Een verfstofplant die omwille van zijn kleurstoffen maar ook omwille van de anabole, spierversterkende stoffen, terug in de belangstelling komt.
Namen
Nederlands: Zaagblad
English: Saw-wort
Français: Serratule des teinturiers
Deutsch: Färberscharte
Wetenschappelijk: Serratula tinctoria
Familie: Composietenfamilie, Asteraceae (Compositae)
Beschrijving
Afmeting: 30 tot 90 cm.
Levensduur: Overblijvend.
Bloeimaanden: Juni t/m september.
Wortels: Een korte, dikke wortelstok.
Stengels: Dun, niet gevleugeld, kaal, donkergroen.
Bladeren: Rozetbladeren met lange stelen, stengelbladeren vaak dieper ingesneden, scherp gezaagd, eirond of langwerpig, ongedeeld tot geveerd, bovenste bladeren zonder steel.
Bloemen: Samengestelde pluimen, bloemhoofdjes smal, paars,1½ tot 2 cm, eivormig, niet stralend, 2-slachtig of vrouwelijk, omwindsel opgericht, paarsachtig, ongeveer 2 keer zo hoog als breed, geen stekels, omwindselbladen liggen als dakpannen over elkaar en tegen elkaar, een paarsrode top, bloemhoofdjesbodem vlak, gevuld met merg, stroschubben lijken op haren.
Vruchten: Zaden 5 mm, vruchtpluis van licht strokleurige haren, aan de voet niet met elkaar vergroeid, ieder apart afvallend.
Biotoop
Bodem: Zonnige tot half beschaduwde plaatsen op vochtige tot vrij natte, matig voedselrijke, humeuze, meestal zwak zure of soms kalkhoudende grond. Bosranden, loofhoutbosjes, struikgewas, lichte plekken in bossen, langs greppels, schraal grasland, beekdalgrasland en bermen.
Verspreiding
Wereld: West-Azië, Oost-, Midden- en Zuid-Europa, noordelijk tot in Nederland, Noord-Engeland en het Oostzeegebied.
Nederland: Vroeger zeer zeldzaam in het oosten en midden van het land en langs de Overijsselse Vecht. Voor het laatst gevonden in 1977.
Rode lijst. Uitgestorven.
België: Zeldzaam in het Maasgebied en de zuidelijke Ardennen, zeer zeldzaam in Vlaanderen en de Kempen.
Beschermd.
Rode lijst Vlaanderen. Zeldzaam.
Rode lijst Wallonië. Bedreigd.
Wetenschappelijk onderzoek
Monitoring the antioxidant activity of extracts originated from various Serratula species and isolation of flavonoids from Serratula coronata.Báthori M, Zupkó I, Hunyadi A, Gácsné-Baitz E, Dinya Z, Forgó P. Fitoterapia. 2004 Mar;75(2):162-7.PMID: 15030920 [PubMed - indexed for MEDLINE
Báthori M, Kalász H, Csikkelné SA, Máthé I. Acta Pharm Hung. 1999 Apr;69(2):72-6. Hungarian. PMID: 10389301 [PubMed - indexed for MEDLINE]
Isolation and Structural Elucidation of Two Plant Ecdysteroids, Gerardiasterone and 22-Epi-20-hydroxyecdysone Bathori M, Mathe I I, Girault J, Kalasz H, Lafont R. J Nat Prod. 1998 Mar 27;61(3):415-7.PMID: 9548888 [PubMed - as supplied by publisher].
New Ecdysteroids from Serratula tinctoria. Rudel D, Bathori M, Gharbi J, Girault JP, Racz I, Melis K, Szendrei K, Lafont R. Planta Med. 1992 Aug;58(4):358-64.PMID: 17226485 [PubMed - in process]