Auricularia / Judasoor

Judasoor, ook een paddenstoel

Judasoor - Auricularia auricula (L. ex Hook.) Underw. Judasoor, een van de vele paddenstoelen die tot de verbeelding spreekt. In elk geval tot mijn verbeelding. Alleen de naam Oor al, die hij te danken heeft aan zijn oorschelpachtig uitzicht en zijn slappe maar toch elastische structuur. En 'Judas' wat zou verwijzen naar de Jezusverrader, die zich uit wroeging zou verhangen hebben aan een Vlierboom. Vandaar dat deze zwam zoveel op Vlierstruiken vegeteert.

I

n het jeugdstadium zijn ze kelk-, mossel-, of schotelvormig, later rond en geplooid, onregelmatig gegolfd en gelobd. Aan de oppervlakte zijn ze fluwelig behaard en olijfkleurig. De binnenzijde is sterk gerimpeld en geaderd. Het gehele vruchtlichaam is geleiachtig elastisch, bij opdrogen donkerder, zwart of grijsbruin, hard en gebocheld.Voorkomen Het gehele jaar door, maar vooral in de periode van herfst tot voorjaar, op afgestorven stammen en takken van vooral de vlier, maar ook op ander loofhout zoals Noteboom, Wilg en Beuk, in zowel de tropen als in gematigde streken over de gehele wereld.In de oude kruidboeken. Lobelius vermeldt over het voorkomen en uiterlijk: Judas ooren. Auriculae ludae. "Aende tacken van Vlier die een iaar oudt is/ principalijck Noortwaerts/ groeyet een schorsachtich oft leerachtich aenwas/ dat om sijn diversche crachten wel weerdich is bekent te wesen/dwelck vanden ghemeyden man in Duytslant ende Enghellant Judas-oore ghenoemt wordt/ midts dat de gedaente van een oore heeft/ ende met een knorachtich ende gherimpelt ghewas dat veel ploykens ende hollekens heeft de oore ghelijck is/ maer bruyn van verwe/ ende zeer hert: niet-te-min in dwater gheleyt/ soo wordet sachte/ ende swillende ghelijck een sponsie." In de 16de eeuw werd Judasoor, geweekt in wijn of rozenwater, gebruikt om ontstekingen te genezen. In Hongarije word een aftreksel in azijn nog gebruikt om te gorgelen bij keelontsteking.

In de keuken.

De zwam blinkt niet uit door een uitzonderlijke smaak. Lobelius vermeldt hieromtrent: "Van smaecke ist gheheel laf ende ghelijck een ghesoden vel oft leer." Toch is Judasoor in het Oosten en in Chinese restaurant in het Westen vrij veel in gebruik. Daar zijn ze bekend als zwarte zwam. Ze worden vooral verwerkt in salades en soepen, maar ook in de vegetarische keuken zijn ze natuurlijk goed te gebruiken.

Een recept: Veggiwok

• • 200 gram seitan in stukjes of sojagehakt (gemarineerd)

  • 4 judasoren, vers of gedroogd en geweekt

  • 6 gedroogde shi-takes, geweekt of verse

  • 1 teen knoflook, gesnipperd

  • olijfolie

  • gemberwortel

  • wortel in reepjes

  • 1 stuk tofoe, grof

  • 2 sjalotjes, in stukjes

  • 1 losgeklopt ei

Verwarm olijfolie in een wok, doe er de gember, de sjalotjes en de seitan bij. Roerbak met behulp van een houten spatel gedurende 5 tot 10 minuten. Voeg de paddestoelen en de wortel toe en bak enkele minuten tot de wortelstukjes beetgaar zijn. Roer de tofoe erdoorheen en laat heet worden. Roer het losgeklopte ei erdoor. Dien op met rijst of deegwaren.

Medische toepassing van Judasoor.

Lobelius vermeldt: Dwelcke by seker experientie zeer goet bevonden wordt teghen de squinancie (=keelontsteking)/ ende nimmermeer ghenoech ghepresen teghen de geswillen soo wel van buyten als van binnen ghebruyckt." Clusius zegt dat bij keelopzwellingen van de gedroogde zwam een azijn pleegt te worden bereid, waarin hij geweekt wordt om (daarmee) te gorgelen ende keel te spoelen. In hedendaagse Chinese literatuur wordt de zwam nog vermeld tegen ingewandsaandoeningen, oogontstekingen (uitwendig),aambeien en als maagmiddel.

Uit modern wetenschappelijk blijkt dat Judasoor zeer veel slijmstoffen bevat, wat in de kruidengeneeskunde over het algemeen als verzachtend voor de slijmvliezen van keel en darmen wordt beschouwd. Verder zijn er een aantal polysacchariden, een soort koolydraten, geisoleerd, die een anti-inflammatoire en anti-tumoractiviteit hebben. Een van de polysacchariden heeft ook een duidelijk anti-klontereffect in het bloed te vergelijken met aspirine.

Besluit.

Judasoor is meer dan een mysterieuze paddestoel, maar wordt ook voor hedendaagse, moderne kwalen gebruikt worden. En dan vooral voor problemen met de bloedvaten: slechte bloedcirculatie, te hoog cholesterol en te dik bloed. Verder heeft de Auricularia zeer waarschijnlijk ook een versterkende werking op het immuunsysteem.

Literatuur

• • W. van Dijk: Het judasoor in onze kruidboeken; Fungus 13, 27-30 (1942)

  • YING Jianzhe, MAO Xiaolan, MA Qiming, ZONG Yichen, WEN Huaan. Icones of medicinal fungi from China.(272 Fungi) Science Press, Beijing, China (1987)

  • J.J.Ochse (1980). Vegetables of the Dutch East Indies (English Edition of "Indist Groenten"); A Ascher & Co. b.v., Amsterdam

  • T. Kiho, M. Sakushima, S. Wang, K. Nagai, S. Ukai (1991). Polysaccharides in Fungi XXVI; Chem.Pharm. Buil. 39, 798-800 (anti-inflammatoir en anti-kankeractiviteit)

  • U. Lindequist, E. Teuscher, G. Narbe: Neue Wirkstoffe aus Basidiomyceten; Z. f. Phytotherapie 11, 139-149 (1990)

  • Thromb Res. 2003;112(3):151-8.The nontoxic mushroom Auricularia auricula contains a polysaccharide with anticoagulant activity mediated by antithrombin.The nontoxic mushroom Auricularia auricula contain... [Thromb Res. 2003] - PubMed result

  • SpringerLink - Journal Article Medicinal mushrooms as a source of antitumor and immunomodulating polysaccharides

  • Veel literatuur in de bibliotheek van Maurice Godefridi en de Herboristen Opleiding 'Dodonaeus'.

Int J Med Mushrooms. 2012;14(4):403-9.

Comparative antitumor activity of jelly ear culinary-medicinal mushroom, Auricularia auricula-judae (Bull.) J. Schrot. (higher basidiomycetes) extracts against tumor cells in vitro. Reza MA1, Jo WS, Park SC.

The present study compares the antitumor activity of extracts from Auricularia auricula-judae, Phellinus gilvus, Ganoderma lucidum, and 100 Korean wild plants in the P388D1 macrophage cell line. The antitumor activity of A. auricula-judae extract (44.21%) did not differ significantly (P < 0.05) from those of Ph. Gilvus (39.46%) and G. lucidum (36.64%) at 1 mg/mL of concentration. Among 100 wild plants, Morus bombycis f. kase, Draba nemorosa var. hebecarpa, Sedum oryzifolium, Lotus corniculatus var. japonicus, and Auricularia auricula-judae 70% ethanol extracts inhibited the viability of tumor cells by 41.85%, 37.31%, 30.29%, 31.98%, and 25.40% at 3 mg/mL of concentration, while inhibition concentration (IC50) values were 1.81, 1.49, 1.05, 1.10, and 0.72 mg/mL, respectively. In Sarcoma 180, NCI H358, and SNU 1 cell lines, the inhibitory activities of A. auricula-judae extract were 65.71%, 69.76%, and 68.01%, respectively. Taken together, the results obtained from the present study indicated that four plant extracts (4% of tested wild plants) and A. auricula-judae extract with similar levels of Ph. Gilvus and G. lucidum extracts may be new potential antitumor agents.

Thromb Res. 2003;112(3):151-8.

The nontoxic mushroom Auricularia auricula contains a polysaccharide with anticoagulant activity mediated by antithrombin. Yoon SJ1, Yu MA, Pyun YR, Hwang JK, Chu DC, Juneja LR, Mourão PA.

An acidic polysaccharide with anticoagulant activity was isolated from the edible mushroom Auricularia auricula using water, alkali or acid extracts. The alkali extract showed the highest anticoagulant activity and was thereby further purified using gel filtration chromatography. Specific anticoagulant activity of the purified polysaccharide was 2 IU/mg and its average mass was approximately 160 kDa. The polysaccharide from this species of mushroom contains mainly mannose, glucose, glucuronic acid and xylose but no sulfate esters. Its anticoagulant activity was due to catalysis of thrombin inhibition by antithrombin but not by heparin cofactor II. Inhibition of Factor Xa by antithrombin was not catalyzed by the polysaccharide. The glucuronic acid residues were essential for the anticoagulant action of the mushroom polysaccharide since the activity disappeared after reduction of its carboxyl groups. In ex vivo tests using rats orally fed with the polysaccharide, we observed an inhibitory effect on platelet aggregation as observed with aspirin, a well-known antiplatelet agent. The polysaccharides from these mushrooms may constitute a new source of compounds with action on coagulation, platelet aggregation and, perhaps, on thrombosis.