Rhus coriaria / Sumac
De sumac (Rhus coriaria) is een struik uit de pruikenboomfamilie (Anacardiaceae). De soort wordt ongeveer 3 meter hoog en heeft geveerde bladeren. De plant is bijna groenblijvend; in elk geval blijven enkele bladeren gedurende de wintermaanden aan de struik zitten. De sumak groeit in het wild op droge, rotsige grond in het Middellandse Zeegebied. De bladeren zijn dik en behaard, donkergroen en getand. Niet te verwarren met de Rhus typhina, die veel als sierstruik aangeplant wordt.
De bloemen zijn groenachtig en vormen rechtopstaande, lange pluimen. De sumak heeft purperbruine, behaarde vruchten, die gemalen als specerijgebruikt worden.Het vruchtvlees van de steenvruchten wordt gedroogd en tot poeder fijngemalen en als specerij gebruikt. Het heeft een frisse, zurige smaak; in Nederland wordt deze specerij onder de naam zuurkruid verkocht. In Noord-Amerika wordt Rhus glabra en Rhus typhina soms gebruikt om drank te maken die "sumac-ade" of "Indiaanse limonade" of "rhus sap" genoemd wordt. De drank wordt gemaakt door de vruchten in koel water te drenken, dit door een katoenen doek te gieten en de drank daarna te zoeten.
Indianen gebruiken de bladeren en bessen van beide bomen ook samen met tabak in traditionele tabaksmengsels.
Etymologie
SMAK, SUMACH, oudtijds soms SMAKKE —, znw. vr., mv. ongewoon. Door bemiddeling van 't Fr. (sumac) ontleend aan arab. sommâk of summâk; het Sp. kent het woord als zumaque, het Port. als summagre, het Ital. als sommac(c)o; in 't Eng. (sumach, sumac) is het woord ook door fr. bemiddeling gekomen. In den vorm sumackekomt het woord voor in Gr. Placaetb. l, 2376 .
1. Benaming voor de gedroogde en tot poeder gemalen bladeren en loten van een zuideuropeeschen en vooraziatischen heester, Rhus coriaria, waarvan men gebruik maakt voor 't looien van leer en ook wel bij het verven van leer en andere stoffen; vervolgens wordt de naam ook toegepast op tot poeder gemaakte bladeren, schors of hout van andere, al of niet tot het geslacht Rhus behoorende heesters of boomen, die voor dezelfde of dergelijke doeleinden dienen.
2. Vandaar als benaming voor Rhus coriaria, en later ook voor andere soorten van het geslacht Rhus. Verschillende producten er van, inzonderheid van de eerstgenoemde soort, vinden toepassing in de nijverheid, de geneeskunde enz.
Verbod?
Deze plant is door de Belgische overheid op de lijst met gevaarlijke planten geplaatst. Net als Peru-peper, bevatten sommige leden van de Rhus genus allergenen van het urushiol-type (cumarine), wat bij sommige mensen heftige allergische reacties veroorzaakt bij contact met de huid of slijmvliezen. Hij mag dus helemaal niet meer in voeding voorkomen, maar eventueel nog wel in cosmetica!
Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat de comissie hier voor de makkelijkste oplossing gekozen heeft: omdat er verwarring is tussen de Toxicodendron familie en de Rhus familie verbiedt men gewoon de hele boel! Toxicodendron staat ook bekend als gifboom en is echt wel gevaarlijk, maar Rhus coraria is al duizenden jaren veilig in de handel.
Dodonaeus over Sumac
Die bladeren heeten in Griecx Rhous birsodepsicos/ oft Scytodepsicos. In Latijn Rhus coriarium/ ende daer mede wercken die van Spaengien ende Italien dat leer/ ghelijckmen hier te lande met die scorssen van den Eycken boomen.NatuereDie bladeren sap ende saet van Sumach sijn cout in den tweeden graedt ende drooghe tot in den derden/ van natueren seer tsamen treckende.Cracht ende werckingheA Die bladeren van Sumach sijn van crachten ende werckinghe/ der Acacia ghelijc/ ende daer om zoo stelpen sy oock den loop des buycx/ die overvloedige natuerlijcke cranckheyt van den vrouwen ende alle bloetganck/ in water oft wijn gesoden ende gedroncken.B Dwater daer dese bladeren in ghesoden sijn stelpt oock den loop des buycx ende den rooden lichaem/ van onder met een clysterie ghesedt/ oft alsmen daer in badet/ het verdroocht oock die loopende ooren daer in ghedruypt/ ende maeckt dat hayr swert alst daer mede ghewasschen wordt.C Tsaet van Sumach in die spijsen ghebruyckt stelpt oock dijsghelijcx alle loop des buycx/ dat roode melizoen/ ende die vloet van den vrouwen sonderlinghe die witte.D Tselve saet op alle versche gheslaghen ghevallen ghestooten ghequetsten wonden/ ende buylen geleyt/ bescermt die selve van alle verhittinghen apostumatien/ ende sweeringen.E Tsaet van Sumach met eycken kolen ghestooten/ gheneest ende verdroocht die speenen daer aen ghestreken. Tselve doet oock dat water daer die bladeren oft tsaet in ghesoden sijn/ alsmense daer mede wasschet.Several related plants are more or less common ornamentals both in Europe and in Northern America. It is generally believed that members of genus Rhus are only mildly toxic or even mostly harmless, for example the ornamental tree staghorn sumac (Rhus typhina). Nevertheless, it should be borne in mind that the ornamental varieties are not identical to the variety yielding the spice sumac, and that ingestion of those ornamentals may have adverse effects.
The closely related genus Toxicodendron contains a group of trees distributed over the New World and the Pacific Rim. As can be inferred from the genus name poisonous tree, these species are highly toxic. They have formerly been listed under genus Rhus and are often referred to as sumac in common speach: Toxicodendron radicans (Poison Ivy),Toxicodendron diversilobum (Poison Oak), Toxicodendron vernix (Poison Sumac). All those contain urushiols (3-alkyl pyrocatechol derivatives with long side chains) that are extremely powerful allergenes: If applied to the intact skin they cause painful dermatitis in sensitive people. Sensitivity is acquired on previous contact to the urushiols, without any symptoms. The toxines are effective in sub-μg amounts. Lethal poisonings have been reported, particularly on ingestion or inhalation, which allows the urushiols to attack the mucous membranes of mouth, nose and intestines. Note that the fruits of Toxicodendronspecies are white to pale ochre, not red.
Allergenes of urushiol type (also alkyl resorcines) are commonly found in theAnacardiaceae family, e.g., in cashew shell oil or (in traces) unripe mangoes.
Used plant part
Dried fruits, usually sold ground (purple-reddish powder, often mixed with salt).
In Europe, only Rh. coriaria is commercially available. In North America, however, two indigenous species (Rh. glabra and Rh. aromatica) have some small market share; their dried fruits have been used by North American Indians to prepare traditional sour beverages, but are rarely used today. Sumac species from the Old and the New World have very similar flavour.Plant family
Sensory quality: Tart and sour, with slightly astringent overtones.
Main constituents
The astringent-acidic flavour of sumac spice mostly goes back to two different types of constituents: Tannines (gallotannines, together 4%) and organic acids (malic, citric, and tatric acid plus smaller amounts of succinic, maleic, fumaric and ascorbic acid). Tannines are found in all parts of the plant, with particularly high concentrations in bark and root. These plant parts were, thus, used for tanning leather since antiquity; moreover, they are part of anti-diarrhoeic concoctions in folk medicine.
Furthermore, the fruits contain traces of a volatile oil (0.02%) made up of aldehydes (2E-decenal, nonanal, 2E,4E-decadienal) and terpenoids (β-caryophyllene, α-pinene, α-terpineol, carvacrol and the diterpene hydrocarbon cembrene).
The pericarp owes its dark red colour to anthocyanin pigments, of which chrysanthemin, myrtillin and delphinidin have yet been identified. Lastly, the sumac fruits contain 15% fatty oil.
Origin
Several species of the genus Rhus grow around the Mediterranean Sea; of these, only Rh. coriaria yields sumac spice. Rh. coriaria grows wild in Sicily, Western Asia and parts of Arabia and Central Asia.
Wetenschappelijk onderzoek Rhus coriara
Effects of Rhus coriaria (Anacardiaceae) on lipid peroxidation and free radical scavenging activity.
Phytother Res. 2004.
In order to evaluate the antioxidant potential of Rhus coriaria L. (Anacardiaceae), a well-known spice, the methanolic extract (water-soluble part) was prepared and investigated using free radical-generating systems in vitro. The IC(50) value of the extract for lipid peroxidation was estimated as 1200 microg/mL in the Fe(+2)-ascorbate system while those for superoxide-scavenging activity in the xanthine-xanthine oxidase method and hydroxyl radical scavenging activity in the deoxyribose decomposition method were 282.92 microg/mL and 3850 microg/mL, respectively. These data suggest that the methanolic extracts of Rhus coriaria L. fruits have considerable antioxidant activity against free radicals and lipid peroxidation in vitro, a fact that may encourage in vivo studies.
Antioxidant activities of rosemary herb, sage, and sumac extracts and their combinations on stability of natural peanut oil.
J Med Food. 2003.
The antioxidant efficacy of rosemary (Rosmarinus officinalis L.), sage (Salvia fruticosa L.), and sumac (Rhus coriaria L.) extracts and combinations at 4% concentrations (wt/vol, extract/oil) were investigated. Methanolic extracts of rosemary, sage, sumac, and their combinations were applied to peanut oil stored at 80 degrees C for 24 h. The antioxidant effect was determined by measuring the peroxide value. All extracts showed antioxidant effects compared with control. But the antioxidant effect of all extracts was low compared with that of butylated hydroxytoluene. Rosemary extract (except for 3 and 4 h) exhibited the most antioxidant effect compared with other individual extracts. Of blends, the most effective ones were sage plus sumac combinations. Sumac extract is also promising as a source of natural antioxidants.
Effect of Rhus coriaria L. (Anacardiaceae) on superoxide radical scavenging and xanthine oxidase activity.
J Enzyme Inhib Med Chem. 2003.
Rhus coriaria L. (Anacardiaceae) is a well-known spice in the Middle-East and grown in the Central and East Anatolia region of Turkey. A methanolic extract (water-soluble part constituents) of R. coriaria, was found to be an uncompetitive inhibitor of xanthine oxidase and scavenger of superoxide radical in vitro with IC50 values of 172.5 microg/mL and 232 microg/mL respectively. Superoxide radicals were generated either by an enzymatic or a non-enzymatic system, and scavenging ability was evaluated by the inhibition of nitroblue tetrazolium reduction. This study provides evidence that a crude extract of R. coriaria exhibits interesting antioxidant properties, expressed either by the capacity to scavenge superoxide radical or to uncompetitively inhibit xanthine oxidase.
Website over Sumac