De oorzaak van knieartrose is een ontsteking waardoor kraakbeencellen afgebroken worden (apoptose) en de kraakbeenlaag in het gewricht afneemt. De soepelheid van het gewricht neemt hierdoor af en ook de schokabsorptie vermindert hierbij. Aangetaste kniegewrichten belemmeren de patiënten in hun bewegingsvrijheid. Daarnaast veroorzaakt de pijn een afname van de kwaliteit van leven. Knieartrose is een chronische aandoening en patiënten gebruiken dan ook vaak langdurig NSAID’s. Als alternatief voor deze middelen worden de volgende planten genoemd: duivelsklauw (Harpagophytum procumbens), geelwortel (Curcuma longa), al dan niet in combinatie met gomhars van de wierookboom (Boswellia serrata) en bittere gember (Zingiber zerumbet). Naast deze planten is er een voorgenomen klinisch onderzoek naar een kruidencomplex bestaande uit extracten van het zaad van walnoot (Juglans regia), gummiboom (Eucommia ulmoides), Eleutherococcus sessiliflorus (nauw verwant aan de Siberische ginseng) en gember (Zingiber officinale) [1]. Er zijn nogal wat kruidenpreparaten op de markt die duivelsklauw bevatten, maar tot nu toe ontbreken goed opgezette klinische studies over deze plant. Wel zijn er aanwijzingen dat duivelsklauw ontstekingsremmende en pijnbestrijdende inhoudsstoffen bevat die mogelijk ingezet kunnen worden bij de behandeling van knieartrose. De Europese Committee on Herbal Medicinal Products heeft op basis van langdurig gebruik geconcludeerd dat preparaten van duivelsklauw gebruikt kunnen worden voor de verlichting van milde gewrichtspijn [2].
Een metastudie uit 2016 noemt dertien klinische onderzoeken over geelwortel en curcumin [3]. De onderzoeken verschillen van elkaar voor wat betreft de aard van de preparaten, gebruikte doseringen en duur van de behandeling. Het gaat hierbij om ruwe extracten van geelwortel en uit geelwortel geëxtraheerde curcumin, al dan niet in combinatie met wierook, of in een formulering die de biologische beschikbaarheid moet vergroten. Over het algemeen is er sprake van een vermindering van pijn en een verbetering van het functioneren van patiënten. De effecten zijn vergelijkbaar met een behandeling met standaardmedicatie zoals NSAID’s en glucosamine. De auteurs van deze metastudie schrijven dat de onderzoeken behalve deze veelbelovende resultaten ook minpunten hadden: de meeste geïncludeerde patiënten vertoonden slechts milde vormen van knieartrose en ook waren de onderzoeksgroepen klein. Een andere metastudie naar de effectiviteit van geelwortel of curcumin en wierook, vergeleken met een placebo of NSAID’s, omvat elf onderzoeken [4]. Hieronder bevinden zich onderzoeken naar wierookextract, ruw geelwortelextract, curcumin en gecombineerde wierook-curcuminformuleringen. De auteurs stellen vast dat al deze preparaten een waardevolle aanvulling kunnen zijn op de gangbare behandelingsregimes voor knieartrose, door de pijn te verminderen en de bewegingsfunctie te verbeteren. De huidige hoeveelheid bewijs is volgens hen echter niet voldoende in omvang of kwaliteit om zinvolle aanbevelingen voor de klinische praktijk te doen. In een literatuurstudie naar de toepassing van bittere gember bij knieartrose werden 82 artikelen gevonden die overbleven na een screening van 259 artikelen [5]. Deze literatuurstudie laat zien dat de effectiviteit en de toepassingen van bittere gember niet eenduidig zijn. De plant komt echter Een metastudie uit 2016 noemt dertien klinische onderzoeken over geelwortel en curcumin [3]. De onderzoeken verschillen wel in aanmerking voor verder onderzoek vanwege de interessante inhoudsstoffen. De stof zerumbone - een sesquiterpeen - die wordt geëxtraheerd uit de wortelstok van bittere gember, heeft onder andere een ontstekingsremmende en pijnstillende werking waardoor het de functionele capaciteit van patiënten zou kunnen verbeteren.
[2] European Medicines Agency. Summary of the scientific conclusions reached by the Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC) on the medicinal uses of devil’s claw root. 2016. www.ema.europa.eu/en/medicines/ herbal/harpagophyti-radix; geraadpleegd: 24-02-2020. [3] Chin KY. The spice for joint inflammation: anti-inflammatory role of curcumin in treating osteoarthritis. Drug Des Discov 2016;10:3029-3042. [4] Bannuru RR. et al. Efficacy of curcumin and boswellia for knee osteoarthritis: systematic review and meta-analysis. Semin Arthritis Rheum 2018;48(3):416-429. [5] Ahmadabadi HK. et al. Pharmacological and biochemical properties of Zingiber zerumbet (L.) Roscoe ex Sm. and its therapeutic efficacy on osteoarthritis of knee. J Family Med Prim Care 2019;8(12):3798–3807.