Triglyceriden zijn vetten (esters van glycerol en drie vetzuren) die in het lichaam voornamelijk worden gebruikt als energiebron in spierweefsel; ze circuleren in het bloed in de vorm van lipoproteïnen en worden opgeslagen in vetweefsel. Een verhoogde triglyceridenbloedspiegel (met name de niet-nuchtere spiegel) is geassocieerd met toename van atherosclerose en is waarschijnlijk een risicofactor voor hart- en vaatziekten, met name bij vrouwen.
In een 12 jaar durende observationele studie bij vrouwen boven 65 jaar was de kans op cardiovasculaire sterfte bij een hoge triglyceridenspiegel 2,5 keer hoger; in combinatie met een lage HDL-spiegel nam de kans op sterfte toe met een factor 3. Een directe complicatie van een zeer hoge triglyceridenspiegel (> 1000 mg/dl) is acute pancreatitis. Hypertriglyceridemie verhoogt de kans op galstenen en is tijdens de zwangerschap geassocieerd met een verhoogde kans op pre-eclampsie. Hypertriglyceridemie is tevens in verband gebracht met een grotere kans op beenamputaties bij diabetici en (verergering) van perifere neuropathie.
Oorzaken en risicofactoren
Hypertriglyceridemie is het resultaat van overproductie van triglyceriden door de lever, een verminderde afbraak of een combinatie van beide. Bekende oorzaken en risicofactoren voor hypertriglyceridemie zijn:
Zittende levensstijl;
Verkeerd dieet: hoge inname van koolhydraten (met name geraffineerde (enkelvoudige) suikers en fructose), transvetten, alcohol (> 40 gr/dag), verzadigde vetten;
Overgewicht (toename vetmassa, buikvet): circa tachtig procent van de mensen met een BMI boven 25 heeft een triglyceridenspiegel boven 150 mg/dl; van de mensen met een triglyceridenspiegel boven 200 mg/dl is 83 % te zwaar; buikvet verhoogt de triglyceridenspiegel meer dan onderhuids vet;
Insulineresistentie(syndroom);
Diabetes mellitus (vooral bij een niet-optimale glycemische controle);
Zwangerschap (vooral derde trimester);
Medicijngebruik
Erfelijke stoornissen van de triglyceridenstofwisseling
Kruiden tegen hypertriclyceridemie
Rode gist rijst
Rode gist rijst is een alternatief voor cholesterolverlagende statines. In een placebo gecontroleerde klinische studie verlaagde rode gist rijst behalve de cholesterolspiegel ook de triglyceridenspiegel significant met 34,1 % (placebo 12,8 %).22
Curcumine uit geelwortel en andere leverplanten
Dieronderzoek suggereert dat curcumine fructose-geïnduceerde hypertriglyceridemie en leververvetting tegengaat door verbetering van de insuline- en leptinegevoeligheid van de lever.23
Echte salie / Salvia officinalis
Salieblad (water- en/of ethanolextract) gaat hypertriglyceridemie tegen. In een Iraanse placebogecontroleerde studie is de werkzaamheid van salie (Salvia officinalis) onderzocht bij 67 volwassenen met hypercholesterolemie en/of hypertriglyceridemie (nuchtere spiegel 240-300 mg/dl).24 Gedurende twee maanden namen ze iedere 8 uur een capsule in met 500 mg saliebladextract. Dit resulteerde in significante verlaging van de triglyceridenspiegel (-22,8 %) en de totaalcholesterol- (-19,6 %), LDL- (-19,7 %) en VLDL-spiegels (-13,3 %) en significante stijging van de HDL-spiegel (+20,2 %). Het gebruik van salie-extract had geen negatieve invloed op de nier- en leverfunctie; ook werden geen bijwerkingen gemeld door de proefpersonen. Het is nog onduidelijk welke stoffen in salie lipidenverlagende eigenschappen hebben.
Witte moerbei
De bladeren van witte moerbei (Morus alba) hebben een bloedglucose- en bloedlipidenregulerende werking. In Thailand is onderzoek gedaan met moerbeibladextract (driemaal 840 mg per dag gedurende 12 weken) bij 23 niet-diabetische volwassenen met milde dyslipidemie. Inname van het kruidenextract leidde tot significante daling van de triglyceridenspiegel met 14,1 %; de totaalcholesterol en LDL-spiegels daalden met respectievelijk 4,9 en 5,6 % en de HDL-spiegel steeg met 19,7 %. Het extract veroorzaakte geen hypoglycemie of stijging van leverenzymen. De meest voorkomende bijwerking was lichte diarree.
Aloë vera
Aloë vera-extract (gel) kan de triglyceridenspiegel behoorlijk verlagen. Zestig proefpersonen tussen 40 en 60 jaar met hypercholesterolemie en hypertriglyceridemie namen gedurende 12 weken dagelijks placebo, 10 ml of 20 ml aloë vera-extract in.26 Inname van 10 ml aloë vera-extract per dag leidde tot daling van de triglyceriden-, totaalcholesterol- en LDL-spiegel met respectievelijk 25,2 %, 15,4 % en 18,9 %. De 20 ml dosis had vergelijkbare resultaten (daling resp. 31,9 %, 15,5 % en 25,2 %) en zorgde tevens voor daling van een andere biomerker voor atherosclerose, apolipoproteïne B, met 16,9 %. Placebo had geen invloed op de lipidenparameters. In diverse studies verlaagde aloë vera-extract significant de nuchtere bloedglucosespiegel bij patiënten met diabetes of prediabetes met daarnaast een daling van de triglyceridenspiegel tot 35 %.26 Meer onderzoek is nodig om het juiste extract, de juiste dosis en de (langetermijn)veiligheid van dit voedingssupplement vast te stellen.
Groene thee
Groene thee gaat postprandiale triglyceridenverhoging tegen bij mensen met hypertriglyceridemie.27 Een effectieve dosis is 224 tot 674 mg groenetheecatechinen, in te nemen bij de maaltijd.
Verder zijn ook knoflook, ui zeg maar alle ui-achtigen goed om een gezond hart en bloedvaten te houden.
Wanga J et al. Multicenter clinical trial of the serum lipid-lowering effects of a Monascus purpureus (red yeast) rice preparation from traditional Chinese medicine. Curr Ther Res 1997;58:964-78.
Li JM et al. Curcumin inhibits hepatic protein-tyrosine phosphatase 1B and prevents hypertriglyceridemia and hepatic steatosis in fructose-fed rats. Hepatology. 2010;51(5):1555-66.
Kianbakht S et al. Antihyperlipidemic effects of Salvia officinalis L. leaf extract in patients with hyperlipidemia: a randomized double‐blind placebo‐controlled clinical trial. Phytother Res. 2011 Apr 19. doi: 10.1002/ptr.3506.
Aramwit P et al. Efficacy of mulberry leaf tablets in patients with mild dyslipidemia. Phytother Res. 2011;25: 365–369.
Ngo MQ et al. Oral Aloe Vera for Treatment of Diabetes Mellitus and Dyslipidemia. American Journal of Health-System Pharmacy. 2010;67(21):1804-1811.
Unno T et al. Effect of tea catechins on postprandial plasma lipid responses in human subjects. Br J Nutr. 2005;93(4):543-7.