Uit hortus eystettensis.
Het geslacht Orchis komt met ongeveer 70-125 soorten voor. Het zijn allen aardorchideeën van het noordelijk halfrond, vooral Europa en Azië en een enkele in N. Amerika. Inheems zijn Orchis fusca, incarnata, sambucina, maculata, mascula en morio, die meestal op vochtige plaatsen van weilanden en duinvalleien voorkomen en op de kalkrijke heuvels van Limburg.
Het zijn 10-80cm hoge kruiden met gaafrandige, lancetvormige en stengelomvattende bladeren die soms fraai bruin gevlekt zijn. De eindstandige en aarvormige bloeiwijze kun je in mei/juli bewonderen. Dan zie je ook de gespoorde purperen, roze of witte bloempjes die elk een schutblad bezitten.
Onze inlandse zijn, ondanks de kleine bloemen, zeer opvallend in hun bloembouw. Maar ze zijn zeer moeilijk te kweken en worden daardoor maar weinig in plantencollecties waargenomen.
Hier worden alle soorten beschreven die bij van Ravelingen en Dodonaeus vermeld worden. Het is vaak moeilijk om er de echte plant bij te zetten omdat zij meestal naar de werking keken en vooral van de wortels of knollen waar later weinig van vermeld wordt zodat ik ze niet of slecht onderscheiden kan. Zie ook Dactylorhiza.
(Dodonaeus) (a) ‘Bij de Grieken worden al deze soorten van kruiden Orchies genoemd, bij de Latijnen Testiculi, dat is te zeggen klootjes of kulletjes door de gelijkenis die de wortelen van deze kruiden daarmee schijnen te hebben en omdat ze gewoonlijk twee bijeen plegen te groeien’.
Orchis heeft zijn naam gekregen van Latijn orchis en dit van Grieks όρχις, orkhis: literair testikel, onder welke naam orchideesoorten bekend en aanbevolen waren door Dioscorides als een opwekkend middel. Het is een verwijzing naar de twee langwerpige en bolachtige groeisels die bij veel soorten voorkomen. Met de bloeitijd bezitten de meeste van deze soorten twee knollen, de oude van het vorig jaar die nu klein en voos is en een nieuwe verse knol.
Plinius XXVI 62: “gemina radice testiculis simili, ita ut maior sive, ut aliqui dicunt, tenuior ex aqua pota excitet libidinem, minor, sive mollior e lacte caprino inhibeat”
Dodonaeus (b) ‘Hier te lande zijn ze bekend met de naam standel-cruydt, in Hoogduitsland Standelkraut’ Het standelkruid is al bekend in 1554 bij Dodonaeus. Naast midden-Noord Duits standelwort, Hoogduits Standelkraut betekent standel: van stand. De plant groeit met een stijve stengel een span hoog en werd vergeleken met het manlijke deel. Engels stander, standergrass, cullions, (klootjes) cocks, pintel, (penis, zie Arum) ram’s horn zijn namen die gegeven werden door de Engelse schaapherders aan “hete” maagden. Dit naar de erecte vorm boven de twee knollen. Lobel: ‘Nochtans is het onderscheidt daaronder genomen uit de bol van de wortel. Want de Satyria hebben maar een bolletje en de balletjeskruiden twee waarvan de hondenballetjes, vossenballetjes en boks balletjes de voornaamste zijn. Aegineta voegt bij deze de Triorchis Serapias (want hij schijnt daar bij te doen enige derde soort) die drie balletjes heeft die we eertijds gehouden hebben voor Palma Christi. Handelkruid naar de vorm van de hand.
Dodonaeus © ‘Hier te lande heten ze ook kullekens-cruydt, in Hoogduitsland heten ze Knabenkraut’. Onze inlandse werden wel knapenkruid genoemd, men kon met die knol knapen of jongetjes verwekken, vandaar mannetjes, Duitse Knabenkraut.
Dodonaeus (d) ‘In Frankrijk heten ze du satyrion, met welke naam ze in de apotheken ook bekend zijn want de apothekers plegen ze niet alleen voor Satyrium te houden, maar ook hun wortels te gebruiken in de geneesmengsels daar de wortels van Satyrium in behoorden gedaan te wezen. Welke dwaling van de apothekers veroorzaakt schijnt te wezen door het schrijven van Apuleius die gans geen verschil stelt tussen de standelkruiden of orchideeën en tussen de Satyria, maar verwart de twee soorten van Satyrium daar de ouders van spreken met de twee soorten van standelkruiden die Dioscorides Orchies noemt, te weten zowel de Cynosorchis als de Serapias. De Grieken, zegt hij, noemen dit kruid Satyrion, andere Cynosorchis en andere Entaticos, Panion en Serapion, andere noemen het Orchis, de Fransen uram; de Italianen priapiscos, andere Orminalis, andere Testiculus leporinus. Dit zijn de woorden van Apuleius die nochtans meer duisterheid dan bescheidt mee brengen’.
by Marisabel Mecca 1,Rocco Racioppi 1,Vito A. Romano 1,Licia Viggiani 1,Richard Lorenz 2 andMaurizio D’Auria 1,*ORCID
Within the families of flowering plants, the Orchidaceae family is one of largest, with more than 28,000 species. The scent of some orchids has a relevant importance in perfume industries. However, the emission of volatile organic compounds from an orchid can have a relevant role in the life of the plant considering the possible effect of these compounds in attracting pollinators, or in defense against pathogens. One third of all the orchid species are food-deceptive species because the flowers do not contain nectar and the volatile organic compounds emitted mimic the floral signal of rewarding plants to attract pollinators. Furthermore, many compounds show antimicrobial and antifungal activities [1]. Volatile organic compounds are mainly terpenes, phenylpropanoid derivatives and fatty acid derivatives.
Some years ago, we started a project devoted to determining the floral scent of all the orchid species found in Basilicata (Southern Italy). The main feature of this study is the use of the same chemical method in order to determine the scent. Several methods can be used to determine VOCs. For example, FT-IR has been used to determine the composition of volatile mixtures [2,3], and, probably, GC-MS and FT-IR can be considered complementary methods in the analysis of complex mixtures [4]. We decided to use the solid-phase microextraction (SPME) procedure [5]. SPME analysis needs the exposure of a fiber, contained in the needle of a syringe, to a scent. The adsorbed components are then thermally desorbed into the injection sector of the gas chromatographic apparatus. The use of a single procedure allows obtaining a homogeneous dataset, also considering that SPME can suffer from the different absorption rates of the single components in the fiber [5]. This way, significant results were obtained in the characterization of the scent of Platanthera bifolia subsp. osca [6,7,8], Platanthera chlorantha [7,8], Cephalanthera orchids [9], Serapias orchids [8,10], Gymnadenia orchids [11], Barlia robertiana [8] and Neotinea orchids [12].
In this article, we want to continue with the realization of our project, showing the chemical composition of Orchis species found in Basilicata. This orchid genus is a very common one, where it is diffused in all of Europe, and in Basilicata, there are nine species, Orchis anthropophora, O. italica, O. mascula, O. pallens, O. pauciflora, O. provincialis, O. purpurea, O. quadripunctata and O. simia. In this study, we will report the results obtained in the determination of the scent in O. anthropophora, O. purpurea, O. italica, O. pauciflora, O. mascula, O. quadripunctata, O. provincialis and O. pallens.
In some of these species, some previous results have been reported in the literature. Nilsson reported a data headspace analysis of O. mascula, showing the presence of tricyclene (23.6%), α-pinene (15.6%) and E-ocimene (30.5%) as the main components, and linalool in a low quantity (2.4%) [13,14]. The same species, in a headspace analysis of the scent, showed the presence of limonene (8.37%), 1,8-cineole (11.74%), E-ocimene (23.25%) and linalool (11.89%) [15]. In a work where hexane extracts were considered, pentacosane (12.07%), heptacosane (46.00%) and nonacosane (27.97%) were determined by the same research group [16]. The same species has been analyzed using SPME (with PDMS-DVB fiber), showing the presence of limonene (11.67%), E-ocimene (26.68%) and linalool (13.15%) [17,18]. In an analysis of O. mascula through SPME (with PDMS-DVB fiber) where white and purple flowers were analyzed, the authors found in purple flowers (Z)-3-hexenyl acetate (6.46%), limonene (10.67%), E-ocimene (22.68%) and linalool (13.15%), while in the white flowers, the same compounds were found in a different ratio (12.20%, 12.88%, 16.30%, 3.46%) [19]. In O. italica, only one article reported the composition of the scent, obtained through hexane extraction, where tricosane (37.05%), pentacosane (16.88%), heptacosane (20.65%), nonacosane (8.14%) and 5-pentacosene (5.44%) were observed [16]. The same article also examined the scent of O. provincialis, showing the presence of pentacosane (12.07%), heptacosane (46.00%) and nonacosane (27.97%) [16]. Schiestl and Cozzolino also examined the scent of O. quadripunctata and found tricosane (14.86%), pentacosane (29.62%), heptacosane (32.51%) and nonacosane (9.21%) [16]. Headspace analysis of O. pauciflora showed in its scent nonanal (4.88%), 2-methyl-6-methylene-3,7-octadien-2-ol (30.49%), myrcene (25.87%) and E-ocimene (8.26%) [15]. Two articles were related to the analysis of the aroma components of O. simia: In the first one, where dynamic headspace analysis was performed, ethyl acetophenone (6.79%), α-pinene (32.68%), β-pinene (6.10%), sabinene (5.23%), myrcene (5.45%), eucalyptol (7.89%) and linalool (7.41%) were found [20]. In the second article, where SPME was used, nonanal (5.47%), (Z)-3-hexenyl acetate (3.21%), decanal (2.15%), α-pinene (11.49%), myrcene (7.12%), limonene (4.26%) and β-phellandrene (9.03%) were found [19]. The scent of O. pallens has been determined in a work where SPME (with Carbowax-PDMS fiber) was used; in this case, phenethyl alcohol, β-farnesene, α-farnesene and farnesol were determined [21]. Finally, in a headspace analysis of O. anthropophora, nonanal (9.46%), undecane (8.72%), benzeneacetaldehyde (4.87%), α-pinene (5.77%), limonene (5.22%), 1,8-cineole (7.49%), β-caryophyllene (22.33%) and caryophyllodienol (9.91%) were found as components of its aroma [22,23], while in a study where hexane extracts were examined, tricosane (10.82%), pentacosane (24.47%), heptacosane (26.92%), nonacosane (8.00%), 9-pentacosene (8.50%) and 9-heptacosene (7.68%) were found [16].
The above-reported data show that very different results can be obtained by using different GC-MS analytical methods able to characterize the aroma components, showing that the use of a homogenous method can provide valuable information on the scent of these species. In this work, the same HS-SPME-GC-MS method was used in order to characterize the scent of eight species of the Orchis genus.
References
Ramya, M.; Jang, S.; An, H.-R.; Lee, S.-Y.; Park, P.-M.; Park, P.H. Volatile Organic Compounds from Orchids: From Synthesis and Function to Gene Regulation. Int. J. Mol. Sci. 2020, 21, 1160. [Google Scholar] [CrossRef][Green Version]
Apolonski, A.; Maiti, K.S. Towards a standard operating procedure for revealing hidden volatile organic compounds in breath: The Fourier-transform IR spectroscopy case. Appl. Opt. 2021, 60, 4217–4224. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
Maiti, K.S.; Lewton, M.; Fill, E.; Apolonskiy, A. Sensitive spectroscopic breath analysis by water condensation. J. Breath Res. 2018, 12, 046003. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
Maiti, K.S.; Lewton, M.; Fill, E.; Apolonski, A. Human beings as islands of stability: Monitoring body states using breath pro-files. Sci. Rep. 2019, 9, 16167. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed][Green Version]
Pawliszyn, J. Solid-Phase Microextraction: Theory and Practice; VCH: New York, NY, USA, 1997. [Google Scholar]
D’Auria, M.; Racioppi, R. Characterization of the volatile fraction of mastic oil and mastic gum. Nat. Prod. Res. 2020, 1–4. [Google Scholar] [CrossRef]
D’Auria, M.; Lorenz, R.; Racioppi, R.; Romano, V.A. Fragrance components of Platanthera bifolia subsp. osca. Nat. Prod. Res. 2017, 31, 1612–1619. [Google Scholar] [CrossRef]
D’Auria, M.; Lorenz, R.; Mecca, M.; Racioppi, R.; Romano, V.A.; Viggiani, L. Fragrance components of Platanthera bifolia subsp. osca and Platanthera chlorantha collected in several sites in Italy. Nat. Prod. Res. 2020, 34, 2857–3861. [Google Scholar] [CrossRef]
D’Auria, M.; Fascetti, S.; Racioppi, R.; Romano, V.A.; Rosati, L. Orchids from Basilicata: The Scent. In Reference Series in Phytochemistry; Springer Science and Business Media LLC: Berlin, Germany, 2020; pp. 1–22. [Google Scholar]
D’Auria, M.; Lorenz, R.; Mecca, M.; Racioppi, R.; Romano, V.A. Aroma components of Cephalanthera orchids. Nat. Prod. Res. 2021, 35, 174–177. [Google Scholar] [CrossRef]
D’Auria, M.; Lorenz, R.; Mecca, M.; Racioppi, R.; Romano, V.A. The composition of the aroma of Serapias orchids in Basilicata (Southern Italy). Nat. Prod. Res. 2020, 1–5. [Google Scholar] [CrossRef]
D’Auria, M.; Lorenz, R.; Mecca, M.; Racioppi, R.; Romano, V.A.; Viggiani, L. Fragrance components of Gymnadenia conopsea and Gymnadenia odoratissima collected at several sites in Italy and Germany. Nat. Prod. Res. 2020, 1–5. [Google Scholar] [CrossRef]
D’Auria, M.; Lorenz, R.; Mecca, M.; Racioppi, R.; Romano, V.A.; Viggiani, L. The scent of Neotinea orchids from Basilicata (Southern Italy). Nat. Prod. Res. 2021, 1–3. [Google Scholar] [CrossRef]
Nilsson, L.A. Anthecology of Orchis mascula (Orchidaceae). Nord. J. Bot. 1983, 3, 157–179. [Google Scholar] [CrossRef]
Jacquemyn, H.; Brys, R.; Honnay, O.; Hutchings, M.J. Biological Flora of the British Isles:Orchis mascula(L.) L. J. Ecol. 2009, 97, 360–377. [Google Scholar] [CrossRef]
Salzmann, C.C.; Cozzolino, S.; Schiestl, F.P. Floral scent in food-deceptive orchids: Species specificity and sources of variabil-ity. Plant Biol. 2007, 9, 720–729. [Google Scholar] [CrossRef]
Schiestl, F.P.; Cozzolino, S. Evolution of sexual mimicry in the orchid subtribe orchidinae: The role of preadaptations in the attraction of male bees as pollinators. BMC Evol. Biol. 2008, 8, 27. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed][Green Version]
Dormont, L.; Delle-Vedove, R.; Bessière, J.-M.; Hossaert-Mc Key, M.; Schatz, B. Rare white-flowered morphs increase the re-productive success of common purple morphs in a food-deceptive orchid. New Phytol. 2010, 185, 300–310. [Google Scholar] [CrossRef] [PubMed]
Dormont, L.; Fort, T.; Bessière, J.-M.; Proffit, M.; Hidalgo, E.G.; Buatois, B.; Schatz, B. Sources of floral scent variation in the food-deceptive orchid Orchis mascula. Acta Oecol. 2020, 107, 103600. [Google Scholar] [CrossRef]
Dormont, L.; Delle-Vedove, R.; Bessière, J.-M.; Schatz, B. Floral scent emitted by white and coloured morphs in orchids. Phytochemistry 2014, 100, 51–59. [Google Scholar] [CrossRef]
Schatz, B.; Geoffroy, A.; Dainat, B.; Bessière, J.-M.; Buatois, B.; Hossaert-Mckey, M.; Selosse, M.-A. A case study of modified interactions with symbionts in a hybrid mediterranean orchid. Am. J. Bot. 2010, 97, 1278–1288. [Google Scholar] [CrossRef]
Barták, P.; Bednář, P.; Čáp, L.; Ondráková, L.; Stránský, Z. SPME-A valuable tool for investigation of flower scent. J. Sep. Sci. 2003, 26, 715–721. [Google Scholar] [CrossRef]
Jacquemyn, H.; Brys, R.; Hutchings, M.J. Biological flora of the British Isles: Orchis anthropophora (L.) All. (Aceras anthropophorum (L.) W.T. Aiton). J. Ecol. 2011, 99, 1551–1565. [Google Scholar] [CrossRef]