Heel heel lang geleden leefde de mens als zwerver; jager of nomade. Hij kwam aan zijn voedsel door het zoeken en het verzamelen van wilde vruchten, noten en zaden, die op zijn tijdelijke staanplaats aanwezig waren. De zwervende mens was voornamelijk een verzamelaar en jager.
Langzamerhand is die rondtrekkende mens om heel veel redenen zich steeds meer gaan vestigen en werd hij boer.
Omheen de woonplaats van die ‘cultuur’mens veranderde langzaam de plantengroei. Er vestigden zich planten die zich thuis voelden in het afval en de 'onrust' van zijn directe omgeving. Bepaalde wilde planten zochten zo uit zichzelf de nabijheid van de mens. Toen de mens sommige van die soorten had leren waarderen ging hij ze beschermen tegen vraat van wilde dieren. Door zulke 'cultuurmaatregelen' kregen andere planten ineens ook de gelegenheid om zich te vestigen, eerst nog als 'onkruid' tussen de andere, belangrijke soorten. Later heeft dat onkruid zich onder invloed van, aanvankelijk onbewuste en onbedoelde selectie, juist ten koste van het hoofdgewas ontwikkeld. Wanneer zo'n onkruid vervolgens ook bruikbaar bleek te zijn, kon het gebeuren dat het promoveerde tot hoofdgewas.
Het onderscheid tussen kruid en onkruid is dus zeer subjectief en bovendien zeer veranderlijk. Haver heeft zich ontwikkeld uit een onkruid dat tussen paardenbonen groeide, terwijl rogge, kikkererwten en linzen oorspronkelijk tarwe-onkruiden waren. Aan de andere kant is bijvoorbeeld Harig Vingergras lange tijd gewoon verbouwd geweest maar intussen al lang geleden weer tot een onkruidstatus teruggekeerd.
Wij zijn voor ons voedsel nu niet meer afhankelijk van onze wilde omgeving, maar het kan toch nuttig, gezond, goedkoop en leerrijk zijn om af en toe wat wilds op het menu te zetten.
Wild voedsel: teelt en gebruik.
Aardaker – Lathyrus tuberosus: een zeldzame vlinderbloemige voor eerder zware grond, de knolletjes zijn gekookt te eten.
Aardkastanje - Bunium bulboc.: Kleine eetbare knolletjes, goed te telen
Barbarakruid – Barbarea vulgaris: vaste kruisbloemige plant, jong blad als waterkers
Beekpunge – Veronica beccabunga vochtig groeiende ereprijs, jong blad in sla
Boerenwormkruid – Tanacetum: vaste wortelstokplant, zeer jong blad in pannenkoeken
Brandnetel – Urtica dioica: jong blad in soep, gedroogd als thee
Brave Hendrik – Chenopodium: meldesoort, gemakkelijk te zaaien, rauw of gekookt als spinazie te gebruiken
Grote klis – Arctium lappa de eenjarige wortel te gebruiken als schorseneer
Herderstasje – Capsela bursa p. de jonge plant gekookt bij kool, rauw als salade
Hop – Humulus lupulus de vroege stengelscheuten als een soort asperge
Lievevrouwbedstro – Gallium bosplant, te gebruiken kruid in meiwijn, als thee
Look-zonder-Look – Alliaria bosplant, blad in soep en salade, lookgeur
Morgenster – Tragopogon wortels als schorseneer, bevat inuline (FOS)
Oostindische kers – Tropaeolum blaadjes (specerij in salade), onrijpe zaden (kappertjes in azijn)
Paardebloem – Taraxacum off. blad gebleekt als witlof, wortel gebrand als koffie
Pastinaak – Pastinaca sativa wortel als gekookte of gebakken groente
Postelein - Portulaca oleracea hoge voedingswaarde, omega-3-vetzuren
Rapunzelklokje – Campanula wortel als schorseneer
Smeerwortel – Symphytum jong blad in beslag gefrituurd
Teunisbloem - Oenothera wortel gekookt, jong blad (scheuten), zaad in koekjes
Veldkers kleine – Cardamine pittig als rauwkost, vitamine C, mosterdolie
Veldsla – Valerianella locusta zeer geschikt als salade, veel ijzer
Vogelmuur – Stellaria media als spinazie (gestoofd) en in salade
Vlier – Sambucus nigra bloem als beignet en als limonade, bessen in confituur en als siroop, bladscheuten jong (gekookt)
Waterkers – Nasturtium gekweekt in water, te gebruiken als rauwkost
Weegbree – Plantago jong blad rauw of gebleekt, gekiemde zaden
Wilde marjolein – Oregano sp. vaste plant voor de siertuin, als kruiderij bij tomaat, pizza
Winterpostelein - Claytonia p. goed winterhard, als salade en in puree
Zeekool – Crambe maritima bloemknoppen en gebleekt blad gekookt
Zeekraal – Salicornia europaea zoutplant, jonge scheuten gekookt
Zevenblad – Aegopodium woekerend kruid, rauw of gekookt te gebruiken
Zuring – Rumex species friszure smaak in salade, als soep, in spinazie
Literatuur
Bijzondere groenten. Telen en experimenteren in eigen tuin en keuken. KVLV.
Bryan J. – De eetbare tuin – Bert Bakker ISBN 90 6019 608 2
Couplan & Styner - Guide des plantes sauvages. Delachaux.
Grieve M. – A Modern Herbal – Penguin Books
Lieutaghi Pierre - La Plante Compagne. Actes Sud 1998
Lis M. et Vincent P. - La Cuisine des Bois et des Champs. Actes Sud 1992.
Mabey Richard - Hollandia gids voor de eetbare planten in de natuur. Hollandia 1976.
Magali Amir - Les cueillettes de confiance. Les Alpes de Lumière 1998.
Philips R. – Puur natuur op tafel – Het Spectrum ISBN 90 274 7737
Veltman – Eetbare gewassen – Prisma 1655
Artikels over wild voedsel op http://herborist.infoteur.nl/
Voor een voordracht of een cursus over dit onderwerp vlaamseherboristen@gmail.com