Kennedy DO, Wightman EL. Herbal extracts and phytochemicals: plant secondary metabolites
and the enhancement of human brain function. Adv Nutr. January 2011;2(1):32-50.
There is a limited number of drugs that can help people slow the cognitive decline associated with aging, and these drugs have undesirable side effects. Many people turn to herbal products to help preserve memory and cognitive abilities. Plants have many chemicals that influence brain function, yet few have been thoroughly tested in humans. The purpose of this article was to review current knowledge about plant extracts and phytochemicals which have been tested in humans and assess their effectiveness in improving brain function. Many secondary metabolites affect the central nervous system in insects and animals.
Secondary metabolites that have central nervous system effects and that have been studied in humans include alkaloids, terpenes, and phenolic compounds.
Alkaloids
Humans have used alkaloid-containing plants medicinally for thousands of years. Medicinal and social alkaloids include atropine, ephedrine, cocaine, morphine, nicotine, and caffeine.
Caffeine is the most widely consumed psychoactive substance in the world. It is an antagonist of the inhibitory adenosine A1 and A2 receptors, which is responsible for the stimulation, and also causes constriction of blood vessels in the brain. Caffeine also increases activity in dopamine neuronal systems. At low doses, caffeine increases alertness and improves performance on tests of attention. At high doses, caffeine can cause anxiety, insomnia, rapid heart beat, and agitation.
Nicotine is found in tobacco (Nicotiana tabacum). Nicotine binds to acetylcholine receptors and increases the release of acetylcholine, serotonin, and other neurotransmitters. It increases dopamine activity, which is associated with its addictive effect. Clinical trials in smokers and non-smokers show that nicotine improves performance on tests of memory and attention.
Terpenes
Terpenes are a diverse group of lipid-soluble compounds. Some terpenes are non-toxic and are common in foods and spices; others are toxic.
Ginkgo (Ginkgo biloba) leaves contain a number of terpenes, including bilobalide and ginkgolides A, B, C, and J. Effects of ginkgo leaf extracts in the central nervous system include modulation of several neurotransmitter systems, enhanced blood flow in the brain, and scavenging of free radicals. Ginkgo is one of the most popular herbal products, and it is used to improve cognitive performance. More than 30 clinical trials have tested the effects of ginkgo on cognitive function in people with dementia or age-related cognitive impairment. One metaanalysis concluded that the evidence for cognitive improvement with ginkgo supplementation is inconsistent, while another meta-analysis concluded that ginkgo improves attention, executive
function, and long-term memory.
Lemon balm (Melissa officinalis) contains a variety of monoterpenoids and sesquiterpenes. Effects of lemon balm on the central nervous system include binding to specific cholinergic receptors, increased activity of the neurotransmitter gamma-aminobutyric acid (GABA), and antioxidant activity. Limited clinical trials have shown that lemon balm has anti-anxiety effects, improves agitation and quality of life in people with severe dementia, but has inconsistent effects on memory.
Asian ginseng (Panax ginseng) roots contain 40 or more triterpene saponins known as ginsenosides. Ginseng root extracts have neuroprotective effects, modulate the neuroendocrine system and the synthesis of nitric oxide, which relaxes blood vessels and influences many cellular activities. Clinical trials have shown that ginseng improves accuracy on memory tests and improves the speed of performing attention tasks. The impact of ginseng on mood has been inconsistent in clinical trials to date. Sage (Salvia officinalis) contains a range of monoterpenes. Effects on the central nervous system include anti-inflammatory activity and decreased breakdown of the acetylcholine neurotransmitter. Clinical trials have demonstrated improved memory, attention, and alertness in healthy people after single doses of sage extract and improved cognitive function in people with Alzheimer's disease after 16 weeks of an alcoholic tincture of sage.
Valerian (Valeriana officinalis) root contains a variety of terpenes, including the valepotriates and valerenic acid. Valerian compounds modulate serotonin receptor subtypes, GABA, and adenosine receptors and have anxiolytic activity. Some clinical trials suggest that valerian improves sleep quality; others were not conclusive.
Phenolics
Phenolics are ubiquitous in plants and they are important components in the human diet. They range from simple, low molecular weight compounds to complex, large structures such as flavonoids, tannins, and anthocyanins.
Curcumin is a polyphenol from turmeric (Curcuma longa). Curcumin prevented cognitive deficits and improved learning and memory in mouse models of Alzheimer's disease. Curcumin also reversed amnesia in rats. Many small pilot studies have been conducted in humans, but there are few controlled clinical trials to support a benefit of curcumin in brain function.
Epigallocatechin-3-gallate (EGCG) and related polyphenols are present in tea (Camellia sinensis). In vitro and animal studies suggest that EGCG may have protective effects in Alzheimer's disease and Parkinson's disease. EGCG improved cognitive performance and increased antioxidant capacity in rats. In epidemiological studies, greater consumption of green tea is associated with reduced risk of cognitive impairment and neurodegenerative disorders.
St. John's wort (SJW; Hypericum perforatum) extract contains a variety of phenolic compounds that have an impact on brain function, including phenolic acids, flavonoids, hyperforin, and hypericin. SJW extracts have been reported to inhibit reuptake of serotonin, dopamine, and GABA, but this finding is highly doubtful. Other reports include increased neurotransmitter sensitivity and altered receptor binding. Clinical trials have established that SJW is an effective treatment in people with mild to moderate depression.
Resveratrol is found in the skin of red grapes (Vitis vinifera) and in some other edible plants. Resveratrol preserved behavior and cognitive performance in older rats with brain injuries. In healthy humans, single doses of resveratrol increased blood flow and oxygen uptake in the frontal cortex of the brain, suggesting it may have benefits in Alzheimer's disease and other neurological disorders.
Soy (Glycine max) extract contains isoflavones such as genistein, daidzein, and glycetin that have very weak estrogen-like effects. Several clinical trials have shown that soy isoflavones modestly improve neurocognitive function and mood in postmenopausal women, but other clinical trials showed no improvement. Compared to a diet with no soy isoflavones, a diet rich in soy isoflavones was associated with improved short-term and long-term memory in men and women.
Conclusion
The authors conclude that the literature describing the effectiveness of herbal extracts for improving brain function is "somewhat equivocal." Research on caffeine and nicotine has been hampered by the addictive nature and serious adverse effects attributed to these alkaloids.
Research is progressing among plants containing terpenes, particularly ginkgo and valerian. However, the methodological quality of some of the clinical trials has been poor, and results have been inconsistent. Interest in the potential cognitive benefits of curcumin, EGCG, resveratrol, and soy isoflavones is relatively recent, and human clinical trials are still in the early stages.
The authors describe challenges in developing plant-based products to prevent or reverse agerelated cognitive decline. Challenges include identifying the active components, understanding the synergism among the active components, defining the environmental stressors and growing conditions under which plants produce increased amounts of secondary metabolites, and standardizing plant products to provide beneficial amounts of active compounds.
Oxidatieve stress speelt een belangrijke rol bij veroudering van de hersenen. Verhoging van de inname van antioxidanten (zoals vitamine E, vitamine C, bètacaroteen, resveratrol, polyfenolen uit Ginkgo biloba, curcumine, ubiquinol) kan bijdragen aan de preventie en vertraging van cognitieve achteruitgang en dementie. De inname van vitamine E uit voeding en voedingssupplementen is geassocieerd met vertraging van cognitieve veroudering en uitstel van de ziekte van Alzheimer.1,23 Vitamine E beschermt de neuronale membranen en beschermt het zenuwweefsel tegen toxiciteit door amyloïd-β. Co-enzym Q10 beschermt zenuwcellen tegen beschadiging en apoptose door oxidatieve stress.24
Resveratrol (een polyfenol in druivenschil en rode wijn) bootst de gunstige effecten van calorische restrictie na door het stimuleren van sirtuïnes en beschermt de hersenen mogelijk mede door de vorming van amyloïde plaques tegen te gaan en de verwijdering van amyloïd-β te bevorderen.1
Ginkgo biloba stimuleert het denkvermogen, bevordert de doorbloeding van hersenweefsel, moduleert neurotransmitters en hun receptoren, heeft een ontstekingsremmende en antioxidieve werking en remt mogelijk de aggregatie van amyloïd-β.1 Helaas kon in een studie van DeKosky waarin ruim 3000 ouderen boven 75 jaar gemiddeld 6, 1 jaar werden gevolg, niet worden aangetoond dat suppletie met Ginkgo biloba extract (2x 120 mg/dag) invloed heeft op de kans op de ziekte van Alzheimer bij cognitief gezonde ouderen en ouderen met milde cognitieve achteruitgang.25 In een Cochrane Database systematische review wordt eveneens geconcludeerd dat er onvoldoende wetenschappelijk bewijs is dat Ginkgo biloba extract cognitieve achteruitgang en dementie significant kan vertragen.26 Toch zijn er ook meta-analyses die wel een gunstig effect van Ginkgo extract bij dementie vaststellen.27,28
24. Somayajulu M et al. Role of mitochondria in neuronal cell death induced by oxidative stress; neuroprotection by Coenzyme Q10. Neurobiol Dis. 2005;18(3):618-27.
25. Ives DG et al. Ginkgo biloba for prevention of dementia: a randomized controlled trial. JAMA 2008;300:2253-2262.
26. Birks J et al. Ginkgo biloba for cognitive impairment and dementia. Cochrane Database Syst Rev. 2009 Jan 21;(1):CD003120.
27. Weinmann S et al. Effects of Ginkgo biloba in dementia: systematic review and meta-analysis. BMC Geriatr. 2010 Mar 17;10:14.
28. Wang BS et al. Effectiveness of standardized ginkgo biloba extract on cognitive symptoms of dementia with a six-month treatment: a bivariate random effect meta-analysis. Pharmacopsychiatry. 2010;43(3):86-91.
Epidemiologisch onderzoek bevestigt dat een gezond eetpatroon - niet teveel calorieën, gebalanceerde en gevarieerde (liefst onbewerkte) voeding - bijdraagt aan succesvolle cognitieve veroudering.1 Het is heel lastig om te bepalen welke specifieke voedingsfactoren de kans op cognitieve achteruitgang en dementie verlagen. Matige alcoholconsumptie (1 glas per dag voor vrouwen en 1-2 voor mannen, vooral rode wijn) heeft waarschijnlijk een beschermend effect, luidt de conclusie van een recente meta-analyse van 22 longitudinale studies naar het verband tussen alchoholconsumptie en cognitieve achteruitgang/dementie.1,11 Door matige alcoholconsumptie wordt de kans iets kleiner dat milde cognitieve achteruitgang uitmondt in klinische dementie.
Grootschalig longitudinaal bevolkingsonderzoek in Singapore suggereert dat het drinken van thee - met name zwarte (gefermenteerde) thee en oolong (semi-gefermenteerde) thee - eveneens helpt om cognitieve achteruitgang tegen te gaan.12 De studie sluit aan bij dierexpermenteel onderzoek waarin is aangetoond dat thee een neuroprotectieve werking heeft. Polyfenolen in thee (catechines, theaflavines, theanine) hebben antioxidatieve, neuroprotectieve en ijzerchelerende effecten en beschermen mogelijk tegen de vorming en toxiciteit van amyloïd-β. De onderzoekers konden geen beschermend effect van koffie aantonen.12
Een mediterraan voedingspatroon is gunstig voor de gezondheid van de hersenen.13,14 In een vier jaar durende studie hadden zelfstandig wonende ouderen die het mediterrane dieet strikt volgden (hoge inname groenten en fruit, enkelvoudige vetten uit olijfolie, vis, noten, granen, relatief weinig rood vlees) minder kans om de ziekte van Alzheimer te krijgen dan degenen die vaak afweken van dit eetpatroon. Ouderen met milde cognitieve achteruitgang hebben baat bij mediterrane voeding: de kans op verslechtering en klinische dementie gedurende een studieperiode van 4,5 jaar daalde significant door het gebruik van deze voeding.15 Via elke mechanismen mediterrane voeding de hersenen precies beschermt, is nog niet onderzocht.
Het hoge gehalte aan antioxidanten in mediterrane voeding en de hoge inname van vis en groenten spelen waarschijnlijk een belangrijke rol. Wetenschappers hebben geconstateerd dat ouderen (vanaf 65 jaar) die veel antioxidanten (vitamine C, vitamine E, bètacaroteen) uit voeding binnenkrijgen, een beter geheugen hebben dan leeftijdsgenoten met een lage antioxidantinname.8 De consumptie van vis vertraagt waarschijnlijk het proces van cognitieve veroudering.1,16 Vergeleken met ouderen die geen vis eten of minder dan een keer vis per week eten, verloopt cognitieve veroudering 10% trager bij mensen die een keer per week vis eten en 13% tragen bij degenen die twee of meer keer per week vis eten. De onderzoekers schrijven het beschermende effect niet uitsluitend toe aan omega-3 vetzuren in (vette) vis.
11. Peters R et al. Alcohol, dementia and cognitive decline in the elderly: a systematic review. Age Ageing 2008;37:505-512.
12. NG TP et al. Tea consumption and cognitive impairment and decline in older Chinese adults, Am J Clin Nutr 2008;88:224-31.
13. Scarmeas N et al. Mediterranean diet and risk for Alzheimer's disease. Ann Neurol. 2006;59:912-921.
14. Scarmeas N et al. Physical activity, diet, and risk of Alzheimer's disease. JAMA 2009;302:627-637.
15. Scarmeas N et al. Mediterranean diet and mild cognitive impairment. Arch Neurol. 2009;66:216-225.
16. Morris MC et al. Fish consumption and cognitive decline with age in a large community study. Arch Neurol. 2005;62(12):1849-53.
Als vergeetachtige vijftigplussers elke dag 2 capsules slikken met een extract van de groene muntplant [Mentha spicata, zeggen biologen liever], dan verbetert hun geheugen. Bovendien voelen ze zich energieker en slapen ze beter.
Er zijn aanwijzingen dat continue en forse inname van reguliere muntthee de testosteronspiegel verlaagt, maar Kemin heeft in toxicologisch onderzoek geen effect van Neumentix op de LH- en FSH-spiegel kunnen ontdekken. [Regul Toxicol Pharmacol. 2017 Jun;86:167-76.]
Studie
De onderzoekers experimenteerden met een kleine negentig proefpersonen van 50-70 jaar, die een beetje vergeetachtig begonnen te worden. Ze hadden, zoals de onderzoekers dat noemen, age-associated memory impairment. De onderzoekers verdeelden de proefpersonen in 3 groepen.
De ene groep slikte gedurende 90 dagen een placebo. Een tweede groep slikte een supplement met 600 milligram Mentha spicata, een derde groep slikte 900 milligram Mentha spicata. Voor en na de suppletieperiode testten de onderzoekers de cognitieve vermogen en mentale gezondheid van de proefpersonen.
Resultaten
In een dosering van 900 milligram per dag verbeterde het Mentha spicata-supplement het werkgeheugen van de proefpersonen. Ze konden tijdens tests makkelijker nummers en woorden onthouden. Daarnaast verbeterde het supplement in de 900 milligram-dosering ook de werking van het ruimtelijk geheugen. De proefpersonen voelden zich beter als ze dagelijks 900 milligram Mentha spicata gebruikten. Hun scores voor Total Mood Disturbance halveerden. Die verbetering van de gemoedstoestand was vooral het gevolg van een toegenomen gevoel van vitaliteit en energie [Vigor/Activity].
Conclusie
"In summary, healthy older subjects with age-associated memory impairment taking 900 mg/day of the spearmint extract improved their working memory and self-reported ability to get to sleep", resumeren de onderzoekers.
"Taken together, these findings suggest that this dried aqueous spearmint extract, containing more than 50 phenolic compounds including higher rosmarinic acid relative to native spearmint species, [Molecules. 2016 Aug 3;21(8).] shows promise as an ingredient for improved cognitive performance, sleep and possibly mood, all of which may improve quality of life."
Bron: J Altern Complement Med. 2018 Jan;24(1):37-47.
Als vijftigplussers elke dag een supplement met een goed opneembare vorm van curcumine slikken, verbetert hun geheugen. Dat rapporteren voedingswetenschappers van de David Geffen School of Medicine in Los Angeles in de American Journal of Geriatric Psychiatry.
Studie
De onderzoekers gaven 21 gezonde vijftigplussers gedurende 18 maanden elke dag 2 doses van 90 milligram Theracurmin. Theracurmin is een curcuminepreparaat dat dankzij nanotechnologie volgens de fabrikant 27 keer beter opneembaar is dan reguliere curcumine. [Biol Pharm Bull 2011;34:660-5.] Een controlegroep van 19 personen kreeg een placebo.
Vlak voordat het experiment begon, en na 6, 12 en 18 maanden toediening, bepaalden de onderzoekers de werking van het geheugen van de studiedeelnemers met de Buschke SRT. Die test meet de werking van het verbale geheugen.
De Consistent Long-Term Recall is een onderdeel van deze test. Hij houdt in dat de proefpersonen 12 woorden horen, en vlak daarna 12 keer achtereen moeten aangeven welke woorden ze hebben onthouden.
Resultaten
De toediening van Theracurmin verbeterde de scores op de test.
"This study has several strengths, including the relatively long treatment duration with a bioavailable form of curcumin; the focus on non-demented middle-aged and older adults rather than subjects with more advanced neurodegeneration; the use of sensitive cognitive measures to track memory effects; and exploration of possible concurrent effects of curcumin on brain plaque and tangle burden", schrijven de onderzoekers.
"Our positive findings that daily use of Theracurmin, a bioavailable form of curcumin, improves memory and decreases amyloid and tau binding in the amygdala and hypothalamus are encouraging that this relatively inexpensive and nontoxic treatment may have a potential for not only improving age-related memory decline but also preventing or possibly staving off progression of neurodegeneration and eventually future symptoms of Alzheimer disease."
"These results warrant further study in similar populations to confirm the observed cognitive benefits of curcumin and elucidate the underlying mechanisms responsible for such effects."
Bron: Am J Geriatr Psychiatry. 2017 Oct 27. pii: S1064-7481(17)30511-0.
Drink elke dag 2-3 glazen bosbessensap, en 12 weken later werkt je geheugen merkbaar beter. Dat zeggen onderzoekers van de University of Cincinnati, die proeven deden met zestien gezonde zeventigers en tachtigers met een geheugen dat het soms liet afweten.
Bosbessen
De fenolen in de Amerikaanse blueberry [Vaccinium angustifolium] - een nauwe verwant van de Europese blauwe bosbes [Vaccinium corymbosum] - verbeteren in dierstudies de werking van verouderende hersenen. Ze remmen de verouderingsprocessen in de cellen. Vandaar dat de onderzoekers op kosten van de Wild Blueberry Association of North America bestudeerden of dagelijkse consumptie van een paar glazen blueberriessap ouderen minder vergeetachtig maakte.
Studie
De onderzoekers recruteerden vijftien ouderen via advertenties in lokale kranten. Daarvan dronken er 9 dagelijks 2-3 glazen bessensap. De overige 7 dronken frisdrank zonder fenolen. De onderzoekers bepaalden na 12 weken met twee tests hoe goed hun geheugen werkte.
Bij de California Verbal Learning Test [CVLT] keken de onderzoekers hoeveel woorden de proefpersonen konden onthouden. De Verbal Paired Associate Learning Test [V-PAL] is wat gecompliceerder. Daarbij moesten de proefpersonen nieuwgevormde woorden onthouden. Dat kan alleen als de hersenen nieuwe verbindingen leggen.
Resultaten
Je hieronder de scores op de tests na 12 weken bessensapsuppletie of placebobehandeling. De proefpersonen in de bessengroep deden het beduidend beter.
In bessen zitten onder meer fenol-verbindingen die zijn opgebouwd uit gallic acid-eenheden en verbindingen die zijn gebaseerd op cyanidin-3-glucoside. Die verbinding zit in sommige bodybuildingsupplementen. Hij verbetert de opname van glucose door spierweefsel. De verhoogde gevoeligheid voor insuline zou de gemeten effecten voor een deel kunnen verklaren, maar de fenolen in bessen zouden ook via een direct effect hersencellen beter kunnen laten functioneren.
De onderzoekers benadrukken dat hun onderzoeksgroep niet groot was. "Replication of the findings in a larger, controlled trial will be important to corroborate and amplify these data", schrijven ze.
Bron: J Agric Food Chem. 2010 Apr 14;58(7):3996-4000.