Definición de capitalismo

Para definir o capitalismo é necesario definir os seus principios básicos, xa que non existe un consenso sobre a súa definición. Xeralmente, o capitalismo considérase un sistema económico no cal a propiedade privada desempeña un papel fundamental. Este é o primeiro dos principios básicos do capitalismo. Inclúense tamén dentro destes a liberdade de empresa e de elección, o interese propio como motivación dominante, a competencia, a fundamentación no sistema de prezos ou de mercado e un reducido papel do goberno.

Sobre a propiedade privada, o capitalismo establece que os recursos deben estar en mans das empresas e persoas particulares, desta forma, aos particulares facilítaselles o uso, emprego e control dos recursos que utilicen nos seus labores produtivos. Como consecuencia do anterior, os particulares poderán utilizar os recursos como mellor parézalles.

A liberdade de empresa propón que as empresas sexan libres de conseguir recursos económicos e transformalos nunha nova mercancía ou servizo que será ofrecido no mercado que estas dispoñan. Á súa vez, son libres de escoller o negocio que desexen desenvolver e o momento para entrar ou saír deste. A liberdade de elección aplícase ás empresas, os traballadores e os consumidores, pois a empresa pode manexar os seus recursos como crea conveniente, os traballadores poden realizar un traballo calquera que estea dentro das súas capacidades e os consumidores son libres de escoller o que desexan consumir, buscando que o produto escollido cumpra coas súas necesidades e atópese dentro dos límites do seu ingreso.

Competencia refírese á existencia dun gran número de empresas ou persoas que ofrecen e venden un produto (son oferentes) nun mercado determinado. En devandito mercado tamén existe un gran número de persoas ou empresas, denominadas consumidores (tamén chamados demandantes), as cales, segundo as súas preferencias e necesidades, compran ou demandan eses produtos. A través da competencia establécese unha ?rivalidade? entre produtores. Os produtores buscan acaparar a maior cantidade de consumidores para si. Para conseguir isto, utilizan estratexias de redución de prezos, mejoramiento da calidade, etc., sendo esta a forma en que a competencia crea un certo control que evita o abuso por parte dalgunha das partes.

O capitalismo baséase nunha economía na cal o mercado predomina. Neste levan a cabo as transaccións económicas entre persoas, empresas e organizacións que ofrecen produtos e as que os demandan. O mercado, por medio das leis da oferta e a demanda, regula os prezos segundo os cales intercámbianse os bens e servizos, permite a asignación de recursos e garante a distribución da renda entre os individuos.

Cada un dos actores do mercado actúa segundo o seu propio interese; por exemplo, o capitalista, quen posúe os recursos e o capital, busca a maximización do beneficio propio por medio da acumulación e reprodución dos recursos, do capital; os traballadores, quen traballan pola recompensa material que reciben (o salario) e, para rematar, os consumidores, quen buscan obter a maior satisfacción ou utilidade adquirindo o que queren e necesitan ao menor prezo posible.

O goberno nunha economía capitalista pura está reducido á súa mínima expresión. Só se encarga do ordenamento xurídico que garanta certas liberdades civís, o control da seguridade interna por medio das forzas armadas en conxunto coa policia, e a implantación de políticas indispensables para o funcionamento dos mercados e o respecto da propiedade privada. A súa presenza na economía perturba o funcionamento desta.

Dependendo do nivel de influencia do goberno na economía, ademais do capitalismo puro, existen o capitalismo autoritario (no cal os recursos perténcenlle aos particulares pero o goberno dirixe e controla gran parte da economía) e o capitalismo mixto (no cal o goberno e os particulares inflúen na distribución e asignación dos recursos).

Actualmente non hai ningun país que teña implementado un sistema capitalista puro. Potencias mundiais como Estados Unidos, Inglaterra, Alemaña ou Francia contan cun sistema capitalista mixto.

Orixe

O capitalismo xorde cando os dereitos de propiedade establécense de forma definitiva de tal forma que os propietarios poidan dispor dos seus recursos, principalmente a terra, da mellor forma. Esta transformación preséntase na parte suroriental de Inglaterra a comezos do século XV cando os señores feudais pasan dun sistema onde a terra era explotada polos seus servos sen que eles fosen os donos e con poucos incentivos para incrementar a súa produtividade a un sistema de arriendo, onde a renda dependia das condicións do mercado xeradas pola competencia entre arrendatarios actuais e potenciais por obter devanditas terras. Dado que agora as ganacias eran a base sobre a cal calculábase o pago da renda ao dono da terra, tanto os arrendadores como os arrendatarios tenian un interese en aplicar novas técnica agrícolas que aumentasen ao produtividade, o cal en moitos casos xero unha expasión no area cultivada e unha redución na man de obra.

Debido á redución no emprego rural, moitas persoas víronse obrigadas a migrar ás cidades onde se empregaban nas incipientes fábricas, moitas veces con salarios baixos e xornadas de máis de 12 horas. Con todo, a maior produción agricola xerada pola aplicación de novas tecnoloxías permitiu que os prezos dos alimentos reducísense e en xeral o salario real aumentase, é dicir, aínda aqueles que gañaban un salario baixo podían comprar máis bens. Tamén esta nova clase obreira demandaba bens basicos de consumo masivo e menos calidade o cal xero un auxe na industria e abriu novas industrias que satisfacían esta demanda.

O liberalismo é unha ideoloxía (ou unha corrente que agrupa ideoloxías distintas) baseada na primacía do individuo sobre o colectivo e, xa que logo, no obrigatorio recoñecemento das liberdades individuais como inalienables. Esas liberdades inclúen a de pensamento, expresión e relixión pero tamén as económicas, baixo a base da libre disposición da propiedade lexitimamente adquirida.

Adóitase considerar a John Locke como o primeiro pensador liberal, sendo o seu segundo "Tratado sobre o Goberno Civil" a obra seminal desta ideoloxía. David Hume e os economistas clásicos como Adam Smith e David Ricardo continuaron esta liña de pensamento, especialmente no que se refire ao librecambismo.

O liberalismo económico defende a non intromisión do estado nas relacións mercantís entre os cidadáns (reducindo os impostos á súa mínima expresión e eliminando calquera regulación sobre comercio, produción, condicións de traballo, etc.), sacrificando toda protección a "débiles" (subsidios de desemprego, pensións públicas, beneficencia pública) ou "fortes" (aranceis, subsidios á produción, etc.). A impopularidade de reducir a protección dos máis desfavorecidos leva aos liberais a alegar que resulta prexudicial tamén para eles, porque entorpece o crecemento, e reduce as oportunidades de ascenso e o estímulo aos emprendedores. Os críticos, por contra, consideran que o Estado pode intervir precisamente fomentando estes ámbitos no seo dos grupos máis desfavorecidos. O liberalismo económico tende a ser identificado co capitalismo, aínda que este non ten por que ser necesariamente liberal, nin o liberalismo ten por que levar a un sistema capitalista. Por iso moitas críticas ao capitalismo son trasladadas falazmente ao liberalismo.

Na discusión filosófica teórica actual, adóitase dar o caso de que un pensador coincida á vez coas posturas do liberalismo social e o liberalismo económico. Na práctica política, é raro que coincidan. En xeral, o intervencionismo económico e o liberalismo social son característicos da socialdemocracia e o eurocomunismo mentres que o liberalismo económico e o control social son máis característicos do chamado neoliberalismo económico, pero a práctica real da política obriga a atender a moitas circunstancias, aparte da propia ideoloxía. Outras políticas, como o comunismo leninista (especialmente na época de Stalin) e a autarquía franquista combinaban o intervencionismo económico cun ríxido control social. Tamén se dan casos de que un mesmo grupo de presión pida unhas medidas económicas liberais e outras intervencionistas. Por exemplo, un sector industrial pode reclamar libre circulación de bens e servizos dentro dun mercado, pero unha forte protección fronte a produtores de fóra do país.