Wolvet (lanoline) is een complex mengsel van alcoholen en vetzuren, dat vaak toegepast wordt in zalven en cosmetica wegens de waterbindende en goed emulgerende eigenschappen. Het is een natuurproduct, bereid van schapenwol. Sebum wordt aan de wol onttrokken, gereinigd en geraffineerd tot anhydrous lanolin (wolvet). Dat bestaat uit 3 componenten: wolalcoholen, vetalcoholen en vetzuren.
Wolvet is een vetachtig materiaal, dat uit de wol van schapen (Ovis aries) verkregen wordt door uitwassen.
Door het gehalte aan vrije alcoholen kan adeps lanae tot meer dan een gelijk gewicht aan water opnemen. Het product met 25% water wordt lanoline (hydrous wool fat of adeps lanae hydrosus) genoemd. Het mag maximaal 150 ppm of butylhydroxy-tolueen als stabilisator bevatten.
De Ph. Eur. kent een gehydrogeneerde vorm van wolvet: Adeps lanae hydrogenatus.
samenstelling
Wolvet is een zeer complex mengsel van esters (95%) en vrije alcoholen.
Als alcoholen worden genoemd
alifatische alcoholen C18-C30 , vooral cerylalkohol (C25H51CH2OH)
C16-C26 vertakte alcoholen,
diolen, LI>C18-C24 vertakte alkaandiolen,
sterolen (chlolestaan derivaten en lanostaan derivaten)
Als vetzuren worden genoemd
C10 - C26 vetzuren, vooral cerotic acid (C25H51COOH)
C10-C28 isopropylvetzuren en
C9-C29 isobutylvetzuren
algemene chemische karakterisering
Zuurgetal. niet meer dan 1.0
Verzepingsgetal 90 to 105, bepaald met 2.00 g onder refluxen gedurende 4 uur.
Uit Pharmacotherapeutisch Vademecum 1979
ADEPS LANAE (Wolvet) en ADEPS LANAE HYDROSUS, Adeps
Lanae cum Aqua (Lanolinum). Het vet, verkregen uit het waswater van schapewol, door dit te centrifugeren en uit de zo verkregen room
na herhaalde zuivering het vet te bereiden. Het ongezuiverde wolvet is het Oesypum der Ouden. Het wolvet is een mengsel van esters van
hogere alcoholen en vetzuren. De alcoholen zijn in hoofdzaak cholesterolen.
Smeltpunt van het vet ongeveer 40°. Het wolvet onderscheidt zich van andere vetten door het vermogen om veel water te kunnen
opnemen en wel 100 tot 200 pCt. (Bereiding van koelzalven — zie Unguenta). Adeps Lanae is watervrij, Adeps Lanae hydrosus bevat 25 pCt. water. Men heeft voor Adeps Lanae tal van surrogaten samengesteld. Niet één van deze voldoet echter in de praktijk; wel kan men in sommige combinaties, bv. in Unguentum leniens, de Adeps Lanae vervangen (zie bij Unguenta), terwijl ook de uit wolvet bereide cholesterolen worden gebruikt (zie bij Eucerinum).
Gebruik: Lanolinum wordt door de huid gemakkelijk opgenomen en kan daardoor dienen, om geneesmiddelen in de huid te doen dringen.
Het kan veel water opslorpen en is zodoende een goed constituens voor verkoelende zalven (bij haemorrhoïden en pruritus bv. ; vergelijk ook
Eucerinum) en voor zalven met in water opgeloste geneesmiddelen.
Het wordt niet ranzig. Adeps Lanae wordt in de regel vermengd met 40 pCt. vaseline of Adeps suillus of met 20 pCt. olie voorgeschreven ;
het is anders te taai. Wanneer 5 pCt. Adeps Lanae onder vaseline wordt gebracht, verkrijgt men een zacht constituens voor zalven, dat ongeveer
100 pCt. water opneemt.
Als verzachtende zalf bij rode en gesprongen handen wordt aanbevolen : Adeps Lanae 75,0, Paraff. liq. 25,0, Aq. 25,0, Vanillinum 100 mg,
01. Rosae. gtt. II.
Waterhoudende zalven, met Adeps Lanae bereid, zijn zg. W/O emulsie zalven, d.w.z. dat het water fijn verdeeld is in het vet. (Zie: Unguenta.)
Bereidingen: Zie ook Unguentum Lanolini, Unguentum leniens en Sapo superadipatus.
LANOLIMENTUM BOROGLYCERINI Ceresin. 20,0, Ad. Lan. 5,0, Paraff. liq. 50,0, Acid. boric. 1,0, Glyc. 4,0, Aq. 19,0, 01. Bergam. 0, 5, 01. Citri 0, 5.
LANOLIMENTUM LENIENS, Lanoline-crème, Ad. Lan. 40,0, Vas. alb. 10,0, 01. Oliv. 20,0, Glyc. 4,5, Aq. 24,15, Vanillin. 0,05, 01. Bergam. 0,5, Ol. Citri 0,5, Spir. 0,3.
UNGUENTUM LANOLINI F.N.A. bevat 45 pCt. wolvet, 40 pCt. gele vaseline en 15 pCt. water.
Monographs: Pharmaceutical substances: Wool fat (Adeps lanae)
Adeps lanae cum aqua
Hydrous wool fat
Hydrous wool fat is a mixture of 75% m/m of wool fat and 25% m/m of water.
Chemical name. Lanolin; CAS Reg. No. 8020-84-6.
Other name. Anhydrous lanolin, lanolin. (In certain countries the name lanolin is used to describe a formulation containing wool fat, water, and liquid paraffin.)
Description. Wool fat is a brown-yellow, unctuous mass. Hydrous wool fat is a yellowish white, unctuous mass. Odour, characteristic.
Solubility. Practically insoluble in water; soluble in ether R; slightly soluble in boiling ethanol (~750 g/l) TS.
Category. Ointment base.
Storage. Wool fat should be kept in a well-closed container.
Additional information. Melted Wool fat is a yellow, clear or almost clear liquid. On heating, Hydrous wool fat first separates into two layers, water is then driven off, and a transparent residue is formed; after cooling, a yellowish, tenacious, soft mass is produced. Melting point for Wool fat and Hydrous wool fat after drying (use the residue from the "Wool fat content"), 36-44 °C.
Requirements
Definition. Wool fat is a purified wax-like material obtained from the raw wool of sheep (Ovis aries L).
Identity tests
A. Dissolve 0.5 g in 5 mL of chloroform R and add 1 mL of acetic anhydride R and 0.1 mL of sulfuric acid (~1760 g/l) TS; a green colour is produced.
B. Dissolve 0.5 g in 5 mL of chloroform R and carefully superimpose 5 mL of sulfuric acid (~1760 g/l) TS; a bright, brown-red ring is gradually formed at the interface of the two liquids.
Acid value. Wool fat, not more than 1.0; Hydrous wool fat, not more than 0.8.
Saponification value. Reflux for 4 hours; Wool fat, 90-105; Hydrous wool fat, 67-79.
Sulfated ash. Wool fat, not more than 1.5 mg/g; Hydrous wool fat, not more than 1.0 mg/g.
Loss on drying. Dry at 105 °C for 1 hour; Wool fat loses not more than 5.0 mg/g; Hydrous wool fat loses not more than 0.32 g/g.
Wool fat content. Heat 30 g of Hydrous wool fat to constant mass on a water-bath, stirring continuously, and weigh; the residue weighs between 21.8 g and 23.3 g (72.5-77.5% m/m). (Keep the residue for "Water-absorption capacity", "Paraffins", and the melting point in "Additional information".)
Water-absorption capacity. Place 10 g of Wool fat or Hydrous wool fat after drying (use the residue from "Wool fat content") in a mortar. Using a burette, add water in portions of 0.2-0.5 mL, stirring vigorously after each addition to incorporate the water, until visible droplets separate and cannot be absorbed; not less than 20 mL of water is absorbed.
Water-soluble acid and alkaline substances. Melt 5 g of Wool fat or 6.7 g of Hydrous wool fat on a water-bath, add 75 mL of water heated to 90-95 °C, and shake vigorously for 2 minutes. Cool and filter through a filter-paper previously moistened with water. To 60 mL of the filtrate, which may show some cloudiness (keep the remaining filtrate for "Water-soluble oxidizable substances" and "Ammonia"), add 0.25 mL of bromothymol blue/ethanol TS; not more than 0.2 mL of hydrochloric acid (0.02 mol/l) VS or 0.15 mL of sodium hydroxide (0.02 mol/l) VS is required to change the colour of the indicator (blue-yellow).
Water-soluble oxidizable substances. To 10 mL of the filtrate retained in the above test add 1 mL of sulfuric acid (~100 g/l) TS and 0.1 mL of potassium permanganate (0.02 mol/l) VS, and allow to stand for 10 minutes; the colour is not completely discharged.
Paraffins. To 40 mL of dehydrated ethanol R add 0.5 g of Wool fat or Hydrous wool fat after drying (use the residue from "Wool fat content") and boil; the solution is clear or not more than opalescent.
Ammonia. To 5 mL of the filtrate from "Water-soluble acid and alkaline substances" add 0.5 mL of sodium hydroxide (1 mol/l) VS and boil; the vapours do not turn red litmus paper R to blue.