fiestra, a xeito de transparente, solución moi barroca. Unindo os dous nichos aparecen formas de asa a xeito de grapas, co seu perfil exterior lobulado, que se repiten nas orexeras da hornacina onde está a Santa.
Este corpo remátao unha voladísima cornisa, moi crebada, con cortes profundos, que se rompe para dar cabida ao escudo de San Francisco coas cinco xagas.
A cornisa continúase por un frontón curvo, similar ao anterior, pero moito máis saliente. Sobre o robusto frontón asíntanse os colosais cilindros que producen unha sensación extraordinaria de movemento e inestabilidade.
As rúas laterais son moi sinxelas. No primeiro corpo, a cada lado, unha cartela ou placa de dobre plano e sobre elas un óvalo ou elipse, rimando coas partes altas. No segundo e terceiro corpo fiestras con montante incluído en marco de guarnición abacelado.
A fachada, por estar atrasada en relación ao muro do convento, goza dun espazo diante que foi aproveitado para construír a dobre escalinata de tres tramos que dá acceso á porta. Todo feito en pedra, tanto a balaustrada como os pedestales repiten varios motivos de placas ou círculos similares aos do frontis.
Da contemplación desta fachada obsérvase a non utilización da orde clásica de columnas, o mínimo emprego da decoración vexetal e a tendencia a levar os grandes volumes ás partes altas.
Trata o artista de sacar o máximo partido á pedra, ao duro e áspero granito. Por iso utiliza elementos xeométricos, xa de formas rectangulares ou circulares, onde poida conseguir calidades ao rudo material. Deste xeito os seus molduras son dun grosor incrible, o mesmo que as placas, as volutas, nas que se aprecian distintos planos de relevo.
Todo consegue producir magníficos efectos de luz e sombra, buscándose tamén a alternancia de van e macizo co mesmo fin. A sensación de inestabilidade conséguese levando os volumes e as masas cara á parte superior, de aí as voadas cornisas e grandes placas. Acentuando máis a sensación de vigor e movemento os tres grandes cilindros que, montados sobre uns corpos cúbicos, parece que van irse abaixo ao máis lixeiro tremor.
